In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kamporganisatie kamp Westerbork

Fliegende Kolonne

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 78

Joods Monument: Walter Oettinger, geboren op 23 mei 1905 in Hamburg, kwam in de zomer van 1939 naar Nederland. Op 17-jarige leeftijd was hij getroffen door kinderverlamming en daardoor was hij gehandicapt. Hij trok tijdelijk in bij zijn neef Johann Oettinger, die aan de Stadionkade in Amsterdam woonde. Johann Oettinger dreef de N.V. Oriëntaalsche Tabakshandel, gevestigd aan de Oudezijds Voorburgwal. Johann en zijn vrouw maakten op 16 mei 1940 een einde aan hun leven. Walter Oettinger vond tijdens de oorlog een onderduikplek in de Beethovenstraat 146 in Amsterdam. De onderduikgever, de latere cineast Louis van Gasteren, sloeg hem vijf dagen nadat hij bij hem was ingetrokken, de schedel in. Het lijk werd in een kist in een sloot gedumpt. Louis van Gasteren werd opgespoord en in juni 1944 veroordeeld wegens doodslag. Na de oorlog verklaarde hij dat het om een verzetsdaad ging: Walter Oettinger zou hebben gedreigd de zaak te verraden, hetgeen gevaar opleverde voor het verzet. In overleg met verzetsmensen was besloten Walter Oettinger te doden. Begin 1990 schreef de journalist Bart Middelburg enkele artikelen over deze kwestie in Het Parool. Volgens hem had het nooit om een verzetsdaad kunnen gaan, maar was het een gewone roofmoord. Er volgde een juridisch proces, dat door Van Gasteren werd gewonnen. Het Parool moest een schadevergoeding betalen. In 2003 is het opnieuw tot een rechtszaak gekomen door een publicatie van Pamela Hemelrijk. Volgens de rechtbank was er geen overtuigend bewijs dat het om een verzetsdaad ging "terwijl verschillende omstandigheden in een andere richting kunnen duiden, althans daarmee moeilijk zijn te rijmen". En omdat het beschikbare feitenmateriaal niet eenduidig op een verzetsdaad wees, kon aan Hemelrijk niet het recht worden ontzegd uiting te geven aan haar twijfel. M. van der Valk, 'Wordt vervolgd', in: Nieuw Israëlietisch Weekblad, 1 augustus 2003 Zie over deze zaak uitvoerig: E. Slot, De dood van een onderduiker : Louis van Gasteren en de waarheid (Amsterdam 2006).

Briefkaart Van: Louis/Jonas (?) Aan: lieve allen Plaats:&nbsp; Datum: Onderwerp: wij zijn op transport naar Westerbork...

Briefkaart Van: Louis/Jonas (?) Aan: lieve allen Plaats:&nbsp; Datum: Onderwerp: wij zijn op transport naar Westerbork...

Briefkaart van een onbekend persoon op weg naar kamp Westerbork