In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Stapelbedden in het interneringskamp Westerbork. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948&nbsp; Interieur van een woonbarak. Op de foto stapelbedden, koffers, kleding, matrassen en een bankje. Het gaat hier om inboedel dat ook in de periode 1942-1945 is gebruikt.

Stapelbedden in het interneringskamp Westerbork. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948&nbsp; Interieur van een woonbarak. Op de foto stapelbedden, koffers, kleding, matrassen en een bankje. Het gaat hier om inboedel dat ook in de periode 1942-1945 is gebruikt.

Foto van een interieur van een woonbarak

Van: vader (Jules) Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-11 Onderwerp: bedankt voor een pakketje.

Van: vader (Jules) Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-11 Onderwerp: bedankt voor een pakketje.

Briefkaart van Jules Palache aan de heer en mevrouw den Haan-Palache vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de wasserij van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de wasserij van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 281 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Lewin, Mordchel geb. 01-10-42 overleden te Westerbork op 12-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 281 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Lewin, Mordchel geb. 01-10-42 overleden te Westerbork op 12-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Mordchel Lewin

Breslauer, R.W. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Onderwerp: Tandarts/Zahnstation, barak 88.

Breslauer, R.W. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Onderwerp: Tandarts/Zahnstation, barak 88.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling over bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten

Van: Departement van Binnenlandse zaken, Nederlands Volksherstel Aan: Rus, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-16 Onderwerp: de gezochte Morris Zomerplaag is levend aangetroffen in een trein gaande van Bergen-Belsen naar Tröbitz

Van: Departement van Binnenlandse zaken, Nederlands Volksherstel Aan: Rus, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-07-16 Onderwerp: de gezochte Morris Zomerplaag is levend aangetroffen in een trein gaande van Bergen-Belsen naar Tröbitz

Aanvraag betreffende de gezochte Morris Zomerplaag

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur en gezin Datum: 1943-08-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: kaart van 1 augustus op de 14de ontvangen, met Herman gaat het goed. Hij heeft geen pijn meer na zijn operatie. Hij ligt nog steeds in het ziekenhuis...&nbsp;

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur en gezin Datum: 1943-08-17 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: kaart van 1 augustus op de 14de ontvangen, met Herman gaat het goed. Hij heeft geen pijn meer na zijn operatie. Hij ligt nog steeds in het ziekenhuis...&nbsp;

Brief van de familie Heymann-Heymans aan het gezin A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Rode Kruis&nbsp; Aan: Schrijver, H.&nbsp; Plaats: Jeruzalem&nbsp; Datum: 1943-09-30&nbsp; Onderwerp: Ontvangen van een certificaatnummer voor uitwisseling naar Palestina en bevestiging dat Hans Schrijver op de Palestinalijst staat.

Van: Rode Kruis&nbsp; Aan: Schrijver, H.&nbsp; Plaats: Jeruzalem&nbsp; Datum: 1943-09-30&nbsp; Onderwerp: Ontvangen van een certificaatnummer voor uitwisseling naar Palestina en bevestiging dat Hans Schrijver op de Palestinalijst staat.

Brief van Rode Kruis aan H. Schrijver inzake Palestinalijst

Van: Heijmans, Erna en Martha Aan: Kaak, Fam., Beltrumsestraat 163, Groenlo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-17 De beide vrouwen zijn op weg van kamp Vught naar kamp Westerbork.&nbsp;

Van: Heijmans, Erna en Martha Aan: Kaak, Fam., Beltrumsestraat 163, Groenlo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-17 De beide vrouwen zijn op weg van kamp Vught naar kamp Westerbork.&nbsp;

