In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto van Salomon Stodel op zijn werkplek met als bijschrift: ‘Zou er in Kremboong soms een toestel gedaald zijn?’ Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942&nbsp;

Foto van Salomon Stodel op zijn werkplek met als bijschrift: ‘Zou er in Kremboong soms een toestel gedaald zijn?’ Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942&nbsp;

Salomon Stodel op zijn werkplek in de buurt van het Joodse werkkamp Kremboong

Op bevel van de Duitse Weermacht moeten alle mannen in de leeftijd van 17 t/m 40 jaar zich melden voor de arbeidsinzet

Op bevel van de Duitse Weermacht moeten alle mannen in de leeftijd van 17 t/m 40 jaar zich melden voor de arbeidsinzet

Bevel betreffende de arbeidsinzet

Gezondheidszorg kamp Westerbork

Geestelijke verzorging en sociale hulpverlening kamp Westerbork

Psychatrische patïenten kamp Westerbork

Van: Pinkhof, Sophie Aan: Pinkhof, Herman Plaats: Tel Aviv Datum: 1943-04-01 Onderwerp: Palestina-certificaten, goede vooruitzichten.

Van: Pinkhof, Sophie Aan: Pinkhof, Herman Plaats: Tel Aviv Datum: 1943-04-01 Onderwerp: Palestina-certificaten, goede vooruitzichten.

Bericht van Sophie Pinkhof aan Herman Pinkhof vanuit Tel Aviv

Van: Wallega, J Datum: 1943-07-27 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: littekenbreuken. Zie verklaring hiervoor op de achterkant

Van: Wallega, J Datum: 1943-07-27 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: littekenbreuken. Zie verklaring hiervoor op de achterkant

Recept voor J. Wallega in kamp Westerbork

Van: Vries, de, Jacob (en zijn vrouw en ouders) Datum: 1942-1945 Opsomming van data en plaatsen waar Jacob (zijn vrouw en ouders) verbleef; onderduikplekken, arrestatie, Weteringschans; kamp Westerbork…

Van: Vries, de, Jacob (en zijn vrouw en ouders) Datum: 1942-1945 Opsomming van data en plaatsen waar Jacob (zijn vrouw en ouders) verbleef; onderduikplekken, arrestatie, Weteringschans; kamp Westerbork…

Persoonsgegevens van Jacob de Vries tussen 1942 en 1945

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 367 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Dijk, Isaac geb. 24-03-85 overleden te Westerbork op 17-06-1943 op 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 367 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Dijk, Isaac geb. 24-03-85 overleden te Westerbork op 17-06-1943 op 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Isaac van Dijk

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-03 No. 15&nbsp; Inhoud: inlichtingbureau, Lijst van ruim vijftig personen die in Palestina zijn terecht gekomen, inlichtingen over Bergen-Belsen; rectificatie; godsdienstoefeningen; reparaties; Scheffelaar, onderduiknaam; oorlogsoverzicht; ledige flesjes naar de apotheek; Joden in Palestina en elders in de wereld en de Joodse Brigade.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-05-03 No. 15&nbsp; Inhoud: inlichtingbureau, Lijst van ruim vijftig personen die in Palestina zijn terecht gekomen, inlichtingen over Bergen-Belsen; rectificatie; godsdienstoefeningen; reparaties; Scheffelaar, onderduiknaam; oorlogsoverzicht; ledige flesjes naar de apotheek; Joden in Palestina en elders in de wereld en de Joodse Brigade.

De Westerborker nummer 15 van 3 mei 1945

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 48

Vrouwen voor een barak.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-1944.&nbsp; Twee vrouwen staan voor het vrouwengedeelte van de Barneveldbarak. Bij de ingang staat een vuilniston.

Vrouwen voor een barak.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta.&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-1944.&nbsp; Twee vrouwen staan voor het vrouwengedeelte van de Barneveldbarak. Bij de ingang staat een vuilniston.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 198 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wallerstein, Moritz Israel geb. 12-05-77 overleden te Westerbork op 15-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 198 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Wallerstein, Moritz Israel geb. 12-05-77 overleden te Westerbork op 15-04-1943 op: 19-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Moritz Israel Wallerstein

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Westerbork een bericht, de geschiedenis van kamp Westerbork van Centraal Vluchtelingenkamp tot doorgangskamp. Een beschrijving door de ogen van Werner Stertzenbach, die vanaf februari 1941 tot zijn vlucht op 21 september 1943 in kamp Westerbork verbleef.

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Westerbork een bericht, de geschiedenis van kamp Westerbork van Centraal Vluchtelingenkamp tot doorgangskamp. Een beschrijving door de ogen van Werner Stertzenbach, die vanaf februari 1941 tot zijn vlucht op 21 september 1943 in kamp Westerbork verbleef.

Memoires geschreven door Werner Stertzenbach