In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Onderwerp: gesloten huwelijk van het echtpaar Leiser-Schild, met getuigen Kaufmann en Rubens en de uitvoering door rabbijn dr. Augapfel.

Onderwerp: gesloten huwelijk van het echtpaar Leiser-Schild, met getuigen Kaufmann en Rubens en de uitvoering door rabbijn dr. Augapfel.

Bericht over een gesloten huwelijk in kamp Westerbork

Van: van Dam, Mozes Alexander Aan: van dam, Aron en zijn gezin Plaats: 't Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-08-20 Onderwerp: het is zwaar werken; drie uur lopen en zeven uur werken; maximaal 8,50 in de week; over voeding; 14 pond afgevallen in zes weken; zonder pakketjes zou het snel zijn afgelopen…

Van: van Dam, Mozes Alexander Aan: van dam, Aron en zijn gezin Plaats: 't Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-08-20 Onderwerp: het is zwaar werken; drie uur lopen en zeven uur werken; maximaal 8,50 in de week; over voeding; 14 pond afgevallen in zes weken; zonder pakketjes zou het snel zijn afgelopen…

Brief van Mozes Alexander van Dam aan het gezin van zijn broer Aron vanuit het Joodse werkkamp 't Wijde Gat

Van: Mentrop J., majoor van Staf Militair Gezag Aan: Alle Kampcommandanten Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-17 Onderwerp: verplichte tewerkstelling van gedetineerden met als prioriteit landbouwwerkzaamheden en oogstvoorziening en de verantwoording hierover. Zware gevallen kunnen worden ingezet bij het opruimen van mijnen.

Van: Mentrop J., majoor van Staf Militair Gezag Aan: Alle Kampcommandanten Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-17 Onderwerp: verplichte tewerkstelling van gedetineerden met als prioriteit landbouwwerkzaamheden en oogstvoorziening en de verantwoording hierover. Zware gevallen kunnen worden ingezet bij het opruimen van mijnen.

Instructie van het Militair Gezag aan alle commandanten van Interneringskampen

Mededeling van DB II Verwaltung&nbsp; Aan: Polak, Henriette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-13 Onderwerp: ze is als protestant tot nader order vrijgesteld (zurückgestellt).&nbsp;

Mededeling van DB II Verwaltung&nbsp; Aan: Polak, Henriette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-13 Onderwerp: ze is als protestant tot nader order vrijgesteld (zurückgestellt).&nbsp;

Mededeling aan Henriëtte Polak dat zij als gedoopte Jood voorlopig is vrijgesteld van transport

an: van Dam, Mozes Aan: lieve allen (van Dam, Aron en zijn gezin) Plaats: ' t Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-09-01 Onderwerp: verbrand door de zon, tot blaren toe; hoe gaat het met je zwagers in Delfzijl: Meijer en Line Goudsmid en hun jongens zijn ook reeds vertrokken; en Simon en Mina…; moeke wordt aanstaande zaterdag 5 september 67 jaar; van Ben (Barend) Vissel ook een brief gehad; Frouwke maakt zich ongerust; nog bij de Joodse Raad werkzaam; gaat Jetje naar school? Of zijn er geen leerkrachten…; Bram (Aron) Drielsma is ook in het kamp…

an: van Dam, Mozes Aan: lieve allen (van Dam, Aron en zijn gezin) Plaats: ' t Wijde Gat, kamer 5 Datum: 1942-09-01 Onderwerp: verbrand door de zon, tot blaren toe; hoe gaat het met je zwagers in Delfzijl: Meijer en Line Goudsmid en hun jongens zijn ook reeds vertrokken; en Simon en Mina…; moeke wordt aanstaande zaterdag 5 september 67 jaar; van Ben (Barend) Vissel ook een brief gehad; Frouwke maakt zich ongerust; nog bij de Joodse Raad werkzaam; gaat Jetje naar school? Of zijn er geen leerkrachten…; Bram (Aron) Drielsma is ook in het kamp…

Brief van Mozes van Dam aan Aron van Dam aan zijn gezin vanuit het Joodse werkkamp 't Wijde Gat

Bericht over een gesloten huwelijk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-11 Onderwerp: een in het kamp gesloten huwelijk.

