In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Brief van Lina Jacoba Dalsheim aan Gretha van Dijk vanuit kamp Westerbork

Van: Departement van Binnenlandse Zaken, secretaris-generaal Aan: Boas, Esther Ruth Plaats: Apeldoorn Datum: 1943-10-14 Onderwerp: de Beauftragte des Reichskommisars heeft beslist dat Esther tot de groep Barneveld behoort.

Van: Departement van Binnenlandse Zaken, secretaris-generaal Aan: Boas, Esther Ruth Plaats: Apeldoorn Datum: 1943-10-14 Onderwerp: de Beauftragte des Reichskommisars heeft beslist dat Esther tot de groep Barneveld behoort.

Brief, Enveloppe van het Departement van Binnenlandse Zaken aan Esther Ruth Boas

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘Bloemen van Hawai' - Finale Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘Bloemen van Hawai' - Finale Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Tekening/Ontwerp voor een decor voor 'Bloemen van Hawai' in Interneringskamp Westerbork

Van: Heymann, Hermann Aan: Heymans, Arthur Datum: 1944-01-04 Plaats: Westerbork, kamp, &nbsp;barak 19 Onderwerp: het gaat met het gezin na omstandigheden goed. Ze hebben in het kamp niks gemerkt van de jaarwisseling. Ze hebben wel de door Erna gemaakte kippensoep met wat aardappelen gegeten.&nbsp;

Van: Heymann, Hermann Aan: Heymans, Arthur Datum: 1944-01-04 Plaats: Westerbork, kamp, &nbsp;barak 19 Onderwerp: het gaat met het gezin na omstandigheden goed. Ze hebben in het kamp niks gemerkt van de jaarwisseling. Ze hebben wel de door Erna gemaakte kippensoep met wat aardappelen gegeten.&nbsp;

Brief van H. Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymans, Nathan en Heymans, Erna(dochter) Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: Halacha samen geconsumeerd. De schrijver hoopt dat het na de operatie beter zal gaan. Problemen met een verstopte ader. Martin (?) zal aan het einde van de week weer terugkomen. Hij zal een hoop te vertellen hebben. Ellen (kleindochter) zit in klas 7. Verschillende personen bevinden zich in het ziekenhuis.

Van: Heymans, Nathan en Heymans, Erna(dochter) Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: Halacha samen geconsumeerd. De schrijver hoopt dat het na de operatie beter zal gaan. Problemen met een verstopte ader. Martin (?) zal aan het einde van de week weer terugkomen. Hij zal een hoop te vertellen hebben. Ellen (kleindochter) zit in klas 7. Verschillende personen bevinden zich in het ziekenhuis.

Briefkaart van Nathan en Erna Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Coeverden, L., van (Eleazarus Leo Nathanaël, 1911) Aan: Belterman, J. Datum: 1943-04-22 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: kleine schat (Julia Louise Elisabeth, 1942) is uit het ziekenhuis ontslagen en weer in de barak, brief bij een pakketje mag niet, een briefkaart uit Vught gehad.

Van: Coeverden, L., van (Eleazarus Leo Nathanaël, 1911) Aan: Belterman, J. Datum: 1943-04-22 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: kleine schat (Julia Louise Elisabeth, 1942) is uit het ziekenhuis ontslagen en weer in de barak, brief bij een pakketje mag niet, een briefkaart uit Vught gehad.

Briefkaart van L. van Coeverden aan J. Belterman vanuit kamp Westerbork

Aan: Friedheim-Maass, J. S.,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Geboren: 1881-05-04 Datum: 1943-04-30 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum&nbsp; Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant een beschrijving van de inhoud.

Aan: Friedheim-Maass, J. S.,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Geboren: 1881-05-04 Datum: 1943-04-30 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum&nbsp; Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant een beschrijving van de inhoud.

Bewijs van ontvangst voor verzonden pakket naar kamp Westerbork

Ontvangstbewijs Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Ontvangstbewijs Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart bevestiging ontvangen pakket

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Palestina vrijstelling kamp Westerbork

Van: Polak-van Gelder, Vera Aan: Beste vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-30 Onderwerp: Omstandigheden. Na twee weken verblijf werden de schrijfdagen geschrapt. Zonder het versturen clandestiene brieven zal het thuisfront niets horen. Schoonzus Henny is weer uit het ziekenhuis. Henny's man Philip slaapt een paar barakken verderop en de schoonvader van Vera, Simon, slaapt nog veel verderop; eenzijdig eten, wind, modder en regen; Kurt Haack van de Joodse Raad geeft hun 50% kans op ontslag; uit de trein gegooide briefkaart van een familielid; geen levensmiddelen meer sturen, want er wordt heel veel gegapt door de Duitsers; bezoek van mannen en vrouwen, Vera mag naar spertijd haar barak verlaten; organisatie in handen van Duitse Joden. Duitse bewakers zie je bijna niet.&nbsp;

