In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto Onderwerp: afbeeldingen van de verschillende leden van de familie van Geldere.&nbsp; Boven: Salomon Hartog van Geldere, Eva van Geldere-Nort, Betsij Kaatje van Geldere en Magdalena van Geldere.&nbsp; Midden: Isodore van Geldere en Wilhelmina Magdalena Philips-van Geldere.&nbsp; Onder: Saul (Jules) van Geldere en Sientje Wilhelmina van Geldere-Stodel.

Foto Onderwerp: afbeeldingen van de verschillende leden van de familie van Geldere.&nbsp; Boven: Salomon Hartog van Geldere, Eva van Geldere-Nort, Betsij Kaatje van Geldere en Magdalena van Geldere.&nbsp; Midden: Isodore van Geldere en Wilhelmina Magdalena Philips-van Geldere.&nbsp; Onder: Saul (Jules) van Geldere en Sientje Wilhelmina van Geldere-Stodel.

Potretfoto's van de familie van Geldere

Van: Magnus, Simon Datum: 1944-04-21 Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: absentiemelding in B V, kamer B 15.

Van: Magnus, Simon Datum: 1944-04-21 Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: absentiemelding in B V, kamer B 15.

Ausweis van Simon Magnus in Theresienstadt

Van: Polak-van Gelder, Vera en Polak, Sal Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942/10/16 Onderwerp: het is een rotzooi in het kamp. Ze zitten in dezelfde barak, zaal voor mannen en een zaal voor vrouwen. Iets wat niet gebruikelijk is. Dankzij de goedheid van de barakleider kunnen ze elkaar op bepaalde momenten ontmoeten. Tijdens een transportnacht moesten zij als vrijgestelden naar een aparte barak met hun rugzakken tot de middag wachten, totdat het transport was vertrokken, zonder eten en drinken. Waarschijnlijk blijft het echtpaar voorlopig in Westerbork. Sal heeft een stempel in zijn persoonsbewijs gekregen. Of ze terug kunnen naar Amsterdam is onduidelijk. De brieven en pakketten maken het leven in het kamp dragelijk. Vera viert haar verjaardag. Sal heeft een verassende ontmoeting en een cadeau voor haar verjaardag weten te regelen.

Van: Polak-van Gelder, Vera en Polak, Sal Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942/10/16 Onderwerp: het is een rotzooi in het kamp. Ze zitten in dezelfde barak, zaal voor mannen en een zaal voor vrouwen. Iets wat niet gebruikelijk is. Dankzij de goedheid van de barakleider kunnen ze elkaar op bepaalde momenten ontmoeten. Tijdens een transportnacht moesten zij als vrijgestelden naar een aparte barak met hun rugzakken tot de middag wachten, totdat het transport was vertrokken, zonder eten en drinken. Waarschijnlijk blijft het echtpaar voorlopig in Westerbork. Sal heeft een stempel in zijn persoonsbewijs gekregen. Of ze terug kunnen naar Amsterdam is onduidelijk. De brieven en pakketten maken het leven in het kamp dragelijk. Vera viert haar verjaardag. Sal heeft een verassende ontmoeting en een cadeau voor haar verjaardag weten te regelen.

Brief

Interieur Interieur van de kampwinkel genaamd LaWa Kamp Westerbork, 1944-02 Foto van het interieur van de kampwinkel (LaWa) met achter de toonbank het bedienend personeel, voor de toonbank twee mannen. Rechts Isaac (Eduard) van Westerborg.

Interieur Interieur van de kampwinkel genaamd LaWa Kamp Westerbork, 1944-02 Foto van het interieur van de kampwinkel (LaWa) met achter de toonbank het bedienend personeel, voor de toonbank twee mannen. Rechts Isaac (Eduard) van Westerborg.

De kampwinkel (LaWa)

Barak.&nbsp; Barak (die nog niet is ingericht), van binnen gefotografeerd.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939&nbsp; Achter op de foto staat: 'Interieur 'C' barak, VL. kamp'.

Barak.&nbsp; Barak (die nog niet is ingericht), van binnen gefotografeerd.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939&nbsp; Achter op de foto staat: 'Interieur 'C' barak, VL. kamp'.

van een interieur van een C-barak tijdens de bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Monumenten in kamp Westerbork

Nationaal Monument

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 19 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 23 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 26 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 30 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 6 november 1942 - Auschwitz

Transport 10 november 1942 - Auschwitz

Transport 16 november 1942 - Auschwitz

Transport 20 november 1942 - Auschwitz

Transport 24 november 1942 - Auschwitz

Transport 30 november 1942 - Auschwitz

Transport 4 december 1942 - Auschwitz

Transport 8 december 1942 - Auschwitz

Transport 12 december 1942 - Auschwitz

Transport 15 maart 1944 - Bergen-Belsen

Transport 3 maart 1944 - Auschwitz

Transport 25 februari 1944 - Theresienstadt

Transport 15 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 11 januari 1943 - Auschwitz

