We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: Onbekend Tekening, met potlood heeft Leo allerlei tafereeltjes getekend, zoals hij ze gekend heeft voor en &nbsp;of tijdens zijn verblijf in kamp Westerbork. Volgende taferelen spelen zich mogelijk in het kamp af: Man straft kind; Fotograaf Breslauer; Kousenmakerij; Centrale Keuken.

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: Onbekend Tekening, met potlood heeft Leo allerlei tafereeltjes getekend, zoals hij ze gekend heeft voor en &nbsp;of tijdens zijn verblijf in kamp Westerbork. Volgende taferelen spelen zich mogelijk in het kamp af: Man straft kind; Fotograaf Breslauer; Kousenmakerij; Centrale Keuken.

Tekening met kamptaferelen van Leo Meijer

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1942-07-06 Onderwerp: Lozing afvalwater, sloot slechts te dele gegraven, waardoor het waterafvoer een verkeerde kant op gaat.

Van: Directeur Staatsbosbeheer Aan: Houtvester Assen Plaats: Utrecht Datum: 1942-07-06 Onderwerp: Lozing afvalwater, sloot slechts te dele gegraven, waardoor het waterafvoer een verkeerde kant op gaat.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: 1944 Kartonnen maakseltje, soort badge, rood gekleurd vierkant, twee hoeken ontbreken, daaromheen blauw gekleurd. Achterop geschreven: 'Souvenir Leo Meijer, Westerbork, 1944,

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: 1944 Kartonnen maakseltje, soort badge, rood gekleurd vierkant, twee hoeken ontbreken, daaromheen blauw gekleurd. Achterop geschreven: 'Souvenir Leo Meijer, Westerbork, 1944,

Kartonnen souvenir van Leo Meijer

Gemmeker, A.K. (links) in gesprek met Aus der Funten (rechts) ten tijden van het Germaanse Joelfeest.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19

Gemmeker, A.K. (links) in gesprek met Aus der Funten (rechts) ten tijden van het Germaanse Joelfeest.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19

Foto van A.K. Gemmeker en Ferdinand Aus der Funten tijdens het Joelfeest in kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1942-07-11 Onderwerp: Lozing afvalwater, bezwaar tegen afvoer van het vuile water via een Wijk naar het Oranjekanaal. Het vee zou daar de dupe van kunnen worden. Discussie over wel of geen bezwaar kunnen indienen.&nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer Plaats: Assen Datum: 1942-07-11 Onderwerp: Lozing afvalwater, bezwaar tegen afvoer van het vuile water via een Wijk naar het Oranjekanaal. Het vee zou daar de dupe van kunnen worden. Discussie over wel of geen bezwaar kunnen indienen.&nbsp;

Getekende nieuwjaarskaart van Heino en Felix&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Getekend door H. Margules met de tekst: ‘Een beter Nieuwjaar.’

Getekende nieuwjaarskaart van Heino en Felix&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Getekend door H. Margules met de tekst: ‘Een beter Nieuwjaar.’

nieuwjaarskaart van Heino en Felix aan Aad van As

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg met het Ministerie van Oorlog, ingang contract 1 september 1949.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg met het Ministerie van Oorlog, ingang contract 1 september 1949.

Map waarin de tekening 16279-02 werd bewaard. Op de map staat: painting A. Holländer.

Map waarin de tekening 16279-02 werd bewaard. Op de map staat: painting A. Holländer.

Map waarin een tekening werd bewaard

Van: houtvester Assen&nbsp; Aan: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1953-09-12&nbsp; Onderwerp: Meterhuisje Kamp Schattenberg

Van: houtvester Assen&nbsp; Aan: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1953-09-12&nbsp; Onderwerp: Meterhuisje Kamp Schattenberg

Brief van de Houtvester Assen aan het Prov. Elektr. bedrijf Groningen

Tekening Door: Marianne Leeraar Huisjes met poppetje Datum: 1943-1944

Tekening Door: Marianne Leeraar Huisjes met poppetje Datum: 1943-1944

Tekening

Van: Buijvoets, J.G.&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1946-06-04&nbsp; Onderwerp: bestemming hout van verbrand bos en het rooien ervan.

Van: Buijvoets, J.G.&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1946-06-04&nbsp; Onderwerp: bestemming hout van verbrand bos en het rooien ervan.

Brief van J. G. Buijvoets aan Houtvester Assen

Van: Buijvoets, J.G.&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1948-09-03&nbsp; Onderwerp: Vernieuwing contracten voor het gebruik van het kampterrein en de kampboerderij, doorverwijzing naar het Ministerie van Justitie en attenderen op mogelijke ontwikkelingen rond de Bijzondere Rechtspleging (toekomst van het kamp).

Van: Buijvoets, J.G.&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1948-09-03&nbsp; Onderwerp: Vernieuwing contracten voor het gebruik van het kampterrein en de kampboerderij, doorverwijzing naar het Ministerie van Justitie en attenderen op mogelijke ontwikkelingen rond de Bijzondere Rechtspleging (toekomst van het kamp).

Brief van J.G. Buijvoets aan de Houtvester Assen

Dagboek van Aad Van As Westerbork, kamp Datum: 1942-1944

Dagboek van Aad Van As Westerbork, kamp Datum: 1942-1944

Dagboek van Aad van As

Urn:&nbsp; Het gaat om een urn uit het crematorium. Na de oorlog werd het voorwerp in een doos in het crematorium gevonden en als souvenir meegenomen. &nbsp;

Urn:&nbsp; Het gaat om een urn uit het crematorium. Na de oorlog werd het voorwerp in een doos in het crematorium gevonden en als souvenir meegenomen. &nbsp;

Urn uit het crematorium van kamp Westerbork

Crematorium Crematorium in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1945-1948 Het gaat om een foto die na de bevrijding van kamp Westerbork is gemaakt. Het crematorium was toen niet meer in functie. &nbsp;

Crematorium Crematorium in het kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1945-1948 Het gaat om een foto die na de bevrijding van kamp Westerbork is gemaakt. Het crematorium was toen niet meer in functie. &nbsp;

Het crematorium van kamp Westerbork

Crematorium in het Kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1945-1948.&nbsp; De verbrandingsoven van het crematorium.