Briefkaart van Erna en Martha Heijmans aan familie Kaak vanuit de trein gegooid

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-05 Onderwerp: dank voor het verjaardagspakket; Werner is uit het ziekenhuis ontslagen; er is geen rust voor Werner; transporten uit Vught met vrienden die van alles missen wat ze nodig hebben; koffietafel bij de familie Mahler, een kaastaart gegeten; het kamp wordt door een goederentrein in tweeën gedeeld, de trein staat klaar voor een transport van 2000 personen; er worden banken en bedden in de trein geplaatst, maar het blijft een goederentrein; over de relatie tussen Werner en Stella.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-05 Onderwerp: dank voor het verjaardagspakket; Werner is uit het ziekenhuis ontslagen; er is geen rust voor Werner; transporten uit Vught met vrienden die van alles missen wat ze nodig hebben; koffietafel bij de familie Mahler, een kaastaart gegeten; het kamp wordt door een goederentrein in tweeën gedeeld, de trein staat klaar voor een transport van 2000 personen; er worden banken en bedden in de trein geplaatst, maar het blijft een goederentrein; over de relatie tussen Werner en Stella.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Arthur Heymans en gezin Datum: 1943-08-20 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakketten binnengekomen, advies eieren harder te koken. Drie van de vier eieren waren platgedrukt. Herman ligt nog steeds in het ziekenhuis, ontmoetingen met bekenden. Er wordt veel over de toekomst gesproken.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Arthur Heymans en gezin Datum: 1943-08-20 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakketten binnengekomen, advies eieren harder te koken. Drie van de vier eieren waren platgedrukt. Herman ligt nog steeds in het ziekenhuis, ontmoetingen met bekenden. Er wordt veel over de toekomst gesproken.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: Peer, A. Plaats: Maastricht Datum: 1945-06-25 Onderwerp: terugkomst in Holland; waarschijnlijk nog even in quarantaine; hoop dat de brief uit Tröbitz ontvangen is.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: Peer, A. Plaats: Maastricht Datum: 1945-06-25 Onderwerp: terugkomst in Holland; waarschijnlijk nog even in quarantaine; hoop dat de brief uit Tröbitz ontvangen is.

Briefkaart van Morris Zomerplaag aan A. Peer

Van: Gerzon, Annie Aan: Ras, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: Schrijfdag; ontvangst van pakketten; vraag om kousen want die zijn niet in het kamp te krijgen.

Van: Gerzon, Annie Aan: Ras, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: Schrijfdag; ontvangst van pakketten; vraag om kousen want die zijn niet in het kamp te krijgen.

Briefkaart van Annie Gerzon aan M. Ras (Batavier) vanuit kamp Westerbork

Mededeling Datum: 1943-10-23 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: reparatie van tonnen

Mededeling Datum: 1943-10-23 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: reparatie van tonnen

Mededeling over reparatie van tonnen

Verklaring.&nbsp; Verklaring van de Joodse Raad Westerbork aan Cohen, L.G., Kamp Westerbork, 1943-10-18.&nbsp; Onderwerp: besluit van de kommandant voor Cohen, L. 'Keine Sperrung'.

Verklaring.&nbsp; Verklaring van de Joodse Raad Westerbork aan Cohen, L.G., Kamp Westerbork, 1943-10-18.&nbsp; Onderwerp: besluit van de kommandant voor Cohen, L. 'Keine Sperrung'.

Geen vrijstelling van transport

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-15 Onderwerp: Werner schrijft zijn brief in het Duits op verzoek van Stella. Hij bevindt zich in het kamertje van de familie Mahler; de meeste bezoekers van het kamertje zijn weer vertrokken, onder andere Max Witmond; er zijn een aantal nog aan het kaart spelen. iedereen brengt al het eetbare op zo'n avond bij elkaar; Werner woont sinds kort in een grote woonbarak; wanneer komt de dag dat we gelukkig kunnen samenleven?

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-15 Onderwerp: Werner schrijft zijn brief in het Duits op verzoek van Stella. Hij bevindt zich in het kamertje van de familie Mahler; de meeste bezoekers van het kamertje zijn weer vertrokken, onder andere Max Witmond; er zijn een aantal nog aan het kaart spelen. iedereen brengt al het eetbare op zo'n avond bij elkaar; Werner woont sinds kort in een grote woonbarak; wanneer komt de dag dat we gelukkig kunnen samenleven?

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Mil. Commissie Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-18 Onderwerp: regeling reparatie schoenen voor N.B.S. (Binnenlandse Strijdkrachten).

Mededeling Van: Buijvoets, J.G. Aan: Mil. Commissie Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-18 Onderwerp: regeling reparatie schoenen voor N.B.S. (Binnenlandse Strijdkrachten).

Mededeling van Jan Buijvoets aan de Militaire Commissie over reparatie van schoenen

Van: Medische Dienst Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: lijst met aangevraagde geneesmiddelen voor het kampziekenhuis.

Van: Medische Dienst Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: lijst met aangevraagde geneesmiddelen voor het kampziekenhuis.

