In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto van Asscher, Abraham &nbsp;

Foto van Abraham (Bram) Asscher

Het gedeeltelijk verbouwen van barak 3 tot lagere school&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1963-01-30 Opmerking: oude indeling van de barak als ziekenbarak en nieuwe indeling met zes leslokalen.

Het gedeeltelijk verbouwen van barak 3 tot lagere school&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1963-01-30 Opmerking: oude indeling van de barak als ziekenbarak en nieuwe indeling met zes leslokalen.

Plattegrond verbouwing barak 3 van ziekenbarak tot schoolbarak in het woonoord Schattenberg

Briefkaart Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar-Fischer, S. (moeder van Abraham en Jacob) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de pakketten en toegestuurde koffers. Jeannot vraagt om een zakagenda, kam, schaakbord, schoenborstel, hemden en zijn werkjas. Daarnaast vragen ze om voedsel. Ook vraagt Bram of zijn moeder een pakket kan opsturen naar zijn schoonouders (in Westerbork) en Trees (verloofde) , die in barak 28A te Vught zit.&nbsp;

Briefkaart Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar-Fischer, S. (moeder van Abraham en Jacob) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de pakketten en toegestuurde koffers. Jeannot vraagt om een zakagenda, kam, schaakbord, schoenborstel, hemden en zijn werkjas. Daarnaast vragen ze om voedsel. Ook vraagt Bram of zijn moeder een pakket kan opsturen naar zijn schoonouders (in Westerbork) en Trees (verloofde) , die in barak 28A te Vught zit.&nbsp;

Briefkaart van Bram Asscher aan S. Tollenaar-Fischer vanuit kamp Westerbork

Van: Flörsheim, Karel Aan: Hertzberger, M Datum: 1945-05-21 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: een levensteken, grote aantallen mensen zijn gedeporteerd, weinige zullen terugkeren. We zijn met ons vieren. Bernie is sinds 6 oktober (1944) van ons weg. Of hij nog in leven is?

Van: Flörsheim, Karel Aan: Hertzberger, M Datum: 1945-05-21 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: een levensteken, grote aantallen mensen zijn gedeporteerd, weinige zullen terugkeren. We zijn met ons vieren. Bernie is sinds 6 oktober (1944) van ons weg. Of hij nog in leven is?

Briefkaart van Karel Flörsheim aan M. Herzberger vanuit Theresienstadt

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-25 Onderwerp: Bram schrijft haar moeder dat Margot Frank, een vriendinnetje van Trees, is aangekomen in het kamp. Zij zit met haar ouders en zusje in de strafbarak. Bram vraagt om een stukje zeep, zodat hij zich goed kan wassen na het vieze werk.&nbsp;

Brief Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, D.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-25 Onderwerp: Bram schrijft haar moeder dat Margot Frank, een vriendinnetje van Trees, is aangekomen in het kamp. Zij zit met haar ouders en zusje in de strafbarak. Bram vraagt om een stukje zeep, zodat hij zich goed kan wassen na het vieze werk.&nbsp;

Brief van Bram Asscher aan D.L. Tollenaar vanuit kamp Westerbork

Cahn was koopman en samen met Alfred Kohn eigenaar van de ijssalons Koco in de Van Woustraat en de Rijnstraat te Amsterdam. Beide mannen waren Joodse vluchtelingen afkomstig uit Duitsland. Vanuit de ijssalon in de Van Woustraat werden verzetsactiviteiten georganiseerd, de salon was de thuisbasis voor Joodse knokploegen en het verzet tegen de anti-Joodse rellen van februari 1941 werd vanuit de salon georganiseerd. Op 19 februari 1941 werd de ijssalon min of meer toevallig overvallen door de Grüne Polizei, waarbij een flinke knokpartij ontstond waarbij ammoniakgas is vrijgekomen. Het is onduidelijk of er met voorbedachte rade een installatie was aangebracht of dat het louter een ongeluk was waarbij een Duitser per ongeluk een fles ammoniak, benodigd ter bereiding van ijs, heeft omgestoten. Er zijn belastende en ontlastende verklaringen omtrent de gebeurtenissen bij ijssalon Koco. Cahn en Kohn werden gearresteerd en gevangengezet en er werden buurtrazzias gehouden, wat de aanleiding zou worden voor de februaristaking. Tot 3 maart 1941 zat Cahn in de gevangenis van Scheveningen (Oranjehotel), waar hij ondanks marteling weigerde de naam van de monteur van de ammoniakinstallatie te noemen. Ernst Cahn was de eerste verzetsstrijder die op de Waalsdorpervlakte werd doodgeschoten.

