In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Woning van de adjunct directeur in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork &nbsp; Schaal: 1:100

Woning van de adjunct directeur in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork &nbsp; Schaal: 1:100

Bouwtekening van de woning van de adjunct-directeur van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: de Joodse Raad Aan: gemengd-gehuwden Plaats: Datum: 1943 Onderwerp: instructies voor gemengd-gehuwden in verband met bewijsstukken.

Van: de Joodse Raad Aan: gemengd-gehuwden Plaats: Datum: 1943 Onderwerp: instructies voor gemengd-gehuwden in verband met bewijsstukken.

Instructies betreffende het verzamelen van bewijsstukken voor gemengd-gehuwden

Van: Centraal Distributiekantoor, kamp Westerbork Aan: Distributiedienst, Amsterdam Datum: 1945-06-28 Onderwerp: Ontslag van Heinrich Gassmann uit kamp Westerbork. Verzoek aan Distributie Amsterdam Heinrich de nodige bescheiden ter hand te willen stellen.&nbsp;

Van: Centraal Distributiekantoor, kamp Westerbork Aan: Distributiedienst, Amsterdam Datum: 1945-06-28 Onderwerp: Ontslag van Heinrich Gassmann uit kamp Westerbork. Verzoek aan Distributie Amsterdam Heinrich de nodige bescheiden ter hand te willen stellen.&nbsp;

Verzoek van het Centraal Distributiekantoor kamp Westerbork aan de Distributiedienst Amsterdam

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Matteman, Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-05 Onderwerp: bericht uit lager Westerbork ontvangen dat u namens Salomon Matteman verzocht wordt een pakket levensmiddelen klaar te maken

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Matteman, Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-05 Onderwerp: bericht uit lager Westerbork ontvangen dat u namens Salomon Matteman verzocht wordt een pakket levensmiddelen klaar te maken

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan de familie Matteman

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T Datum: 1943-06-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7. Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Kortoef-Leijden van Amstel, S. Aan: Piket, T Datum: 1943-06-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 7. Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van S. Kortoef-Leijden van Amstel aan T. Piket vanuit kamp Westerbork

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan:&nbsp;afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: rekening nr. 8465 inzake materiaalhuur. Het betreft een stoomlocomotief (50 pk)(eigendom steenfabriek ‘Over-Betuwe’).

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan:&nbsp;afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: rekening nr. 8465 inzake materiaalhuur. Het betreft een stoomlocomotief (50 pk)(eigendom steenfabriek ‘Over-Betuwe’).

Rekening van Tolk&Co in verband met huur van spoorwegmaterieel aan de afdeling Buitendienst van het Interneringskamp Westerbork

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans,&nbsp;A.&nbsp; Datum: 1943-05-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 56 Onderwerp: ontvangst pakketten, verblijf in barak en eten. Met bijbehorende enveloppe.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans,&nbsp;A.&nbsp; Datum: 1943-05-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 56 Onderwerp: ontvangst pakketten, verblijf in barak en eten. Met bijbehorende enveloppe.

Brief van de familie Heymann-Heymans aan A. Heijmans vanuit kamp Westerbork

Van: Gassmann, Heinrich Aan: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung, Amsterdam Datum: 1942-07 Onderwerp: verzoek van Heinrich om samen met zijn vrouw te kunnen ‘emigreren’ naar ‘Duitsland’.

Van: Gassmann, Heinrich Aan: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung, Amsterdam Datum: 1942-07 Onderwerp: verzoek van Heinrich om samen met zijn vrouw te kunnen ‘emigreren’ naar ‘Duitsland’.

Brief van Heinrich Gassmann aan de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung in Amsterdam

Personen