In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Alice, Lotte en Eddy Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-26 Onderwerp: omstandigheden; werken, Lotte werkt in het weeshuis, Eddy krijgt mogelijk een baan binnen zijn eigen veld (econoom).; sturen van pakketten; protestanten, moeilijke positie voor vrije protestanten.

Van: Alice, Lotte en Eddy Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-26 Onderwerp: omstandigheden; werken, Lotte werkt in het weeshuis, Eddy krijgt mogelijk een baan binnen zijn eigen veld (econoom).; sturen van pakketten; protestanten, moeilijke positie voor vrije protestanten.

Brief van Alice, Lotte en Eddy aan Henny vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 288 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Jansen, Jenny geb. 26-04-83 overleden te Westerbork op 13-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 288 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Jansen, Jenny geb. 26-04-83 overleden te Westerbork op 13-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Jenny Jansen

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 4

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: niet-Joodse man van een vrouw die net uit kamp Vught kwam is op bezoek geweest. Hij heeft zich gemeld op de Kommandantur en kreeg toestemming van kampcommandant Gemmeker om een uur met zijn vrouw te mogen praten. Lotte vraag aan haar man of hij een vergelijkbare poging wil doen om haar te bezoeken. Het briefje is geschreven op een document dat wordt gebruikt door artsen in het kamp na vaststelling van een diagnose.

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: niet-Joodse man van een vrouw die net uit kamp Vught kwam is op bezoek geweest. Hij heeft zich gemeld op de Kommandantur en kreeg toestemming van kampcommandant Gemmeker om een uur met zijn vrouw te mogen praten. Lotte vraag aan haar man of hij een vergelijkbare poging wil doen om haar te bezoeken. Het briefje is geschreven op een document dat wordt gebruikt door artsen in het kamp na vaststelling van een diagnose.

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Van: de Leeuw-Polak, Schoontje Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-28 Onderwerp: verzoek om het volgende te zenden: dekens, laken, warme kleren, warme huisjapon, wat bijvoeding, kousen, warm ondergoed, eetgerei Briefje via de Joodsche Raad

Brief van Schoontje de Leeuw-Polak aan B. de Leeuw vanuit kamp Westerbork

Lagersonderbefehl&nbsp; Datum: 1943-10-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Besmettelijke ziekten; verkeer tussen kamp en buitenwereld; bepalingen interne kampleven Blz.: 5 Gelijk aan inv.nr.: 20-64

Lagersonderbefehl&nbsp; Datum: 1943-10-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Besmettelijke ziekten; verkeer tussen kamp en buitenwereld; bepalingen interne kampleven Blz.: 5 Gelijk aan inv.nr.: 20-64

Lagersonderbefehl betreffende besmettelijke ziekten

Bankbiljet van 10 Kronen voor het Protektorat Böhmen und Mähren, 1942.

Bankbiljet

Werkploeg uit het kamp aan het werk op de heide. Kamp Westerbork, 1942

Werkploeg uit het kamp aan het werk op de heide. Kamp Westerbork, 1942

Werken op de heide

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: voorstel indeling bureaus van de barakken 32, 33 en 34.&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: voorstel indeling bureaus van de barakken 32, 33 en 34.&nbsp;

Notitie van J.G. Buijvoets over de indeling van de bureaus/kantoren in de barakken 32, 33 en 34

Personen