Van: Polak-van Gelder, Vera Aan: Beste vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-30 Onderwerp: Omstandigheden. Na twee weken verblijf werden de schrijfdagen geschrapt. Zonder het versturen clandestiene brieven zal het thuisfront niets horen. Schoonzus Henny is weer uit het ziekenhuis. Henny's man Philip slaapt een paar barakken verderop en de schoonvader van Vera, Simon, slaapt nog veel verderop; eenzijdig eten, wind, modder en regen; Kurt Haack van de Joodse Raad geeft hun 50% kans op ontslag; uit de trein gegooide briefkaart van een familielid; geen levensmiddelen meer sturen, want er wordt heel veel gegapt door de Duitsers; bezoek van mannen en vrouwen, Vera mag naar spertijd haar barak verlaten; organisatie in handen van Duitse Joden. Duitse bewakers zie je bijna niet.&nbsp;

Brief van Vera Polak-van Gelder aan haar ouders vanuit kamp Westerbork

Van: Meyers, Karl.&nbsp; Aan: Meyers, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-06-15&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; dragen van een Jodenster; dragen van een strafgeval overall. Hij schrijft over personen die zijn doorgestuurd en hij heeft behoefte aan voedselpakketten.

Van: Meyers, Karl.&nbsp; Aan: Meyers, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-06-15&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; dragen van een Jodenster; dragen van een strafgeval overall. Hij schrijft over personen die zijn doorgestuurd en hij heeft behoefte aan voedselpakketten.

Brief

Registratiekaart&nbsp; Betreft: Gudema, Benjamin, 25-11-06, Oude Pekela Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-05&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-17 Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart&nbsp; Betreft: Gudema, Benjamin, 25-11-06, Oude Pekela Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-05&nbsp; Uitgeschreven - vermist: 1945-04-17 Op de achterzijde aantekeningen

Registratiekaart van Benjamin Gudema

Bewijs van crematie Datum: 16-06-1943 Nr. 344 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Weijl, Marcus Maximiliaan, geb. 01-05-80 overleden te Westerbork op 06-06-1943 en op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 16-06-1943 Nr. 344 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Weijl, Marcus Maximiliaan, geb. 01-05-80 overleden te Westerbork op 06-06-1943 en op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Marcus Maximiliaan Weijl

These are the things you will (and will not) find on this website

About this website

Buiten bij het huisje Plaats: &nbsp;Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Mevrouw de Vries en kinderen wachtend op pa voor hun huisje. Hij komt een keer per drie week thuis voor een weekendverlof.

Buiten bij het huisje Plaats: &nbsp;Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Mevrouw de Vries en kinderen wachtend op pa voor hun huisje. Hij komt een keer per drie week thuis voor een weekendverlof.

Foto van de Indische familie de Vries voor een raam van hun huisje in (kamp) Schattenberg

Smalspoor.&nbsp; Aantal mannen aan het werk bij een smalspoor in de buurt van het Joodse werkkamp Mantinge, 1942.&nbsp; Op de achterste rij, tweede van rechts: Daniel Egger, geboren 1923-06-23.

Smalspoor.&nbsp; Aantal mannen aan het werk bij een smalspoor in de buurt van het Joodse werkkamp Mantinge, 1942.&nbsp; Op de achterste rij, tweede van rechts: Daniel Egger, geboren 1923-06-23.

Dwangarbeiders aan het werk bij een stuk smalspoor in de buurt van Joods werkkamp Mantinge

Distributie stamkaart (tweede) Van: Meijer-Verduin, R. Datum: 1943-1945

Distributie stamkaart (tweede) Van: Meijer-Verduin, R. Datum: 1943-1945

Stamkaart (tweede) van R. Meijer-Verduin

Foto van Esther (links) en Grietje Muller in Groningen. &nbsp;

Foto van Esther (links) en Grietje Muller in Groningen. &nbsp;

Foto van Esther en Grietje Muller in Groningen

Groepsfoto van kampgevangenen&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Staande links Heinrich Goldstaub.

Groepsfoto van kampgevangenen&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Staande links Heinrich Goldstaub.

Een groep kampgevangenen

Personen