Lijst met aangevraagd geneesmiddelen voor het ziekenhuis van kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Vluchtelingenkamp Plaats: Assen Datum: 1939-10-24 Onderwerp: kunstmest

Van: Houtvester Assen Aan: Directeur Vluchtelingenkamp Plaats: Assen Datum: 1939-10-24 Onderwerp: kunstmest

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van het Vluchtelingenkamp

Brief Van: Ina Aan: Jong, de, Henk Plaats: Amsterdam Onderwerp:&nbsp;Ina overlegt met Henk over het opsturen van pakjes naar Stella.

Brief Van: Ina Aan: Jong, de, Henk Plaats: Amsterdam Onderwerp:&nbsp;Ina overlegt met Henk over het opsturen van pakjes naar Stella.

Brief van Ina aan Henk de Jong vanuit Amsterdam

Pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op de pagina is een gedicht geschreven door haar lerares Engels, Lotte Friederike Schönheim (1902-1992).&nbsp; Datum: 1942-04-17 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Pagina uit het poëziealbum van Gisela Müller. Op de pagina is een gedicht geschreven door haar lerares Engels, Lotte Friederike Schönheim (1902-1992).&nbsp; Datum: 1942-04-17 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-)

Gedicht uit het poëziealbum van Gisela Müller geschreven door Lotte Friederike Schönheim

Ingang van woonoord Schattenberg. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1959 Het portiersgebouw met het afsluithek; slagboom en klok. Het portiersgebouw is barak 75. Het gaat hier om een nieuwe barak op deze plek met het nummer van de oude.

Ingang van woonoord Schattenberg. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1959 Het portiersgebouw met het afsluithek; slagboom en klok. Het portiersgebouw is barak 75. Het gaat hier om een nieuwe barak op deze plek met het nummer van de oude.

Foto van de ingang van het woonoord Schattenberg

Van: Heilbut, Rob Aan: Andersen, H.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-25 Onderwerp: bedankje voor post en pakketten; transporten; muziek; orkest; de stemming is ok; liedjes gemaakt in het kamp.

Van: Heilbut, Rob Aan: Andersen, H.L. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-25 Onderwerp: bedankje voor post en pakketten; transporten; muziek; orkest; de stemming is ok; liedjes gemaakt in het kamp.

Briefkaart van Rob Heilbut aan H.L. Andersen vanuit kamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-27 No. 10&nbsp; Inhoud: oprichting Inlichtingenbureau; mededeling van de kamppolitie, onderzoek naar een 25 jarig persoon die doodgeschoten kamp Westerbork binnenkwam; culturele zaken, lezing R. Levison; openingstijden apotheek; oorlogsoverzicht; kantine op zaterdag en zondag gesloten; schoenenruil bij mevrouw Grünberg-Köbner.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-27 No. 10&nbsp; Inhoud: oprichting Inlichtingenbureau; mededeling van de kamppolitie, onderzoek naar een 25 jarig persoon die doodgeschoten kamp Westerbork binnenkwam; culturele zaken, lezing R. Levison; openingstijden apotheek; oorlogsoverzicht; kantine op zaterdag en zondag gesloten; schoenenruil bij mevrouw Grünberg-Köbner.

De Westerborker nummer 10 van 27 april 1945

Van: Verduin, Herman&nbsp; Aan: Verduin, Jacques&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-11&nbsp; Onderwerp: dagelijkse gang van zaken; Herman is op 4 mei in kamp Westerbork terecht gekomen en in het weeshuis ondergebracht, de anderen zijn al doorgestuurd, behalve Beate; Herman is ordonnans. Hij moet allerlei stukken laten tekenen in de barakken. Hij mag dagelijks naar het badhuis. Er wordt gevoetbald, gehandbald en Johnny en Jones zijn er ook. Hij heeft zich opgegeven voor school. Hij weet dat hij niet kan blijven, in tegenstelling tot het gezin Egyedi, waarvan hij Peter goed kent.

Van: Verduin, Herman&nbsp; Aan: Verduin, Jacques&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-11&nbsp; Onderwerp: dagelijkse gang van zaken; Herman is op 4 mei in kamp Westerbork terecht gekomen en in het weeshuis ondergebracht, de anderen zijn al doorgestuurd, behalve Beate; Herman is ordonnans. Hij moet allerlei stukken laten tekenen in de barakken. Hij mag dagelijks naar het badhuis. Er wordt gevoetbald, gehandbald en Johnny en Jones zijn er ook. Hij heeft zich opgegeven voor school. Hij weet dat hij niet kan blijven, in tegenstelling tot het gezin Egyedi, waarvan hij Peter goed kent.

Marthavan Gelder-van Zuiden

Martha
van Gelder-van Zuiden