In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Werkplaatsen kamp Westerbork

Boekbinderij

Van: Levie, Joseph Aan: Beste Benny&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944 Onderwerp: omstandigheden; vraag om toesturen van geld.

Van: Levie, Joseph Aan: Beste Benny&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944 Onderwerp: omstandigheden; vraag om toesturen van geld.

Brief van Jospeph Levie aan Benny Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Calendarium kamp Westerbork

1984

Anti-Joodse maatregelen

Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg

Inbeslagname Joods geld

Pulsen van bezittingen

Sluiting Joodse bedrijven

Inlevering goederen door Joden

Arisering

Wachttoren en afrastering in het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944&nbsp; Op de voorgrond van de foto is een deel van de kampgracht te zien met op de achtergrond een kale heidevlakte.&nbsp; &nbsp;

Wachttoren en afrastering in het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944&nbsp; Op de voorgrond van de foto is een deel van de kampgracht te zien met op de achtergrond een kale heidevlakte.&nbsp; &nbsp;

Een wachttoren en prikkeldraadversperring in kamp Westerbork

Kwitantie van de Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. ondersteuning en maatschappelijk werk. Niet ingevuld.

Kwitantie van de Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. ondersteuning en maatschappelijk werk. Niet ingevuld.

Kwitantie van de Joodsche Raad voor Amsterdam ten behoeve van ondersteuning

Van: Nederlands Volksherstel Amsterdam&nbsp; Aan: Verduin, S.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945 Onderwerp: Persoonsinformatie

Van: Nederlands Volksherstel Amsterdam&nbsp; Aan: Verduin, S.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1945 Onderwerp: Persoonsinformatie

Briefkaart van het Nederlands Volksherstel aan S. Verduin

De Schouwburg van het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944

De Schouwburg van het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944

De schouwburg van kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Bouw van de kas achter de woning van de kampcommandant.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Bouw van de kas achter de woning van de kampcommandant.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-10&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kerkdiensten in de barakken

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-10&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kerkdiensten in de barakken

Mededeling over kerkdiensten in de barakken

Van: Halverstad, Loekie (Louis) Aan: een vriend Plaats: Rouveen Datum: 1942-05-10 Onderwerp: uitgebreide beschrijving van de werk- en woon- en leefomstandigheden in het Joodse werkkamp Conrad. Op 21 juli 1942 wordt hij met een groep van 80 dwangarbeiders naar kamp Westerbork gestuurd.

Van: Halverstad, Loekie (Louis) Aan: een vriend Plaats: Rouveen Datum: 1942-05-10 Onderwerp: uitgebreide beschrijving van de werk- en woon- en leefomstandigheden in het Joodse werkkamp Conrad. Op 21 juli 1942 wordt hij met een groep van 80 dwangarbeiders naar kamp Westerbork gestuurd.

Brief van Loekie (Louis) Halverstad aan een vriend vanuit het Joodse werkkamp Conrad

Van: Nederlandse posterijen Aan: Heymans, Arthur Datum: 1944-01-19 Plaats: Arnhem Onderwerp: verzenden pakket naar Theresienstadt.

Van: Nederlandse posterijen Aan: Heymans, Arthur Datum: 1944-01-19 Plaats: Arnhem Onderwerp: verzenden pakket naar Theresienstadt.

Bewijs van het verzenden van een postpakket naar Theresienstadt

&nbsp;Geschreven door: Vries, de, Jacob Plaats: Odessa Datum:&nbsp;1945-04&nbsp; Getiteld: Transport Onderwerp: werken in de batterij slopererij in barak 57; beschrijving van het werk; stoppen met werk in verband met aankondiging van het transport voor de volgende dag; terug naar de strafbarakken; over Arthur Pisk, leider van de Joodse Ordedienst; in de wagon, beschrijving van een moment in de wagon, na 14 uur rijden samen met zijn vrouw Ro en zijn ouders.

&nbsp;Geschreven door: Vries, de, Jacob Plaats: Odessa Datum:&nbsp;1945-04&nbsp; Getiteld: Transport Onderwerp: werken in de batterij slopererij in barak 57; beschrijving van het werk; stoppen met werk in verband met aankondiging van het transport voor de volgende dag; terug naar de strafbarakken; over Arthur Pisk, leider van de Joodse Ordedienst; in de wagon, beschrijving van een moment in de wagon, na 14 uur rijden samen met zijn vrouw Ro en zijn ouders.

