In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto van Indische vrouwen die inkopen doen aan de rand van het Repatriëringskamp Westerbork Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951 Handelaren uit de omgeving speelden in op de behoeften van de Indische Nederlanders. Deze handelaren mochten hun waren alleen buiten het kamp verkopen. In het midden van de foto staat mevrouw Overbeek-Bloem.&nbsp;

Foto van Indische vrouwen die inkopen doen aan de rand van het Repatriëringskamp Westerbork Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950-1951 Handelaren uit de omgeving speelden in op de behoeften van de Indische Nederlanders. Deze handelaren mochten hun waren alleen buiten het kamp verkopen. In het midden van de foto staat mevrouw Overbeek-Bloem.&nbsp;

Foto van Indische vrouwen die inkopen doen aan de rand van het Repatriëringskamp Westerbork

Foto van Lina Sommerfeld-Wald

Boekwerkje met tekeningen betrekking hebbende op kamp Westerbork Tekeningen van diverse werkzaamheden in het Interneringskamp Westerbork Titel: kamp Westerbork in beeld Talloze aspecten van het dagelijks leven in het kamp op het gebied van werk, ontspanning, voedselorganisatie, bewaking, kamporganisatie en bewaking zijn als tekening vastgelegd

Boekwerkje met tekeningen betrekking hebbende op kamp Westerbork Tekeningen van diverse werkzaamheden in het Interneringskamp Westerbork Titel: kamp Westerbork in beeld Talloze aspecten van het dagelijks leven in het kamp op het gebied van werk, ontspanning, voedselorganisatie, bewaking, kamporganisatie en bewaking zijn als tekening vastgelegd

Boek met tekeningen met de titel 'Kamp Westerbork in beeld'

Van: Kabelfabrik und Drahtindustrie Aktie-Gesellschaft Wien Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1927-12-31 Onderwerp: verklaring dat Fritz werkzaam is geweest voor deze fabriek in de periode 1924-1927.

Van: Kabelfabrik und Drahtindustrie Aktie-Gesellschaft Wien Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1927-12-31 Onderwerp: verklaring dat Fritz werkzaam is geweest voor deze fabriek in de periode 1924-1927.

Getuigschrift dat Fritz Tauber werkzaam is geweest in Kabelfabrik und Drahtindustrie Aktie-Gesellschaft Wien

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Rioolbuis.&nbsp; Rene Lijdesdorff Links), Paul Hirsch (midden) en Werner Löwenhardt (rechts) in een rioolbuis bij de aanleg van de waterzuiveringsinstallatie van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-08-01.

Werkzaamheden voor de nieuwe waterzuivering

Van: Politieke Opsporingsdienst District Groningen Aan: Sachs- de Jonge, mevrouw Plaats: Groningen Datum: 1945-06-16 Onderwerp: arrestatie; gevangenis Winschoten en Groningen; valse naam; executie van onder andere Abraham Sachs te Dokkum, met getuigenissen van Annigje Sachs-de Jonge en Robert Lehnhof….&nbsp;

Van: Politieke Opsporingsdienst District Groningen Aan: Sachs- de Jonge, mevrouw Plaats: Groningen Datum: 1945-06-16 Onderwerp: arrestatie; gevangenis Winschoten en Groningen; valse naam; executie van onder andere Abraham Sachs te Dokkum, met getuigenissen van Annigje Sachs-de Jonge en Robert Lehnhof….&nbsp;

Procesverbaal opgemaakt door A.A.J. Mulder in verband met de executie van Abraham Emanuel Sachs

Plaatsen in kamp Westerbork

Industriebarakken kamp Westerbork

Patentruitenfabriek kamp Westerbork

Kabelsloperij kamp Westerbork

Meubelmakerij kamp Westerbork

Chemisch laboratorium kamp Westerbork

Afvalsortering kamp Westerbork

Mutsenmakerij kamp Westerbork

Metaalsloperij kamp Westerbork

Zooltjes, tassen en handschoenenfabriek kamp Westerbork

Matrassenfabriek kamp Westerbork

Vliegtuigsloperij kamp Westerbork

Foliënsortering kamp Westerbork

Apparatensloperij kamp Westerbork

Lompensortering kamp Westerbork

Borstelmakerij kamp Westerbork

Zilverpapierindustrie kamp Westerbork

Bonenpellerij kamp Westerbork

Garnalenpellerij kamp Westerbork

Spinnerij kamp Westerbork

Batterijensloperij kamp Westerbork

Linoleumfabriek kamp Westerbork

Hertzbergerconfectiefabriek kamp Westerbork

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie BB No. 8627

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie BB No. 8627

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Groningen Datum: 1951-10-31 Onderwerp: beëindiging bewindvoerderschap

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Groningen Datum: 1951-10-31 Onderwerp: beëindiging bewindvoerderschap

Brief van het Nederlandse Beheersintituut aan J. van Dam over het beëindigen van zijn bewindvoerderschap over M. de Winter-van Dam

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Children Committee Hostel, Yorkshire, Engeland Datum: 1946 Onderwerp: toen de kinderen met de trein meegingen werden ze eerst bespoten met een wit spulletje; na de bootreis met een mooie trein verder; groep nummer 16, Dutch Children Hostel Woodlands, Yorkshire.

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Children Committee Hostel, Yorkshire, Engeland Datum: 1946 Onderwerp: toen de kinderen met de trein meegingen werden ze eerst bespoten met een wit spulletje; na de bootreis met een mooie trein verder; groep nummer 16, Dutch Children Hostel Woodlands, Yorkshire.

Brief van Chaja van Bergen aan haar moeder vanuit Engeland

Plattegrond van Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Plattegrond van Lager Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Foto van een plattegrond van kamp Westerbork

Artsen aan een kinderbed op de kinderafdeling in het ziekenhuis.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; De vrouwelijke arts is Elsa Jessurum d'Oliveijra (1913). Ze had als specialisatie gynaecologie.&nbsp; Op de wand zijn tekeningen van Jo Spier zichtbaar.

Artsen aan een kinderbed op de kinderafdeling in het ziekenhuis.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; De vrouwelijke arts is Elsa Jessurum d'Oliveijra (1913). Ze had als specialisatie gynaecologie.&nbsp; Op de wand zijn tekeningen van Jo Spier zichtbaar.

Doktersvisite in de kinderzaal van het kampziekenhuis

Personen