In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Omstanders kamp Westerbork

Bezoeken kamp Westerbork

Particulier bezoek kamp Westerbork

Zakelijke bezoek kamp Westerbork

De officiële overlijdensdatum. zoals vastgelegd in een overlijdensakte van oktober 1951 in Arnhem, kan niet kloppen. Heinrich Spittel is op 14 september 1943 naar Auschwitz gedeporteerd. Op een onbekende datum is hij vanuit Auschwitz overgebracht naar het kamp Stutthof. Op 21 november 1944 komt hij dan aan in Natzweiler en wordt van daaruit op 29 januari 1945 ingeschreven in Buchenwald (Ohrdruf). Van daaruit is hij, zo blijkt uit de verklaring van een overlevende, op 25 april 1945 met een ziekentransport in Bergen Belsen aangekomen. Heinz was ernstig verzwakt door uitputting en is in de dagen na aankomst in Bergen Belsen overleden. Zijn exacte overlijdensdatum kon in naoorlogs onderzoek door het Informatiebureau van het Rode Kruis niet worden vastgesteld, maar ligt tussen 25 april en eind mei 1945.&nbsp;

Van: Elte, L. Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-03&nbsp; Onderwerp: pakketten ontvangen, omstandigheden; voedsel.

Van: Elte, L. Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-03&nbsp; Onderwerp: pakketten ontvangen, omstandigheden; voedsel.

Briefkaart van Lea Elte aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: lieve opoe&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: felicitaties met verjaardag, omstandigheden in de barak (er is iemand uit een stapelbed gevallen, iemand heeft een zenuwaanval), afgeven van geld aan Lippmann Rosenthal, waarschijnlijk op transport moeten, clandestiene post. tante Bora (Debora) geeft ook de groeten. Vader (Eduard) komt ook naar kamp Westerbork.

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: lieve opoe&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: felicitaties met verjaardag, omstandigheden in de barak (er is iemand uit een stapelbed gevallen, iemand heeft een zenuwaanval), afgeven van geld aan Lippmann Rosenthal, waarschijnlijk op transport moeten, clandestiene post. tante Bora (Debora) geeft ook de groeten. Vader (Eduard) komt ook naar kamp Westerbork.

Brief van Eli Philips aan opoe vanuit kamp Westerbork

Van: Etty&nbsp; Aan: Heer en mevrouw Heerma van Voss&nbsp; Plaats:&nbsp;trein Datum: 18 maart&nbsp; Onderwerp: Transport naar Westerbork. De nacht ervoor weggehaald. Etty is op het moment van schrijven bijna bij kamp Westerbork. Etty behoorde tot de groep kinderen van het J oodse weeshuis aan de Roodenburgerstraat in Leiden. Op 17 maart 1943 werd het weeshuis leeggehaald. Zie origineel met voorkant, inventarisnummer: 11514-01

Van: Etty&nbsp; Aan: Heer en mevrouw Heerma van Voss&nbsp; Plaats:&nbsp;trein Datum: 18 maart&nbsp; Onderwerp: Transport naar Westerbork. De nacht ervoor weggehaald. Etty is op het moment van schrijven bijna bij kamp Westerbork. Etty behoorde tot de groep kinderen van het Joodse weeshuis aan de Roodenburgerstraat in Leiden. Op 17 maart 1943 werd het weeshuis leeggehaald. Zie origineel met voorkant, inventarisnummer: 11514-01

Briefkaart van Etty Heerma van Voss aan de heer en mevrouw Heerma van Voss

Van: Lies en Meijer Aan: Visser, Asser Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: omstandigheden in Amsterdam en wat de schrijvers te weten zijn gekomen over het verblijf van Asser in kamp Westerbork.

Van: Lies en Meijer Aan: Visser, Asser Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-13 Onderwerp: omstandigheden in Amsterdam en wat de schrijvers te weten zijn gekomen over het verblijf van Asser in kamp Westerbork.