Bericht over een gesloten huwelijk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-11 Onderwerp: een in het kamp gesloten huwelijk.

Overleden personen in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: in het kamp overleden personen op 20 en 21 mei 1943.

Overleden personen in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-23 Onderwerp: in het kamp overleden personen op 20 en 21 mei 1943.

Bericht over in mei 1943 overleden personen in kamp Westerbork

Bericht over een gesloten huwelijk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: gesloten huwelijk van het echtpaar: Majerowicz-Schlachet

Bericht over een gesloten huwelijk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: gesloten huwelijk van het echtpaar: Majerowicz-Schlachet

Van: Rika (Bamberger) Aan: Line Plaats: Farmsum Datum: 1942-08 Onderwerp: hoe gaat het met verschillende personen, waaronder Jetbora; ze zal brood- en aardappelbonnen toesturen; zeep gemaakt van shampoo en scheerzeep… Line is Golina van Dam-Sleutelberg. In maart 1942 werd ze gedwongen met haar gezin te verhuizen van Farmsum naar Amsterdam.

Van: Rika (Bamberger) Aan: Line Plaats: Farmsum Datum: 1942-08 Onderwerp: hoe gaat het met verschillende personen, waaronder Jetbora; ze zal brood- en aardappelbonnen toesturen; zeep gemaakt van shampoo en scheerzeep… Line is Golina van Dam-Sleutelberg. In maart 1942 werd ze gedwongen met haar gezin te verhuizen van Farmsum naar Amsterdam.

Brief van Rika aan Line vanuit Farmsum

Van: ter Veer, B.T.A.A., Mr., Directeur-Generaal voor Bijzondere Rechtspleging Aan: de Commandanten van de Bewarings- en Interneringskampen Plaats: Den Haag Datum: 1946-10-04 Onderwerp: Tewerkstelling van gedetineerden en geinterneerden buiten de kampen. Het blijkt dat voldoende bewaking vaak niet mogelijk is bij tewerkstelling. De kampcommandant is verantwoordelijk en moet beslissen of een object aangenomen kan worden met het oog op voldoende bewaking.

Van: ter Veer, B.T.A.A., Mr., Directeur-Generaal voor Bijzondere Rechtspleging Aan: de Commandanten van de Bewarings- en Interneringskampen Plaats: Den Haag Datum: 1946-10-04 Onderwerp: Tewerkstelling van gedetineerden en geinterneerden buiten de kampen. Het blijkt dat voldoende bewaking vaak niet mogelijk is bij tewerkstelling. De kampcommandant is verantwoordelijk en moet beslissen of een object aangenomen kan worden met het oog op voldoende bewaking.

Instructie van Ter Veer aan de commandanten van de Bewarings- en Interneringskampen

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-21 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig weer thuis komt.&nbsp;

Brief Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, E.&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-21 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella spoedig weer thuis komt.&nbsp;

Brief van H. de Jong aan Estella de Jong-Cohen

Van:&nbsp;Abt. Bev. B. St. Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-28&nbsp; Onderwerp: huwelijk van het echtpaar Markstein-Heinemann.

Van:&nbsp;Abt. Bev. B. St. Aan: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-28&nbsp; Onderwerp: huwelijk van het echtpaar Markstein-Heinemann.

Van: Waterman-Rippe, Mevr.&nbsp; Aan: As, van, Dhr./Mevr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-19&nbsp; Onderwerp: o.a. dankbetuiging + gelukwens met de geboorte van een zoon.

