In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Bevrijding kamp Westerbork

Repatriëring gevangenen kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Prikkeldraad kamp Westerbork

Verordening&nbsp; Plaats: Zwitserland Datum: 1943-05-25 Onderwerp: bepalingen met betrekking tot werkzaamheden van vluchtelingen.

Verordening&nbsp; Plaats: Zwitserland Datum: 1943-05-25 Onderwerp: bepalingen met betrekking tot werkzaamheden van vluchtelingen.

Verordening over werkzaamheden van vluchtelingen in Zwitserland

Foto van kinderen op een wipwap&nbsp; Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) Het is onbekend waar deze speeltoestellen hebben gestaan. Het meisje rechts is Tineke Vogel.

Foto van kinderen op een wipwap&nbsp; Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) Het is onbekend waar deze speeltoestellen hebben gestaan. Het meisje rechts is Tineke Vogel.

Foto van Indische kinderen op een wipwap in (kamp) Schattenberg

Bekendmaking Datum: 1943-09-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Afgegeven bonnen voor schoeisel zijn ongeldig verklaard

Bekendmaking Datum: 1943-09-08 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Afgegeven bonnen voor schoeisel zijn ongeldig verklaard

Bekendmaking over het ongeldig verklaren van afgegeven bonnen voor schoeisel

Distributie stamkaart Van: Meijer-Verduin, R. Afgegeven: 1939-09-25, Amsterdam

Distributie stamkaart Van: Meijer-Verduin, R. Afgegeven: 1939-09-25, Amsterdam

Stamkaart van R. Meijer-Verduin

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 (A) Onderwerp: lange tijd niets meer gehoord. Ellen heeft waterpokken en Erna is zwak. Erna zit in de organisatie voor de komende Joodse feestdagen. Als het vinden van een batterij niet lukt, gaat de voorkeur uit naar een handdynamo (knijpkat).&nbsp;

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 (A) Onderwerp: lange tijd niets meer gehoord. Ellen heeft waterpokken en Erna is zwak. Erna zit in de organisatie voor de komende Joodse feestdagen. Als het vinden van een batterij niet lukt, gaat de voorkeur uit naar een handdynamo (knijpkat).&nbsp;

Briefkaart van de familie Heymann-Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp;Loeb-Spiegel, Meta Aan: Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: Meta is dankbaar voor de ontvangen pakjes. Ze staat met liefde iedere dag een half uur eerder op om deze extra bagage voor werktijd op bed te kunnen leggen. Meta heeft last van buikloop en zij kan daarom alleen de taartjes verdragen. De buikloop is niet gevaarlijk maar wel een kwelling vanwege de beperkte sanitaire voorzieningen. Ze denkt dat het veroorzaakt is door de lekkere dingen die toegestuurd zijn. Tijdens het eentonige werk verlangt ze naar gesprekken met de personen aan wie de brief gericht is. Verder meldt zij dat paps het goedmaakt in het ziekenhuis, maar wel is afgevallen (15 kg). Vader moet aansterken, maar extra voeding is niet toegestaan.&nbsp;

Van:&nbsp;Loeb-Spiegel, Meta Aan: Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: Meta is dankbaar voor de ontvangen pakjes. Ze staat met liefde iedere dag een half uur eerder op om deze extra bagage voor werktijd op bed te kunnen leggen. Meta heeft last van buikloop en zij kan daarom alleen de taartjes verdragen. De buikloop is niet gevaarlijk maar wel een kwelling vanwege de beperkte sanitaire voorzieningen. Ze denkt dat het veroorzaakt is door de lekkere dingen die toegestuurd zijn. Tijdens het eentonige werk verlangt ze naar gesprekken met de personen aan wie de brief gericht is. Verder meldt zij dat paps het goedmaakt in het ziekenhuis, maar wel is afgevallen (15 kg). Vader moet aansterken, maar extra voeding is niet toegestaan.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Twee levensmiddelenkaarten van het Evacuatiecentrum "Veemgebouw" te Eindhoven (locatie waar veel gerepatrieerde concentratiekampgevangenen terecht kwamen bij terugkeer in Nederland).

Twee levensmiddelenkaarten van het Evacuatiecentrum "Veemgebouw" te Eindhoven (locatie waar veel gerepatrieerde concentratiekampgevangenen terecht kwamen bij terugkeer in Nederland).

Bonkaart

Kampgeld Theresienstadt 1 kroon

Van: Magnus, Josef Geboren: 1897-01-12 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: repatriatie, wens om naar Amsterdam te gaan.

Van: Magnus, Josef Geboren: 1897-01-12 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: repatriatie, wens om naar Amsterdam te gaan.

Registratiekaart van Jozef Magnus in verband met repatriëring

Van: Bureau Terugreis Nederland&nbsp; Aan: Langstadt, S.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06&nbsp; Onderwerp: aangewezen voor transport

Van: Bureau Terugreis Nederland&nbsp; Aan: Langstadt, S.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-06&nbsp; Onderwerp: aangewezen voor transport

voor de terugreis van Sara Langstadt van Theresienstadt naar Nederland

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: ontvangst van briefkaart, omstandigheden, zijn allen gezond. (Arthur was als militair gewond geraakt bij de Duitse invasie en lag in Dordrecht in het ziekenhuis).

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: ontvangst van briefkaart, omstandigheden, zijn allen gezond. (Arthur was als militair gewond geraakt bij de Duitse invasie en lag in Dordrecht in het ziekenhuis).

Briefkaart van de familie Philips aan zoon Arthur Philips

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: aantal personen in een wagon.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: aantal personen in een wagon.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Geboren: 1912-04-13 Datum: ? Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: sigaretten ontvangen en graag de groeten overbrengen. Er is behoefte aan appels en eieren en beschuit…

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Geboren: 1912-04-13 Datum: ? Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: sigaretten ontvangen en graag de groeten overbrengen. Er is behoefte aan appels en eieren en beschuit…

Brief van Rosette Stranders-Hartog aan bekenden vanuit kamp Westerbork

Personen