In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Staatsbedrijf der PTT&nbsp; Aan: de aangeslotenen aan het telefoonnet&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-07&nbsp; Onderwerp: uitsluiting van Joden als telefoonabonnee.

Van: Staatsbedrijf der PTT&nbsp; Aan: de aangeslotenen aan het telefoonnet&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-07&nbsp; Onderwerp: uitsluiting van Joden als telefoonabonnee.

Brief van de PTT over uitsluiten van Joden als telefoonabonnee

Breslauer, W.R. Kinderen aan het figuurzagen in het Durchgangslager Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; In een barak zijn kinderen bezig met figuurzagen voor het maken van speelgoed. Een werkmeester houdt toezicht. Het jongentje links op de voorgrond is Stefan Breslauer. &nbsp;

Breslauer, W.R. Kinderen aan het figuurzagen in het Durchgangslager Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; In een barak zijn kinderen bezig met figuurzagen voor het maken van speelgoed. Een werkmeester houdt toezicht. Het jongentje links op de voorgrond is Stefan Breslauer. &nbsp;

Kinderen aan het figuurzagen voor het maken van speelgoed

Jongen maakt speelgoed.&nbsp; De figuren worden met behulp van een figuurzaag uitgezaagd. Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Tekst: ‘Werkkamp’ &nbsp;

Jongen maakt speelgoed.&nbsp; De figuren worden met behulp van een figuurzaag uitgezaagd. Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Tekst: ‘Werkkamp’ &nbsp;

Een jongen is aan het figuurzagen voor houten kinderspeelgoed

Kinderen.&nbsp; Kinderen rond de violist Benny Behr in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1944 (zomer)

Kinderen.&nbsp; Kinderen rond de violist Benny Behr in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1944 (zomer)

Vioolmuziek voor kinderen in het kamp

Breslauer, W.R. Kinderen aan het werk om speelgoed te maken.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Onder leiding zitten ongeveer 10 kinderen aan een werktafel in een barak te werken. Het meisje links in het midden (gebogen) met vlecht is Trudi Davids. &nbsp;

Breslauer, W.R. Kinderen aan het werk om speelgoed te maken.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Onder leiding zitten ongeveer 10 kinderen aan een werktafel in een barak te werken. Het meisje links in het midden (gebogen) met vlecht is Trudi Davids. &nbsp;

Kinderen bezig met het schilderen van houten speelgoed

Naziconcentratiekampen

Gijzelaarskamp Sint-Michielsgestel

Kinderen.&nbsp; Kinderen aan het spelen bij en op een locomotief (Zick).&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1943-1944 De locomotief (met wagons) werd gebruikt voor verbindingen met onder andere Assen en Groningen voor het ophalen van nieuwe gevangenen en voedsel voor het kamp. &nbsp;

Kinderen.&nbsp; Kinderen aan het spelen bij en op een locomotief (Zick).&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1943-1944 De locomotief (met wagons) werd gebruikt voor verbindingen met onder andere Assen en Groningen voor het ophalen van nieuwe gevangenen en voedsel voor het kamp. &nbsp;

Een locomotief als speelobject voor kinderen in het kamp

Van: Aan: Lieve Mien en Ben&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-17&nbsp; Onderwerp: pakketten; omstandigheden; ziekenhuis even ontoegankelijk (quarantaine); kinderverlamming; Sperre; transporten.

Van: Aan: Lieve Mien en Ben&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-17&nbsp; Onderwerp: pakketten; omstandigheden; ziekenhuis even ontoegankelijk (quarantaine); kinderverlamming; Sperre; transporten.

Brief van een familielid aan Mien en Ben Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Burgemeester Zuidbroek&nbsp; Aan: Procureur-Generaal Leeuwarden&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-07-11&nbsp; Onderwerp: geen illegale Joodse vluchtelingen in de gemeente aanwezig.

Van: Burgemeester Zuidbroek&nbsp; Aan: Procureur-Generaal Leeuwarden&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-07-11&nbsp; Onderwerp: geen illegale Joodse vluchtelingen in de gemeente aanwezig.

Brief van de Burgemeester van Zuidbroek aan de Procureur-Generaal Leeuwarden

Lijst met data en aantal personen&nbsp; Abgegangene Transport aus der Lager Westerbork Periode: 1942-1944

Lijst met data en aantal personen&nbsp; Abgegangene Transport aus der Lager Westerbork Periode: 1942-1944

Lijst met data en aantal personen gedeporteerd vanuit kamp Westerbork