Van: Waterman-Rippe, Mevr.&nbsp; Aan: As, van, Dhr./Mevr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945-07-19&nbsp; Onderwerp: o.a. dankbetuiging + gelukwens met de geboorte van een zoon.

Brief van mevrouw Waterman-Rippe aan het echtpaar van As in kamp Westerbork

Bericht van overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: personen overleden in mei 1943 in kamp Westerbork

Bericht van overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: personen overleden in mei 1943 in kamp Westerbork

Bericht over overleden personen in kamp Westerbork in mei 1943

Brief Van: Bruyn, de, T. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: de schrijver moet zich 29 juni melden om teruggevoerd te worden in krijgsgevangenschap.&nbsp; Met enveloppe

Brief Van: Bruyn, de, T. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: de schrijver moet zich 29 juni melden om teruggevoerd te worden in krijgsgevangenschap.&nbsp; Met enveloppe

Brief van T. de Bruyn aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Bericht over overleden personen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06&nbsp;

Bericht over overleden personen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06&nbsp;

Bericht over in kamp Westerbork overleden personen in juni 1943

Betreft: Badhuis voor 42 personen Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100, barak 27.

Betreft: Badhuis voor 42 personen Vluchtelingenkamp Westerbork. Schaal: 1:100, barak 27.

Bouwtekening van het badhuis in het Centraal Vluchtelingenkamp

Bericht van overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: personen overleden in juni 1943 in kamp Westerbork.

Bericht van overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: personen overleden in juni 1943 in kamp Westerbork.

Bericht van in kamp Westerbork overleden personen in juni 1943

Van: de Burgerlijke Stand Aan: de aanvrager Plaats: Delfzijl Datum: 1952-01-23 Onderwerp: overlijden van Ghole Nieweg.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: de aanvrager Plaats: Delfzijl Datum: 1952-01-23 Onderwerp: overlijden van Ghole Nieweg.

Uittreksel uit het Register van Overledenen over het overlijden van Ghole Nieweg

Verzoek van D.B. I Verwaltung Antragstelle Aan: Polak, Henriette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-25 Onderwerp: ze wordt verzocht morgen haar doopbewijs in te dienen bij de Antragstelle.

Verzoek van D.B. I Verwaltung Antragstelle Aan: Polak, Henriette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-25 Onderwerp: ze wordt verzocht morgen haar doopbewijs in te dienen bij de Antragstelle.

Verzoek aan Henriëtte Polak haar doopbewijs bij de Antragstelle in te dienen

Van: Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe Aan: Den heer P.V.C. voor Drenthe Plaats: Assen Datum: 1945-04-24 Onderwerp: Bevoorrading kampen Westerbork en Hooghalen, eventueel lagere rantsoenen voor de gedetineerden op last van de commandant; vanaf 29 april 1945 worden het N.A.D. kamp Hooghalen en kamp Westerbork gescheiden voor wat betreft de voedselvoorziening.

Van: Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe Aan: Den heer P.V.C. voor Drenthe Plaats: Assen Datum: 1945-04-24 Onderwerp: Bevoorrading kampen Westerbork en Hooghalen, eventueel lagere rantsoenen voor de gedetineerden op last van de commandant; vanaf 29 april 1945 worden het N.A.D. kamp Hooghalen en kamp Westerbork gescheiden voor wat betreft de voedselvoorziening.

Brief van Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe aan den heer P.V.C. voor Drenthe

Van: de Burgerlijke Stand Aan: de aanvrager Plaats: Delfzijl Datum: 1952-01-22 Onderwerp: overlijden van Borach Lazarus Sleutelberg.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: de aanvrager Plaats: Delfzijl Datum: 1952-01-22 Onderwerp: overlijden van Borach Lazarus Sleutelberg.

Uittreksel uit het Register van Overledenen over het overlijden van Borach Lazarus Sleutelberg

Foto van militairen aan het vissen. Datum: 1949

Foto van militairen aan het vissen. Datum: 1949