In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Het Vluchtelingenkamp in aanbouw (foto in spiegelbeeld). De centrale keuken en de administratie.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Het Vluchtelingenkamp in aanbouw (foto in spiegelbeeld). De centrale keuken en de administratie.

van de bouw van de centrale keuken en een administratiebarak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: van Dam-Kollem, Betje Aan: het gezin van Joseph van Dam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-29&nbsp; Onderwerp: ‘s avonds om 20.45 opgehaald en de volgende ochtend om 6 uur aankomst in kamp Westerbork. Zoon Ies moest een paar dagen naar bed (bronchitis). Hij is bij het schrijven opgeknapt, gaat naar school en wandelt ’s middags op de heide Abraham moet zand kruien en plaggen verleggen. Zelf werkt ze in de keuken, aardappelen schillen en groenten schoonmaken; graag een voedselpakket, wasmiddel en bleekpoeder en een schort voor haar werk in de keuken; komende dinsdag een groot transport, de schoenmakers zijn teruggesteld, dus het gezin van Abraham mag nog blijven; een zee van mensen, Annie Tas en Annie Hakker, de vrouw van Nathan; Levy en Jetje liggen in dezelfde barak en anderen bevinden zich in een andere barak. Het zijn teveel bekenden om op te noemen; ze bezoeken kennissen, Bram Koopman woont in een huisje; over een dag in het kamp, werken in de keuken en in haar vrije tijd wassen en kousen stoppen…&nbsp;

Van: van Dam-Kollem, Betje Aan: het gezin van Joseph van Dam Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-29&nbsp; Onderwerp: ‘s avonds om 20.45 opgehaald en de volgende ochtend om 6 uur aankomst in kamp Westerbork. Zoon Ies moest een paar dagen naar bed (bronchitis). Hij is bij het schrijven opgeknapt, gaat naar school en wandelt ’s middags op de heide Abraham moet zand kruien en plaggen verleggen. Zelf werkt ze in de keuken, aardappelen schillen en groenten schoonmaken; graag een voedselpakket, wasmiddel en bleekpoeder en een schort voor haar werk in de keuken; komende dinsdag een groot transport, de schoenmakers zijn teruggesteld, dus het gezin van Abraham mag nog blijven; een zee van mensen, Annie Tas en Annie Hakker, de vrouw van Nathan; Levy en Jetje liggen in dezelfde barak en anderen bevinden zich in een andere barak. Het zijn teveel bekenden om op te noemen; ze bezoeken kennissen, Bram Koopman woont in een huisje; over een dag in het kamp, werken in de keuken en in haar vrije tijd wassen en kousen stoppen…&nbsp;

Brief van Betje van Dam-Kollem aan Jo, Frida en Bobby van Dam vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Wachttorens kamp Westerbork

LaKa

LaWa

Centraal Distributiekantoor kamp Westerbork

Barak 15

Barak 16

Barak 17

Barak 18

Barak 19

Barak 20

Barak 21

Barak 22

Barak 23

Barak 24

Barak 25

Barak 26

Barak 27

Barak 28

Barak 29

Barak 30

Barak 31

Kappersafdeling kamp Westerbork

Kampboerderij

Centrale Keuken

Spoorlijn kamp Westerbork

Quarantaine-afdeling kamp Westerbork

Boulevard des Misères

Monumenten in kamp Westerbork

Barak 32

Barak 33

Barak 34

Barak 35

Barak 36

Kampgeld Lager Westerbork (volledige serie) 1. Kampgeld: 10 cent/Gutschen serie AA no 0246&nbsp; 2. Kampgeld: 25 cent/Gutschen serie AA 0144&nbsp; 3. Kampgeld: 50 cent/Gutschen serie BB no 3464 4. Kampgeld: 100 cent/Gutschen serie AA no 0148 &nbsp;

Kampgeld Lager Westerbork (volledige serie) 1. Kampgeld: 10 cent/Gutschen serie AA no 0246&nbsp; 2. Kampgeld: 25 cent/Gutschen serie AA 0144&nbsp; 3. Kampgeld: 50 cent/Gutschen serie BB no 3464 4. Kampgeld: 100 cent/Gutschen serie AA no 0148 &nbsp;

Kampgeld Lager Westerbork

Crematorium

Barakken gebouwd van 1942-1945

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Commandant Medische Dienst (Baudoin) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-12-02 Onderwerp: reactie op kritiek Dr. Baudoin.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Commandant Medische Dienst (Baudoin) Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-12-02 Onderwerp: reactie op kritiek Dr. Baudoin.

Brief van J. Buijvoets aan de commandant van de Medische Dienst Dr. Baudoin

Barak 64

Van: Ideler, A. Chef Afd. Bedrijfsadministratie Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-22 Onderwerp: werkmeester Drijfholt houdt zich niet aan de regel om eerst een werkbriefje aan te vragen voor een reparatie en daarna de reparatie uit te voeren. Ook andere werkmeesters gaan zich nu op de uitzonderingspositie van dhr. Drijfholt beroepen.

