In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Werkplan tot het doen van voorzieningen in barak 28; 29 en 30 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1957-12 Opmerking: kerkfunctie, magazijn van het CAZ en woonfunctie

Werkplan tot het doen van voorzieningen in barak 28; 29 en 30 Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1957-12 Opmerking: kerkfunctie, magazijn van het CAZ en woonfunctie

Plattegrond met nieuwe voorzieningen voor een deel van de voormalige Centrale Keuken

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in het laboratorium van het kamp.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in het laboratorium van het kamp.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: de Tandartspraktijk /Zahnstation in het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: de Tandartspraktijk /Zahnstation in het kamp.

Van: Gerzon, Annie Aan: Ras, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: vraag om kleding en beschrijving situatie in kamp.

Van: Gerzon, Annie Aan: Ras, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: vraag om kleding en beschrijving situatie in kamp.

Briefkaart van Annie Gerzon aan mevrouw Ras vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-22 Onderwerp: in een kamertje, tussen luid discussiërende mensen, schrijft Werner zijn brief; Al het kookbare uit de pakketjes komt bij mevrouw Mahler terecht, die in haar keukentje er iets van maakt; Werner is verzocht een lezing te houden binnen zijn vakgebied; kampgevangenen gestraft voor het schrijven van illegale brieven; Werners technische dienst is verhuisd naar barak 21 met een klein stelletje in een kamertje; aanvraag verlof om in Amsterdam te mogen trouwen; ongeveer 8000 mensen in het kamp, het is moeilijk om iemand te vinden; Naar Hartog Waterman geïnformeerd. Hij woont niet meer in barak 62; geruchten over uitbreiding van het kamp. Er zou een bakkerij komen, een crematorium en nog 50 barakken.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-22 Onderwerp: in een kamertje, tussen luid discussiërende mensen, schrijft Werner zijn brief; Al het kookbare uit de pakketjes komt bij mevrouw Mahler terecht, die in haar keukentje er iets van maakt; Werner is verzocht een lezing te houden binnen zijn vakgebied; kampgevangenen gestraft voor het schrijven van illegale brieven; Werners technische dienst is verhuisd naar barak 21 met een klein stelletje in een kamertje; aanvraag verlof om in Amsterdam te mogen trouwen; ongeveer 8000 mensen in het kamp, het is moeilijk om iemand te vinden; Naar Hartog Waterman geïnformeerd. Hij woont niet meer in barak 62; geruchten over uitbreiding van het kamp. Er zou een bakkerij komen, een crematorium en nog 50 barakken.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Foto van Betty Mol

Breslauer, Werner Rudolf Kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Kinderen werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Kinderen werken op het land bij kamp Westerbork

Een grote woonbarak Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1965

Een grote woonbarak Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1960-1965

Foto van een grote woonbarak in het woonoord Schattenberg

Barakken. Barakken in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944

Barakken. Barakken in kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944

Zicht op een drietal woon-/industriebarakken

Treinstations

Station Maliebaan

Station Scheemda

Station Sappemeer

Station Hoogezand

Rangeerterrein Onnen

Station Winschoten

Station Zuidbroek

Station Amsterdam Rietlanden

Centraal Station Amsterdam

Station Nieuweschans

Station Amsterdam Muiderpoort

Station Hooghalen

Station Assen

Persoonsbewijs (zonder foto) Van: Hammelburg, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1941-08-26

Persoonsbewijs (zonder foto) Van: Hammelburg, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1941-08-26

Persoonsbewijs van S. Hammelburg

Jongeman leunend tegen een boom. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig met op de achtergrond het huis van de voormalige kampcommandant van kamp Westerbork.

Jongeman leunend tegen een boom. Plaats: Repatriëringskamp Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig met op de achtergrond het huis van de voormalige kampcommandant van kamp Westerbork.

Foto van J.J. Thörig in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Jongeman leunend tegen een boompje. Plaats: Repatriëringskamp, Westerbork Datum: 1950 J.J. Thörig voor een barak in kamp Schattenberg.

Foto van J.J.Thörig in Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg)

Plattegrond Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Brandputten en leidingen

Plattegrond Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork Brandputten en leidingen

Plattegrond van brandputten en leidingen in het centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Breslauer, Werner Rudolf Twee mannen aan het koren maaien. De man rechts is Arthur Pins. Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Twee mannen aan het koren maaien. De man rechts is Arthur Pins. Kamp Westerbork, 1943-1944

Koren maaien op het land bij kamp Westerbork

Van: Geismar, Josef&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1940-04-12&nbsp; Verklaring betreffende toestemming voor het verlaten van het centraal Vluchtelingenkamp voor een week.

Van: Geismar, Josef&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1940-04-12&nbsp; Verklaring betreffende toestemming voor het verlaten van het centraal Vluchtelingenkamp voor een week.

Toestemming voor het verlaten van het kamp

Van: Annie Aan: Rudie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-17 Onderwerp: Omstandigheden in het kamp en Amstelveen. Met Annie's ouders gaat het goed en Loes is opgeknapt.

Van: Annie Aan: Rudie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-17 Onderwerp: Omstandigheden in het kamp en Amstelveen. Met Annie's ouders gaat het goed en Loes is opgeknapt.

Brief van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Van: Van Gelder, Leo Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-15 Onderwerp: een bedankje voor een ontvangen pakket en informeren naar het welzijn van de kinderen van de geadresseerde.

Van: Van Gelder, Leo Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-15 Onderwerp: een bedankje voor een ontvangen pakket en informeren naar het welzijn van de kinderen van de geadresseerde.

Briefkaart van Leo van Gelder aan M. van Leer vanuit kamp Westerbork

Personen