In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Stamboom van Matje Leefsma-Wolf Op de achterkant staat geschreven: stamboom voor Thijs z'n familie. De op de stamboom voorkomende namen zijn voor de oorlog overleden of tijdens de oorlog vermoord.

Stamboom van Matje Leefsma-Wolf Op de achterkant staat geschreven: stamboom voor Thijs z'n familie. De op de stamboom voorkomende namen zijn voor de oorlog overleden of tijdens de oorlog vermoord.

Stamboom van Matje Leefsma-Wolf

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Frouktje van Dam.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Frouktje van Dam.

Uittreksel van overlijden van Frouktje van Dam

Stamboom van de familie Leefsma, Ies is de enige die de oorlog overleefd.&nbsp;

Stamboom van de familie Leefsma, Ies is de enige die de oorlog overleefd.&nbsp;

Stamboom van de familie Leefsma

Briefkaart met op voorzijde een foto van Isaac Nathan Datum: 1948-07-21

Briefkaart met op voorzijde een foto van Isaac Nathan Datum: 1948-07-21

Briefkaart met foto van Isaac Nathan aan de familie Diesfeldt

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Gelle Gans.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Gelle Gans.

Uittreksel van overlijden van Gelle Gans

Van: Spiegel, Fritz (Fred) Datum: 1947 Geboren: 1932-04-21 Plaats: Dinslaken.&nbsp;

Van: Spiegel, Fritz (Fred) Datum: 1947 Geboren: 1932-04-21 Plaats: Dinslaken.&nbsp;

Foto van Fritz Spiegel

Foto van Cato van der Vegt Overlevende van kamp Westerbork en Theresienstadt Datum: voorjaar 1964

Foto van Cato van der Vegt Overlevende van kamp Westerbork en Theresienstadt Datum: voorjaar 1964

Foto van Cato van der Vegt op latere leeftijd

Orde van den Herdenkingsdienst. Gewijd aan de nagedachtenis van de joden die in de oorlog het leven lieten. Datum: 1945-07-19 Plaats: Synagoge der Portugeesch-Israelitische Gemeente, Amsterdam.

Orde van den Herdenkingsdienst. Gewijd aan de nagedachtenis van de joden die in de oorlog het leven lieten. Datum: 1945-07-19 Plaats: Synagoge der Portugeesch-Israelitische Gemeente, Amsterdam.

Orde van de herdenkingsdienst van de Nederlandsche Zionistenbond (Amsterdam)

Het Nederlandsche Roode Kruis verleent aan den heer S. Emmering, arts, het Herinneringskruis 1939/1940 in Zilver, voor bijzondere diensten aan het Nederlandsche Roode Kruis bewezen in den mobilisatie- en oorlogstijd 1939/1940, waarbij van groot beleid is blijk gegeven.

Het Nederlandsche Roode Kruis verleent aan den heer S. Emmering, arts, het Herinneringskruis 1939/1940 in Zilver, voor bijzondere diensten aan het Nederlandsche Roode Kruis bewezen in den mobilisatie- en oorlogstijd 1939/1940, waarbij van groot beleid is blijk gegeven.

van het Nederlandsche Roode Kruis aan S. Emmering

Van: Mark (werkelijke naam van Hanna's vader) Aan: Kolthoff, Hanna Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-06 Onderwerp: brief ontvangen van Hanna uit Theresienstadt; vanaf eind augustus 1944 niets meer van Hanna gehoord; de week voor het schrijven van de brief naam ontdekt van Hanna op de lijst van Hollanders in Theresienstadt; over familieleden; over gezinshereniging; over Hanna's arrestatie en het opgeven van een valse naam; kamp Westerbork, regelen van allerlei vrijstellingspapieren; &nbsp;dominee heeft een doopsbewijs in orde gemaakt; Hanna's moeder en vader hebben nog geen woning. Ze wonen in bij de familie Tannenbaum in Amsterdam; over de onderduik en de lotgevallen van Hanna's broertje Kees; een kleine slaapkamer is al voor Hanna gereed gemaakt; een broer van Mark heeft in het Canadese leger gevochten, hij was daar al twintig jaar woonachtig; ouders hebben drie jaar op een kamer in Den Haag in onderduik gezeten; over de hongerwinter; over de oma's, een is doorgestuurd, de ander is in onderduik geweest; over bekenden die teruggekeerd zijn; het Duits mag je vergeten dat heeft afgedaan voor ons; behoefte aan allerlei wetenswaardigheden van Hanna…