Brief van Lies en Meijer aan Asser Visser vanuit Amsterdam

Bewijs van crematie Datum: 07-04-1943 Nr. 165 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Paraira, Salomon geb. 15-10-70 overleden 02-04-1943 te Westerbork op: 05-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 07-04-1943 Nr. 165 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Paraira, Salomon geb. 15-10-70 overleden 02-04-1943 te Westerbork op: 05-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Salomon Paraira

Van: Wim&nbsp; Aan: Beste allemaal&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11&nbsp; Onderwerp: deze brief is een kopie van de brief 'Ergens in Nederland' van J. Cahen.&nbsp; De brief is aangepast. De verjaardag bv. is eruit gehaald.&nbsp; Niet geïllustreerd. De brief geeft een beschrijving van de chaotische periode begin oktober 1942. Het kamp is dan overvol door de binnenkomende transporten van dwangarbeiders uit de Joodse werkkampen en opgepakte familieleden. Er is een tekort aan slaapplaatsen en eten en het ziekenhuis is overvol. Daarnaast wordt de spanning en ellende rond de vertrekkende transporten beschreven.

Van: Wim&nbsp; Aan: Beste allemaal&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11&nbsp; Onderwerp: deze brief is een kopie van de brief 'Ergens in Nederland' van J. Cahen.&nbsp; De brief is aangepast. De verjaardag bv. is eruit gehaald.&nbsp; Niet geïllustreerd. De brief geeft een beschrijving van de chaotische periode begin oktober 1942. Het kamp is dan overvol door de binnenkomende transporten van dwangarbeiders uit de Joodse werkkampen en opgepakte familieleden. Er is een tekort aan slaapplaatsen en eten en het ziekenhuis is overvol. Daarnaast wordt de spanning en ellende rond de vertrekkende transporten beschreven.

Brief van Wim aan beste allemaal vanuit kamp Westerbork

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-06-12 Onderwerp: brief en overzicht betreffende materiaal kamp Westerbork, waaronder twee locomotieven.&nbsp; De begeleidende brief betreft de verhuur van dit materiaal vanaf het moment dat kamp Westerbork een Centraal Vluchtelingenkamp was. De verhuur geschiedde rechtstreeks van het bedrijf of als bemiddelaar.

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-06-12 Onderwerp: brief en overzicht betreffende materiaal kamp Westerbork, waaronder twee locomotieven.&nbsp; De begeleidende brief betreft de verhuur van dit materiaal vanaf het moment dat kamp Westerbork een Centraal Vluchtelingenkamp was. De verhuur geschiedde rechtstreeks van het bedrijf of als bemiddelaar.

Overzicht van spoor en materieel geleverd door Tolk&co en de geschiedenis van de huur

Mededeling Van: Ministerie van Justitie, Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten Plaats: Haarlem Datum: 1950-06-22 Onderwerp: overlijden van A.B. de Vries op 15-12-1942 te Auschwitz.

Mededeling Van: Ministerie van Justitie, Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten Plaats: Haarlem Datum: 1950-06-22 Onderwerp: overlijden van A.B. de Vries op 15-12-1942 te Auschwitz.

Mededeling van het Ministerie van Justitie aan J.W. Adelaar tot het doen van aangifte van overlijden

Betreft enveloppe van brief 9331-03. 'Aan onze lieve dochters van hun liefhebbende ouders', met lakstempel 'HH', de initialen van Henry Hijman

Betreft enveloppe van brief 9331-03. 'Aan onze lieve dochters van hun liefhebbende ouders', met lakstempel 'HH', de initialen van Henry Hijman

Enveloppe behorende bij de afscheidsbrief van Henry en Mimi Hijman

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-04 Onderwerp gedicht met de titel ‘Stella Maris (Ein Traum)’

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-12-04 Onderwerp gedicht met de titel ‘Stella Maris (Ein Traum)’

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork