We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-30 Onderwerp: het lossen van kolen, enige maanden geleden zelfs 24 wagons met kolen moeten lossen. Nu komen er waarschijnlijk 12 wagons, vier man op het station in Hooghalen en vier man in het kamp, inladen van een auto en weer lossen in het kamp. Werner is er koolzwart van geworden, zelfs nu hij zich heeft gewassen lijkt hij nog op een mijnwerker; over het werk van Stella; over de naaikamer van kamp Westerbork; kleinburgerlijke mensen; overheid heeft veel invloed op het kamp, net als de groep orthodoxe Joden. Alles moet koosjer zijn; veel mannen leven in het kamp zonder hun vrouw; veel vrijgezellen moeten zonder contact met vrouwen leven; alle Duitse Joden die in het buitenland leven zijn stateloos geworden; Werners ouders bereiden zich op een eventueel vertrek voor; veel bewoners gaan met vijf dagen verlof naar Amsterdam. Werner hoopt hiervoor ook in aanmerking te komen; brief het kamp binnen laten smokkelen via zijn broer en een vriend uit het kamp.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-30 Onderwerp: het lossen van kolen, enige maanden geleden zelfs 24 wagons met kolen moeten lossen. Nu komen er waarschijnlijk 12 wagons, vier man op het station in Hooghalen en vier man in het kamp, inladen van een auto en weer lossen in het kamp. Werner is er koolzwart van geworden, zelfs nu hij zich heeft gewassen lijkt hij nog op een mijnwerker; over het werk van Stella; over de naaikamer van kamp Westerbork; kleinburgerlijke mensen; overheid heeft veel invloed op het kamp, net als de groep orthodoxe Joden. Alles moet koosjer zijn; veel mannen leven in het kamp zonder hun vrouw; veel vrijgezellen moeten zonder contact met vrouwen leven; alle Duitse Joden die in het buitenland leven zijn stateloos geworden; Werners ouders bereiden zich op een eventueel vertrek voor; veel bewoners gaan met vijf dagen verlof naar Amsterdam. Werner hoopt hiervoor ook in aanmerking te komen; brief het kamp binnen laten smokkelen via zijn broer en een vriend uit het kamp.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: de onderduikouders van Thijsje (Ies Leefsma) Aan: beste vriendin (Matje Leefsma-Wolf) Plaats: onderduikplek Thijsje Datum: 1944-01-09 Onderwerp: Thijsje was blij met de kaart van zijn moeder; wat hij er vervolgens mee deed; over zijn opvoeding; over spelen en helpen in de huishouding; allerlei details over Thijsje…

Van: de onderduikouders van Thijsje (Ies Leefsma) Aan: beste vriendin (Matje Leefsma-Wolf) Plaats: onderduikplek Thijsje Datum: 1944-01-09 Onderwerp: Thijsje was blij met de kaart van zijn moeder; wat hij er vervolgens mee deed; over zijn opvoeding; over spelen en helpen in de huishouding; allerlei details over Thijsje…

Brief van de onderduikouders van Thijsje (Ies Leefsma) aan zijn moeder

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: de schrijver heeft nachtdienst met twee collega's op een zaal van 90 mensen. Het is hard werken. De volgende ochtend gaat een transport weg. Er gaan zieken met brancards en ouden van dagen weg. Op de zaal is het nu rustig, waardoor een moment van schrijven mogelijk is. Alles is eenvoudig en er is een tekort aan van alles. Voor al deze mensen slechts 15 urinalen…en er is een gebrek aan medicijnen. De schrijver vraagt onder meer om een thermometer.&nbsp;

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, familie Datum: 1942-12-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: de schrijver heeft nachtdienst met twee collega's op een zaal van 90 mensen. Het is hard werken. De volgende ochtend gaat een transport weg. Er gaan zieken met brancards en ouden van dagen weg. Op de zaal is het nu rustig, waardoor een moment van schrijven mogelijk is. Alles is eenvoudig en er is een tekort aan van alles. Voor al deze mensen slechts 15 urinalen…en er is een gebrek aan medicijnen. De schrijver vraagt onder meer om een thermometer.&nbsp;

Brief van Louis Stranders aan familie Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Personen