Van: Mark (werkelijke naam van Hanna's vader) Aan: Kolthoff, Hanna Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-06 Onderwerp: brief ontvangen van Hanna uit Theresienstadt; vanaf eind augustus 1944 niets meer van Hanna gehoord; de week voor het schrijven van de brief naam ontdekt van Hanna op de lijst van Hollanders in Theresienstadt; over familieleden; over gezinshereniging; over Hanna's arrestatie en het opgeven van een valse naam; kamp Westerbork, regelen van allerlei vrijstellingspapieren; &nbsp;dominee heeft een doopsbewijs in orde gemaakt; Hanna's moeder en vader hebben nog geen woning. Ze wonen in bij de familie Tannenbaum in Amsterdam; over de onderduik en de lotgevallen van Hanna's broertje Kees; een kleine slaapkamer is al voor Hanna gereed gemaakt; een broer van Mark heeft in het Canadese leger gevochten, hij was daar al twintig jaar woonachtig; ouders hebben drie jaar op een kamer in Den Haag in onderduik gezeten; over de hongerwinter; over de oma's, een is doorgestuurd, de ander is in onderduik geweest; over bekenden die teruggekeerd zijn; het Duits mag je vergeten dat heeft afgedaan voor ons; behoefte aan allerlei wetenswaardigheden van Hanna…

Brief van Mark (vader) aan Hanna vanuit Amsterdam

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Alexander Gans.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Alexander Gans.

Uittreksel van overlijden van Alexander Gans

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Simon Gans.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Simon Gans.

Uittreksel van overlijden van Simon Gans

Van: Spiegel, Fritz (Fred)&nbsp; Datum: 1998 Geboren: 1932-04-2 Overleden: 2020-07-26

Van: Spiegel, Fritz (Fred)&nbsp; Datum: 1998 Geboren: 1932-04-2 Overleden: 2020-07-26

Foto van Fritz Spiegel op latere leeftijd

Calendarium kamp Westerbork

1998

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Keetje Gans.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Keetje Gans.

Uittreksel van overlijden van Keetje Gans

Op de foto staat Alexander Holländer, rechts en de heer Nathan Streep, links met hoed.&nbsp; Het beeld is begin jaren vijftig vastgelegd aan de Weteringschans 128. &nbsp;

Op de foto staat Alexander Holländer, rechts en de heer Nathan Streep, links met hoed.&nbsp; Het beeld is begin jaren vijftig vastgelegd aan de Weteringschans 128. &nbsp;

Foto van Alexander Höllander en Nathan Streep in Amsterdam

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Samuel Gans.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Samuel Gans.

Uittreksel van overlijden van Samuel Gans

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Lion Gans.

Van: Burgerlijke Stand, register van overlijden Aan: de aanvrager Plaats: Amsterdam Datum: 1951-04-25 Onderwerp: overlijden van Lion Gans.

Uittreksel van overlijden van Lion Gans

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Elisabeth Mendes Monteiro-de Wolf Geboren: 18-01-1896 Op 11 januari 1944 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd. De gegevens kloppen niet. Elisabeth is op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen gedeporteerd en van hieruit op 9 oktober 1944 naar Auschwitz.

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Elisabeth Mendes Monteiro-de Wolf Geboren: 18-01-1896 Op 11 januari 1944 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd. De gegevens kloppen niet. Elisabeth is op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen gedeporteerd en van hieruit op 9 oktober 1944 naar Auschwitz.

Brief van het Nederlandsche Roode Kruis betreffende Elisabeth Mendes Monteiro-de Wolf

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Salomon Mendes Monteiro geboren 06-01-1899 op 11 januari 1944 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd. De gegevens kloppen niet. Salomon is op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen gedeporteerd en van hieruit op 9 oktober 1944 naar Auschwitz.

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Salomon Mendes Monteiro geboren 06-01-1899 op 11 januari 1944 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd. De gegevens kloppen niet. Salomon is op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen gedeporteerd en van hieruit op 9 oktober 1944 naar Auschwitz.

Brief van het Nederlandsche Roode Kruis betreffende Salomon Mendes Monteiro

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Flora Mendes Monteiro Geboren: 30-03-1924 op 11 januari 1944 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd. De gegevens kloppen niet. Flora is op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen gedeporteerd en van hieruit op 9 oktober 1944 naar Auschwitz.

Brief van het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis Verklaring dat: Flora Mendes Monteiro Geboren: 30-03-1924 op 11 januari 1944 van Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd. De gegevens kloppen niet. Flora is op 11 januari 1944 naar Bergen-Belsen gedeporteerd en van hieruit op 9 oktober 1944 naar Auschwitz.

Brief van het Nederlandsche Roode Kruis betreffende Flora Mendes Monteiro

Ansichtkaart Brief geschreven op een ansichtkaart Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01 Onderwerp: Kaartje is geschreven door Jacques Barenholz (10-09-1937) Hij lag in de ziekenbarak en vroeg zijn ouders om een boterham (die zaten in de strafbarak).

Ansichtkaart Brief geschreven op een ansichtkaart Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01 Onderwerp: Kaartje is geschreven door Jacques Barenholz (10-09-1937) Hij lag in de ziekenbarak en vroeg zijn ouders om een boterham (die zaten in de strafbarak).

Ansichtkaart van Jacques Barenholz aan zijn ouders in kamp Westerbork

Personen