In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Rechtsgang van samenwerking met de nazi's verdachte personen

Berechting oorlogsmisdadigers

Drie van Breda

Auschwitzprocessen

Gemmeker-proces

Bergen-Belsen proces

Eichmann-proces

Bewaking kamp Westerbork

Nederlandse politie kamp Westerbork

Ordnungspolizei kamp Westerbork

Waffen-SS kamp Westerbork

Buitenbewaking kamp Westerbork

Joodse Ordedienst

SD/Sipo kamp Westerbork

SS-Wachbattalion kamp Westerbork

Straffen kamp Westerbork

Grenzschutz kamp Westerbork

Binnenlandse Strijdkrachten kamp Westerbork

Militair Gezag kamp Westerbork

Binnenbewaking kamp Westerbork

Commandanten kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Beplanting kamp Westerbork

Lupinen in kamp Westerbork

Tuinen in kamp Westerbork

Joodse werkkampen

Joods werkkamp de Landweer

Joods werkkamp de Vecht

Van: van Cleeff-van Praag, Alice Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: verhoudingen tussen de verschillende mensen in het kamp, omgang met elkaar; lange werktijden; geprikkelde zenuwen. Dienst voor gedoopte Joden. Het leven in een huisje is dragelijker dan het leven in een barak. Er kwam post uit het Oosten, maar niet van Alice haar ouders.

Van: van Cleeff-van Praag, Alice Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: verhoudingen tussen de verschillende mensen in het kamp, omgang met elkaar; lange werktijden; geprikkelde zenuwen. Dienst voor gedoopte Joden. Het leven in een huisje is dragelijker dan het leven in een barak. Er kwam post uit het Oosten, maar niet van Alice haar ouders.

Brief van Alice van Cleeff-van Praag aan Henny vanuit kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-15 Onderwerp: ziekte (-melding, indien aanwezig buiten het kamp) en verlof personeel.

Van: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-15 Onderwerp: ziekte (-melding, indien aanwezig buiten het kamp) en verlof personeel.

Order van J. G. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork over ziekmelding

Joods werkkamp Mantinge

Joods werkkamp Vledder

Organisatie van de Endlösung

Uitwisselingen gevangenen

Naziconcentratiekampen

Auschwitz III

Latrines kamp Westerbork

Kantine kamp Westerbork

Van: Nijstad, H.&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944 Onderwerp: pakketten; omstandigheden.

Van: Nijstad, H.&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944 Onderwerp: pakketten; omstandigheden.

Briefkaart van Hartog Nijstad aan de heer Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Gelder, van, Abraham&nbsp; Aan: Beste Na Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11 Onderwerp: omstandigheden, waarschuwing aan zijn vrouw niet over te komen. Het is een smeerboel in het kamp. Blijf zo lang mogelijk weg. Blijf weg. Kom je toch en we gaan op transport, dan worden we gescheiden en je weet niet wat je te wachten staat. Een deel van het personeel van Hollandia Kattenburg is niet in Westerbork, waar ze wel zijn weet niemand. Het eten is weinig, maar met een kleine aanvulling is het te doen.

Van: Gelder, van, Abraham&nbsp; Aan: Beste Na Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11 Onderwerp: omstandigheden, waarschuwing aan zijn vrouw niet over te komen. Het is een smeerboel in het kamp. Blijf zo lang mogelijk weg. Blijf weg. Kom je toch en we gaan op transport, dan worden we gescheiden en je weet niet wat je te wachten staat. Een deel van het personeel van Hollandia Kattenburg is niet in Westerbork, waar ze wel zijn weet niemand. Het eten is weinig, maar met een kleine aanvulling is het te doen.

Brief van Abraham van Gelder aan zijn vrouw Naatje vanuit kamp Westerbork

Kampleven Westerbork

Stemming kamp Westerbork

Mishandelingen kamp Westerbork

Buitencommando's kamp Westerbork

SD-Hoofdkwartier Velp

Post kamp Westerbork

Briefpost kamp Westerbork

Uit de trein geworpen brieven

Feestdagen kamp Westerbork

Kerstfeest kamp Westerbork

Sinterklaas kamp Westerbork

Proclamatie RMS kamp Westerbork

Joodse feestdagen kamp Westerbork

Gevangenissen

Gevangenis Amstelveenseweg

Gevangenis Weteringenschans

Organisatie van de Jodenvervolging

Wannsee conferentie

Einsatzgruppen

Dodenmarsen

Massamoorden

Gaskamers

Registratie vernietigingskampen

Bombardementen Geallieerden van concentratiekampen

Aktion Reinhardt

Medische experimenten

Kapo's

Kamporganisatie kamp Westerbork

Administratie kamp Westerbork

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-05 Onderwerp: Rapport van de menagemeesteres Friedenberg. Deze is in dienst gekomen op 1 januari 1947 en doet verslag van haar bevindingen van de eerste vier weken in deze functie. Botsingen tussen de heer Heikens en chef-kok David.&nbsp;

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-05 Onderwerp: Rapport van de menagemeesteres Friedenberg. Deze is in dienst gekomen op 1 januari 1947 en doet verslag van haar bevindingen van de eerste vier weken in deze functie. Botsingen tussen de heer Heikens en chef-kok David.&nbsp;

Verslag van de heer Heikens aan J.G. Buijvoets over het rapport van Friedenberg

Verslag van de heer Heikens aan J.G. Buijvoets over het rapport van Friedenberg

Personen