Van: Ideler, A. Chef Afd. Bedrijfsadministratie Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-10-22 Onderwerp: werkmeester Drijfholt houdt zich niet aan de regel om eerst een werkbriefje aan te vragen voor een reparatie en daarna de reparatie uit te voeren. Ook andere werkmeesters gaan zich nu op de uitzonderingspositie van dhr. Drijfholt beroepen.

Rapport van de Bedrijfsadministratie aan J.G. Buijvoets over werkbriefjes

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-05 Onderwerp: Rapport van de menagemeesteres Friedenberg. Deze is in dienst gekomen op 1 januari 1947 en doet verslag van haar bevindingen van de eerste vier weken in deze functie. Botsingen tussen de heer Heikens en chef-kok David.&nbsp;

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-05 Onderwerp: Rapport van de menagemeesteres Friedenberg. Deze is in dienst gekomen op 1 januari 1947 en doet verslag van haar bevindingen van de eerste vier weken in deze functie. Botsingen tussen de heer Heikens en chef-kok David.&nbsp;

Verslag van de heer Heikens aan J.G. Buijvoets over het rapport van Friedenberg

Van: v/d Burg, D., Hoofd der Bewaring Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-12 Onderwerp: Vermissing van kampgoederen. Onderzoek hiernaar, in welke barakken het vermiste meubilair weer opdook en wie hiervoor verantwoordelijk waren.

Van: v/d Burg, D., Hoofd der Bewaring Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-12 Onderwerp: Vermissing van kampgoederen. Onderzoek hiernaar, in welke barakken het vermiste meubilair weer opdook en wie hiervoor verantwoordelijk waren.

Rapport van het hoofd van Bewaring aan J.G. Buijvoets over vermist meubilair

Van: Beekman, F. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-01-07 Onderwerp: herbenoeming bestuursleden van de personeelsvereniging van Kamp Westerbork.

Van: Beekman, F. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-01-07 Onderwerp: herbenoeming bestuursleden van de personeelsvereniging van Kamp Westerbork.

Mededeling van F. Beekman aan J.G. Buijvoets over herbenoeming van bestuursleden van de personeelsvereniging

Van: de Wit, W.G., Magazijnmeester Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-04 Onderwerp: Vermissing meubilair uit Barak 38-L. Daarbij de aantekening van Buijvoets dat dit onder aandacht van de recherche gebracht moet worden en bij geen resultaat dit aan de politie gemeld moet worden.

Van: de Wit, W.G., Magazijnmeester Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-04 Onderwerp: Vermissing meubilair uit Barak 38-L. Daarbij de aantekening van Buijvoets dat dit onder aandacht van de recherche gebracht moet worden en bij geen resultaat dit aan de politie gemeld moet worden.

Rapport van de magazijnmeester aan J.G. Buijvoets over vermissing van meubilair in barak 38

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Heikens Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-12 Onderwerp: Rondschrijven. Betreft verduistering van meubilair en hoe hierop te reageren.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Heikens Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-12 Onderwerp: Rondschrijven. Betreft verduistering van meubilair en hoe hierop te reageren.

Instructie van J. G. Buijvoets aan de heer Heikens over verduistering van meubilair en hoe hierop te reageren

Van: de Wit, W., Magazijnmeester Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-03-13 Onderwerp: het ontbreken van een tafel en een gordijn in huisje Barak 38 E.

Van: de Wit, W., Magazijnmeester Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-03-13 Onderwerp: het ontbreken van een tafel en een gordijn in huisje Barak 38 E.

Rapport van magazijnmeester de Wit aan J.G. Buijvoets over het ontbreken van een deel van de inventaris

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-02-02 Onderwerp: een officiële kaart verstuurd; tante Voogje is gisteren vertrokken; nieuw kampbevel, vrijstelling voor oude kampingezetenen, voor velen een aanleiding om te trouwen, omdat ook de vrouwen en kinderen onder de zestien jaar hieronder vallen: alle inwoners van voor 14 juli 1942; Alte kampingezetenen die na 1 februari met een niet-oude kampingezetene trouwen vallen niet onder deze vrijstelling. Dat heeft dus gevolgen voor Stella als ze alsnog met Werner gaat trouwen; mogelijk kunnen ze nog terugvallen op het feit dat ze sinds september 1942 in ondertrouw zijn; groeten van de familie Hes, verlof naar Amsterdam gaat voorlopig niet door. &nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-02-02 Onderwerp: een officiële kaart verstuurd; tante Voogje is gisteren vertrokken; nieuw kampbevel, vrijstelling voor oude kampingezetenen, voor velen een aanleiding om te trouwen, omdat ook de vrouwen en kinderen onder de zestien jaar hieronder vallen: alle inwoners van voor 14 juli 1942; Alte kampingezetenen die na 1 februari met een niet-oude kampingezetene trouwen vallen niet onder deze vrijstelling. Dat heeft dus gevolgen voor Stella als ze alsnog met Werner gaat trouwen; mogelijk kunnen ze nog terugvallen op het feit dat ze sinds september 1942 in ondertrouw zijn; groeten van de familie Hes, verlof naar Amsterdam gaat voorlopig niet door. &nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Personen