In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-13&nbsp; Onderwerp: groet + vragen. Nichtje Floor is ook in het kamp. Ze hebben beiden genoten van een door mevrouw Schokker opgestuurd appeltje.

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-13&nbsp; Onderwerp: groet + vragen. Nichtje Floor is ook in het kamp. Ze hebben beiden genoten van een door mevrouw Schokker opgestuurd appeltje.

Briefkaart van Sara Gazan aan mevrouw Schokker vanuit kamp Westerbork

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-11&nbsp; Onderwerp: ziekte van nichtje Floor. Ze ligt met een oorontsteking in het ziekenhuis. Met stempel Geprüft.

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-11&nbsp; Onderwerp: ziekte van nichtje Floor. Ze ligt met een oorontsteking in het ziekenhuis. Met stempel Geprüft.

Van: Smalhout, F.&nbsp; Aan: Schokker, mevr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-10-04&nbsp; Onderwerp: aankomst in Westerbork (op 29 september 1943). De schrijfster werkt in het ziekenhuis. Ze zal zich zoveel mogelijk aanpassen. &nbsp;

Van: Smalhout, F.&nbsp; Aan: Schokker, mevr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-10-04&nbsp; Onderwerp: aankomst in Westerbork (op 29 september 1943). De schrijfster werkt in het ziekenhuis. Ze zal zich zoveel mogelijk aanpassen. &nbsp;

Briefkaart van F. Smalhout aan mevrouw Schokker vanuit kamp Westerbork

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-17 (poststempel) Onderwerp: Dank voor ontvangen pakket.

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-17 (poststempel) Onderwerp: Dank voor ontvangen pakket.

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-02&nbsp; (poststempel) Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11-02&nbsp; (poststempel) Onderwerp: pakket ontvangen. Dank.

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: pakketje, ziekte, werken. Behoefte aan een pakketje. Sara is een paar dagen verkouden geweest. Nicht Floor werkt als verpleegster in het ziekenhuis en ze heeft het zoals altijd erg druk.

Van: Gazan, Sara&nbsp; Aan: Schokker, Mevrouw&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: pakketje, ziekte, werken. Behoefte aan een pakketje. Sara is een paar dagen verkouden geweest. Nicht Floor werkt als verpleegster in het ziekenhuis en ze heeft het zoals altijd erg druk.

Van: Simmeren, Zoesman Aan: Simmeren, Benjamin Datum: 1942-10 Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Onderwerp: Zijn vrouw en dochter Martha liggen in de ziekenbarak. Pakjes en rugzakken ontvangen. Blij met scheergereedschap. De schrijver was dit kwijtgeraakt. Iedereen bedanken voor het toezenden van pakketjes.

Van: Simmeren, Zoesman Aan: Simmeren, Benjamin Datum: 1942-10 Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Onderwerp: Zijn vrouw en dochter Martha liggen in de ziekenbarak. Pakjes en rugzakken ontvangen. Blij met scheergereedschap. De schrijver was dit kwijtgeraakt. Iedereen bedanken voor het toezenden van pakketjes.

Briefkaart van Zoesman Simmeren aan Benjamin Simmeren vanuit kamp Westerbork

Van: Fürsorge Afd. V&nbsp; Aan: Overbeeke, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-09-15&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket en opsturen pakketten met appels. De brief is namens de afdeling ondertekend door B. Frank-Frank, de echtgenote van rabbijn Gerard Frank.

Van: Fürsorge Afd. V&nbsp; Aan: Overbeeke, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-09-15&nbsp; Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket en opsturen pakketten met appels. De brief is namens de afdeling ondertekend door B. Frank-Frank, de echtgenote van rabbijn Gerard Frank.

Brief van de afdeling Fürsorge in kamp Westerbork aan de familie Overbeeke

Colofon

Oproep voor Carel Hedeman in Theresienstadt om zich, in verband met zijn indeling bij een transport naar Zwitserland op 5 februari 1945, de voorafgaande dag uiterlijk om 23.00 uur met bagage te melden op de verzamelplaats.

Oproep voor transport naar Zwitserland voor Carel Hedeman

Oproep voor Maud Hedeman in Theresienstadt om zich, in verband met haar indeling bij een transport naar Zwitserland op 5 februari, de voorafgaande dag om uiterlijk 23.00 uur met bagage op de verzamelplaats te melden.

Oproep voor een transport naar Zwitserland van Maud Hedeman

Oproep voor Karl Hedeman om zich voor werkzaamheden te melden in Theresienstadt, 28 dec. 1944.

Oproep voor werkzaamheden van Karl Hedeman

Verklaring van de Wirtschaftsabteilung van Theresienstadt dat Karl Hedeman als slagersknecht de centrale slagerij mag betreden, 24 nov. 1944.

Verklaring werkzaamheden Karl Hedeman

1944

November 1944

Oproep voor Johanna Hedeman-Dormits in Theresienstadt om zich, in verband met haar indeling bij een transport naar Zwitserland op 5 februari 1945, de voorafgaande dag uiterlijk om 23.00 uur met bagage te melden op de verzamelplaats.

Oproep voor transport naar Zwitserland van Johanna Hedeman-Dormits

Oproep voor (hoogstwaarschijnlijk) Judith Hetty Hedeman in Theresienstadt om zich, in verband met haar indeling in een transport naar Zwitserland op 5 februari 1945, de voorafgaande dag om uiterlijk 23.00 uur met bagage op de verzamelplaats te melden. Met achterop een met potlood geschreven lijstje van meegenomen bagage.

Oproep voor een transport naar Zwitserland van Judith Hetty Hedeman

Oproep voor Carel Hedeman om zich te melden voor werkzaamheden in Theresienstadt, 11 sept. 1944.

Oproep voor Carel Hedeman

Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp De Vecht) Datum: 1942 Onderwerp: de kok-beheerder luidt de bel Tekst: 5 uur. De eerste schrik.

Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp De Vecht) Datum: 1942 Onderwerp: de kok-beheerder luidt de bel Tekst: 5 uur. De eerste schrik.

Tekening gemaakt in het Joodse werkkamp De Vecht