We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Jacob Isaäk Polak.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1950-02-14 Onderwerp: overlijden van Jacob Isaäk Polak.

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Amsterdam betreft het overlijden van Jacob Isaäk Polak

Van: van Dam, Mozes Alexander Aan: van dam, Aron en zijn gezin Plaats: 't Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-08-20 Onderwerp: het is zwaar werken; drie uur lopen en zeven uur werken; maximaal 8,50 in de week; over voeding; 14 pond afgevallen in zes weken; zonder pakketjes zou het snel zijn afgelopen…

Van: van Dam, Mozes Alexander Aan: van dam, Aron en zijn gezin Plaats: 't Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-08-20 Onderwerp: het is zwaar werken; drie uur lopen en zeven uur werken; maximaal 8,50 in de week; over voeding; 14 pond afgevallen in zes weken; zonder pakketjes zou het snel zijn afgelopen…

Brief van Mozes Alexander van Dam aan het gezin van zijn broer Aron vanuit het Joodse werkkamp 't Wijde Gat

Van: van Dam, Mozes Aan: lieve allen (van Dam, Aron en zijn gezin) Plaats: ' t Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-08-07 Onderwerp: het kan wel beter; 'ik zal je schrijven, wie weet voor de laatste maal; gisteren de namen genoteerd van de mannen tussen de 18 en 40 jaar oud; bang voor deportatie; probeer uit deze rot boel te blijven; hard sappelen en niks verdienen; over de indeling van de dag en voeding; verzoek om broodbonnen en rokerij; en eventueel wat geld; weer nieuwe regels…

Van: van Dam, Mozes Aan: lieve allen (van Dam, Aron en zijn gezin) Plaats: ' t Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-08-07 Onderwerp: het kan wel beter; 'ik zal je schrijven, wie weet voor de laatste maal; gisteren de namen genoteerd van de mannen tussen de 18 en 40 jaar oud; bang voor deportatie; probeer uit deze rot boel te blijven; hard sappelen en niks verdienen; over de indeling van de dag en voeding; verzoek om broodbonnen en rokerij; en eventueel wat geld; weer nieuwe regels…

Brief van Mozes van Dam aan lieve allen vanuit het Joodse Werkkamp ' t Wijde Gat

Naziconcentratiekampen

Kamp Lublin

Van: Bram, Betje en Ies (gezin Abraham van Dam) Aan: (van Dam) Jo (Joseph), Frieda en Bobby (Jacques) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-13 Onderwerp: dank voor pakketjes, stuur pakketje (potten met eten) op tijd in verband met het komende transport. het is een komen en gaan, 14 dagen geleden vertrokken bekenden, vandaag dinsdag vertrokken familie Levy en Jetje en bekenden; personen liggen in het ziekenhuis, Bram heeft in het ziekenhuis gelegen met maagklachten (Joop Katoen zit veel bij hem), Ies is opgeknapt en een beetje gewend aan het kampleven; &nbsp;Betje werkt in de keuken; het gezin Winnik kwam ook in het kamp met een grote groep. Ze konden iets van het thuisfront vertellen. Ze zijn vorige week doorgestuurd. Ies verteld aan zijn vriendjes in het kamp veel over Bobby.

Van: Bram, Betje en Ies (gezin Abraham van Dam) Aan: (van Dam) Jo (Joseph), Frieda en Bobby (Jacques) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-13 Onderwerp: dank voor pakketjes, stuur pakketje (potten met eten) op tijd in verband met het komende transport. het is een komen en gaan, 14 dagen geleden vertrokken bekenden, vandaag dinsdag vertrokken familie Levy en Jetje en bekenden; personen liggen in het ziekenhuis, Bram heeft in het ziekenhuis gelegen met maagklachten (Joop Katoen zit veel bij hem), Ies is opgeknapt en een beetje gewend aan het kampleven; &nbsp;Betje werkt in de keuken; het gezin Winnik kwam ook in het kamp met een grote groep. Ze konden iets van het thuisfront vertellen. Ze zijn vorige week doorgestuurd. Ies verteld aan zijn vriendjes in het kamp veel over Bobby.

Brief van Bram, Betje en Ies aan Jo, Frieda en Bobby vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 6 juli 1943 - Sobibor

Van: van Dam-Kollem, Betje Aan: het gezin van Joseph van Dam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-29&nbsp; Onderwerp: ‘s avonds om 20.45 opgehaald en de volgende ochtend om 6 uur aankomst in kamp Westerbork. Zoon Ies moest een paar dagen naar bed (bronchitis). Hij is bij het schrijven opgeknapt, gaat naar school en wandelt ’s middags op de heide Abraham moet zand kruien en plaggen verleggen. Zelf werkt ze in de keuken, aardappelen schillen en groenten schoonmaken; graag een voedselpakket, wasmiddel en bleekpoeder en een schort voor haar werk in de keuken; komende dinsdag een groot transport, de schoenmakers zijn teruggesteld, dus het gezin van Abraham mag nog blijven; een zee van mensen, Annie Tas en Annie Hakker, de vrouw van Nathan; Levy en Jetje liggen in dezelfde barak en anderen bevinden zich in een andere barak. Het zijn teveel bekenden om op te noemen; ze bezoeken kennissen, Bram Koopman woont in een huisje; over een dag in het kamp, werken in de keuken en in haar vrije tijd wassen en kousen stoppen…&nbsp;

Van: van Dam-Kollem, Betje Aan: het gezin van Joseph van Dam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-29&nbsp; Onderwerp: ‘s avonds om 20.45 opgehaald en de volgende ochtend om 6 uur aankomst in kamp Westerbork. Zoon Ies moest een paar dagen naar bed (bronchitis). Hij is bij het schrijven opgeknapt, gaat naar school en wandelt ’s middags op de heide Abraham moet zand kruien en plaggen verleggen. Zelf werkt ze in de keuken, aardappelen schillen en groenten schoonmaken; graag een voedselpakket, wasmiddel en bleekpoeder en een schort voor haar werk in de keuken; komende dinsdag een groot transport, de schoenmakers zijn teruggesteld, dus het gezin van Abraham mag nog blijven; een zee van mensen, Annie Tas en Annie Hakker, de vrouw van Nathan; Levy en Jetje liggen in dezelfde barak en anderen bevinden zich in een andere barak. Het zijn teveel bekenden om op te noemen; ze bezoeken kennissen, Bram Koopman woont in een huisje; over een dag in het kamp, werken in de keuken en in haar vrije tijd wassen en kousen stoppen…&nbsp;

Brief van Betje van Dam-Kollem aan Jo, Frida en Bobby van Dam vanuit kamp Westerbork

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 (najaar) Onderwerp: brief clandestien verstuurd; geen geld meer sturen

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 (najaar) Onderwerp: brief clandestien verstuurd; geen geld meer sturen

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali vanuit kamp Westerbork

Personen