Disclaimer

Calendarium kamp Westerbork

1943

Januari 1943

April 1943

Maart 1943

Februari 1943

Oktober 1943

September 1943

Augustus 1943

Juli 1943

Juni 1943

Mei 1943

December 1943

November 1943

1944

Maart 1944

Januari 1944

Februari 1944

December 1944

November 1944

Oktober 1944

September 1944

Augustus 1944

Juli 1944

Juni 1944

Mei 1944

April 1944

Algemeen

Vragen over personen

Vragen over een onderwerp

Vragen over een foto, voorwerp of document

Veelgestelde vragen

Naziconcentratiekampen

Kamp Vught

Verzamelplaatsen voor deportatie naar kamp Westerbork

Gevangenissen

Scholtenshuis

Huis van bewaring Assen

Gevangenis Weteringenschans

Huis van bewaring Zwolle

Huis van bewaring Doetinchem

Huis van bewaring Scheveningen

Huis van bewaring Veenhuizen

Huis van bewaring Arnhem

Huis van bewaring Haagse Veer

Gevangenis Amstelveenseweg

Huis van bewaring Meppel

Huis van bewaring Groningen

1941

Oktober 1941

Theresienstadt

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Duitse invasie

Bombardement op Rotterdam

Vooroorlogs Joods leven

Joodse vluchtelingen

St. Louis

Vluchtelingenbeleid Nederlandse regering

Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen

Anti-Joodse maatregelen

Davidster

Bewegingsvrijheid voor Joden beperkt

Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg

Represaille razzia's

Joodse Raden

Openbaar onderwijs voor Joden verboden

Ariërverklaring

Ontzegging lidmaatschap verenigingen voor Joden

Verboden voor Joden

Gewelddadigheden tegen Joden

Registratie van Joodse inwoners

Anti-Joodse propaganda

Invoering Neurenberger Wetten in Nederland

Persoonsbewijzen van Joden voorzien van een J

Het Joodsche Weekblad

Lippmann, Rosenthal & Co.

Organisatie van de Jodenvervolging

Reactie op de anti-Joodse maatregelen

Joden ontslagen

Plaatsen in kamp Westerbork

Doorgangskamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Verlof kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transporten naar Sobibor

Kampleven Westerbork

Werken in kamp Westerbork

Gezondheidszorg kamp Westerbork

Geestelijke verzorging en sociale hulpverlening kamp Westerbork

Patiënten kamp Westerbork

Geboorten kamp Westerbork

Artsen kamp Westerbork

Bezoek ziekenhuis buiten kamp Westerbork

Sterfte kamp Westerbork

Operaties kamp Westerbork

EHBO-posten kamp Westerbork

Verplegers kamp Westerbork

Besmettelijke ziekten kamp Westerbork

Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp, De Vecht), kamer 10 Onderwerp: man duwt een lorrie.&nbsp; Tekst: terug naar onze jongensjaren ‘Zand’ voort.

Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp, De Vecht), kamer 10 Onderwerp: man duwt een lorrie.&nbsp; Tekst: terug naar onze jongensjaren ‘Zand’ voort.

Tekening gemaakt in het Joodse werkkamp De Vecht