Transport 18 januari 1943 - Auschwitz

Transport 23 januari 1943 - Auschwitz

Transport 29 januari 1943 - Auschwitz

Transport 2 februari 1943 - Auschwitz

Transport 9 februari 1943 - Auschwitz

Transport 16 februari 1943 - Auschwitz

Transport 10 maart 1943 - Sobibor

Transport 17 maart 1943 - Sobibor

Transport 23 maart 1943 - Sobibor

Transport 2 maart 1943 - Sobibor

Transport 30 maart 1943 - Sobibor

Transport 6 april 1943 - Sobibor

Transport 13 april 1943 - Sobibor

Transport 8 februari 1944 - Auschwitz

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam (ondertekend door Meyer de Vries) Aan: van Dam, Aron Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-23 Onderwerp: Aron heft een aanstelling bij de Joodse Raad, bij de Boodschappendienst.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam (ondertekend door Meyer de Vries) Aan: van Dam, Aron Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-23 Onderwerp: Aron heft een aanstelling bij de Joodse Raad, bij de Boodschappendienst.

Verklaring van de Joodse Raad voor Amsterdam dat Aron van Dam werkzaam is bij de Boodschappendienst

Van: Visser, fam. (beide dochters) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-08 Onderwerp: Omstandigheden thuis

Van: Visser, fam. (beide dochters) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-08 Onderwerp: Omstandigheden thuis

Brief van de familie Visser aan Asser Visser vanuit Amsterdam

Barak. Een barak (van binnen gefotografeerd), die nog niet gemeubileerd is. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Achter op de foto staat: 'Interieur 'C' barak, slaapzaal, VL.kamp'.

Barak. Een barak (van binnen gefotografeerd), die nog niet gemeubileerd is. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Achter op de foto staat: 'Interieur 'C' barak, slaapzaal, VL.kamp'.

van een lege slaapzaal van een C-barak

Terugkeer en opvang

Repatriëring bevrijdde concentratiekampgevangenen

Displaced Persons

Foto gemaakt ter gelegenheid van het huwelijk van Esther Peekel en Alexander Frank op 4 juli 1928 in Rotterdam.&nbsp;

Foto gemaakt ter gelegenheid van het huwelijk van Esther Peekel en Alexander Frank op 4 juli 1928 in Rotterdam.&nbsp;

Huwelijksfoto van Esther Frank en Alexander Peekel

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: order/bevel over (lees)boeken, uitgezonderd barak 81B (vrouwen).

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: order/bevel over (lees)boeken, uitgezonderd barak 81B (vrouwen).

Notitie voor een order/bevel over (lees)boeken in het Interneringskamp Westerbork

Briefpapier.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; Binnenzijde briefpapier, blanco.&nbsp;

Briefpapier.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; Binnenzijde briefpapier, blanco.&nbsp;

Foto van briefpapier uit kamp Westerbork

Foto van Lena Cohen-Nijstad. Zij houdt een bord op waarop met krijt is geschreven: 2a en P6.

Foto van Lena Cohen-Nijstad. Zij houdt een bord op waarop met krijt is geschreven: 2a en P6.

van Lena Cohen-Nijstad

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, familie Datum: 1943-01-08 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: storting geldbedrag van 25 gulden, voorspoedig 1943. De was ontvangen. Graag versterkende middelen voor de kinderen. De kinderen krijgen staal om te sterken. De laatste vis was overheerlijk.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, familie Datum: 1943-01-08 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: storting geldbedrag van 25 gulden, voorspoedig 1943. De was ontvangen. Graag versterkende middelen voor de kinderen. De kinderen krijgen staal om te sterken. De laatste vis was overheerlijk.

van Rosette Stranders-de Hartog aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de (op naam van dochter Sara Hanna) Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-24 Plaats: Westerbork, kamp (via barak 85) Onderwerp: storting 10 gulden. Louis is weer uit het ziekenhuis. Pakket met levensmiddelen en trainingspak ontvangen. Van elk pakket wordt een bevestiging gestuurd. Behoefte aan beschuit en mosterd. Louis weegt 65 kilo. De kinderen zijn erg mager geworden. Alleen door de ramen van het ziekenhuis zijn ze te zien.&nbsp;

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de (op naam van dochter Sara Hanna) Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-24 Plaats: Westerbork, kamp (via barak 85) Onderwerp: storting 10 gulden. Louis is weer uit het ziekenhuis. Pakket met levensmiddelen en trainingspak ontvangen. Van elk pakket wordt een bevestiging gestuurd. Behoefte aan beschuit en mosterd. Louis weegt 65 kilo. De kinderen zijn erg mager geworden. Alleen door de ramen van het ziekenhuis zijn ze te zien.&nbsp;

van Rosette Stranders-de Hartog aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Personen