Manuscript geschreven door Jacob de Vries in Odessa

Transport Kampgevangenen met bagage staan voor de deportatietrein te wachten. Sommigen staan reeds in de veewagons. Op de voorgrond een kampgevangene die voor de Fliegende Kolonne werkt (zie armband met de letters FK) Kamp Westerbork, 1944-05-19 Een still van een opname uit de Westerborkfilm.

Transport Kampgevangenen met bagage staan voor de deportatietrein te wachten. Sommigen staan reeds in de veewagons. Op de voorgrond een kampgevangene die voor de Fliegende Kolonne werkt (zie armband met de letters FK) Kamp Westerbork, 1944-05-19 Een still van een opname uit de Westerborkfilm.

Kampgevangenen wachtend voor een deportatietrein

Dienstwoningen. Twee dienstwoningen op de kale vlakte tijdens de aanbouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Achter op de foto staat: 'De arbeiderswoningen Vl. kamp'.

Dienstwoningen. Twee dienstwoningen op de kale vlakte tijdens de aanbouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Achter op de foto staat: 'De arbeiderswoningen Vl. kamp'.

van de een tweetal dienstwoningen in aanbouw in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Kurt Goldstaub en zijn zoon Pieter.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939 - 1940.&nbsp;

Kurt Goldstaub en zijn zoon Pieter.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939 - 1940.&nbsp;

Kurt Goldstaub en zijn zoon Pieter in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Foto genomen voor de ziekenbarak Plaats: Rivesaltes, Camp (Frankrijk) Datum: 1941-06

Foto genomen voor de ziekenbarak Plaats: Rivesaltes, Camp (Frankrijk) Datum: 1941-06

Foto van een ziekenbarak in het interneringskamp Camp Rivesaltes

Oorlogsbelevenissen van Augusta Nathan-Cohn, 1946-01 In 1933 vlucht Augusta met haar gezin naar Spanje. De burgeroorlog dwingt hun tot een verdere vlucht naar België en Nederland. Augusta blijft in een ziekenhuis achter als haar gezin in november 1942 naar Westerbork wordt gestuurd. Augusta volgt in februari 1943. Het gezin slaagt erin tot september 1943 in Westerbork te blijven. Augusta moet met haar man en jongste zoon op transport. Haar oudste zoon mag in het ziekenhuis van het kamp achterblijven en slaagt erin tot de bevrijding in kamp Westerbork te blijven. In Auschwitz wordt Augusta geselecteerd in tegenstelling tot haar man en zoon. Ze vangt nog een glimp van hun op en zal ze voor het laatst zien. Voor Augusta volgt een lange weg van overleven.&nbsp;

Oorlogsbelevenissen van Augusta Nathan-Cohn, 1946-01 In 1933 vlucht Augusta met haar gezin naar Spanje. De burgeroorlog dwingt hun tot een verdere vlucht naar België en Nederland. Augusta blijft in een ziekenhuis achter als haar gezin in november 1942 naar Westerbork wordt gestuurd. Augusta volgt in februari 1943. Het gezin slaagt erin tot september 1943 in Westerbork te blijven. Augusta moet met haar man en jongste zoon op transport. Haar oudste zoon mag in het ziekenhuis van het kamp achterblijven en slaagt erin tot de bevrijding in kamp Westerbork te blijven. In Auschwitz wordt Augusta geselecteerd in tegenstelling tot haar man en zoon. Ze vangt nog een glimp van hun op en zal ze voor het laatst zien. Voor Augusta volgt een lange weg van overleven.&nbsp;

Verslag van Augusta Nathan-Cohn over haar vlucht uit Duitsland en het overleven van verschillende kampen

Het Moderamen van de Alg. Synode der Ned. Herv. kerk machtigt de heer Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-12-18 Onderwerp: zorg voor gedoopte Joden, die in kamp Westerbork of elders verblijven.

Het Moderamen van de Alg. Synode der Ned. Herv. kerk machtigt de heer Tabaksblatt, S.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1942-12-18 Onderwerp: zorg voor gedoopte Joden, die in kamp Westerbork of elders verblijven.

Machtiging voor S. Tabaksblatt voor de geestelijke verzorging van gedoopte Joden

Overzicht van kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Overzicht van de omheining, de gracht en een aantal barakken (tachtigers) en de latrines, gezien vanuit het zuidoosten.&nbsp; Op de achtergrond een drietal dienstwoningen.

Overzicht van kamp Westerbork&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Overzicht van de omheining, de gracht en een aantal barakken (tachtigers) en de latrines, gezien vanuit het zuidoosten.&nbsp; Op de achtergrond een drietal dienstwoningen.

Zicht op tachtigers vanuit een wachttoren gefotografeerd in kamp Westerbork