Crematorium in het Kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1945-1948.&nbsp; De verbrandingsoven van het crematorium.

De verbrandingsoven van het crematorium in kamp Westerbork

Verzoek van D.B. I Verwaltung Antragstelle Aan: Polak, Henriette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-25 Onderwerp: ze wordt verzocht morgen haar doopbewijs in te dienen bij de Antragstelle.

Verzoek van D.B. I Verwaltung Antragstelle Aan: Polak, Henriette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-25 Onderwerp: ze wordt verzocht morgen haar doopbewijs in te dienen bij de Antragstelle.

Verzoek aan Henriëtte Polak haar doopbewijs bij de Antragstelle in te dienen

Collage.&nbsp; Collage uit een fotocompositie/tekeningen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-04-11.&nbsp; Betreft een fotocompositie/karikatuur van het huwelijk van Dienstleider Dr. Hans Ottenstein en Hildegard Ottenstein-Sachs.&nbsp; Afgebeeld medewerkers van de Antragstelle en de Registrator die het echtpaar toezingen en de slip van de bruid dragen.&nbsp; Het geheel is gemaakt door Breslauer, Jordan (fotografie) en Kok (tekeningen).

Collage.&nbsp; Collage uit een fotocompositie/tekeningen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-04-11.&nbsp; Betreft een fotocompositie/karikatuur van het huwelijk van Dienstleider Dr. Hans Ottenstein en Hildegard Ottenstein-Sachs.&nbsp; Afgebeeld medewerkers van de Antragstelle en de Registrator die het echtpaar toezingen en de slip van de bruid dragen.&nbsp; Het geheel is gemaakt door Breslauer, Jordan (fotografie) en Kok (tekeningen).

Karikatuur van het huwelijk van dienstleider Hans Ottenstein en Hildegard Ottenstein-Sachs

Oproep Van: Dienstbereich 2, Verwaltung Aan: Boas, Salomon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-27 Onderwerp: verzoek om vandaag in de Verwaltung, barak 34, afdeling Antragstelle bij de heren de Vr/Bi te verschijnen.

Oproep Van: Dienstbereich 2, Verwaltung Aan: Boas, Salomon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-27 Onderwerp: verzoek om vandaag in de Verwaltung, barak 34, afdeling Antragstelle bij de heren de Vr/Bi te verschijnen.

Oproep aan Salomon Boas zich buiten zijn werktijd bij de Antragstelle te melden

A-4, typepapier met daarop de tekst: 'Hier zit het jong getrouwde paar ontkomen aan transportgevaar.' Datum: 1943-04-30 Plaats: kamp Westerbork Op de achterkant van het papier vele handtekeningen van het jonge echtpaar. Kennelijk oefent de bruid haar nieuwe handtekening.

A-4, typepapier met daarop de tekst: 'Hier zit het jong getrouwde paar ontkomen aan transportgevaar.' Datum: 1943-04-30 Plaats: kamp Westerbork Op de achterkant van het papier vele handtekeningen van het jonge echtpaar. Kennelijk oefent de bruid haar nieuwe handtekening.

Gedicht ter gelegenheid van een huwelijk

Felicitatiekaart Ter gelegenheid van het huwelijk van Arie Huygen en Renske Zuiderveld in oktober 1942, kamp Westerbork. Van: J. Dreesde Een zelfgemaakt kaartje, in kleur geillustreerd

Felicitatiekaart Ter gelegenheid van het huwelijk van Arie Huygen en Renske Zuiderveld in oktober 1942, kamp Westerbork. Van: J. Dreesde Een zelfgemaakt kaartje, in kleur geillustreerd

Ter gelegenheid van het huwelijk van Arie Huygen en Renske Zuiderveld

Plaats: Lager Westerbork Datum: 1943-04-30 Een schrift dat als gastenboek heeft gediend, met de handtekeningen van de gasten. Het betreft het huwelijk tussen Hans Vles en Roosje Polak. Bij sommige namen aantekeningen met potlood van waarschijnlijk Hans Vles. (op transport, onslagen, teruggekomen enz.)

Plaats: Lager Westerbork Datum: 1943-04-30 Een schrift dat als gastenboek heeft gediend, met de handtekeningen van de gasten. Het betreft het huwelijk tussen Hans Vles en Roosje Polak. Bij sommige namen aantekeningen met potlood van waarschijnlijk Hans Vles. (op transport, onslagen, teruggekomen enz.)

Gastenboek van het huwelijk tussen Hans Vles en Roosje Polak

Van: Roosje Polak en Hans Vles Betreft een uitnodiging voor een dejeuner ter gelegenheid van het huwelijk tussen Roosje Polak en Hans Vles. Op de uitnodiging een beschrijving van het dejeuner, een stempel van Büro W. (Dr. Wachtel) en de handtekeningen van waarschijnlijk de uitgenodigden. Datum: 1943-04-30 Plaats: kamp Westerbork

Van: Roosje Polak en Hans Vles Betreft een uitnodiging voor een dejeuner ter gelegenheid van het huwelijk tussen Roosje Polak en Hans Vles. Op de uitnodiging een beschrijving van het dejeuner, een stempel van Büro W. (Dr. Wachtel) en de handtekeningen van waarschijnlijk de uitgenodigden. Datum: 1943-04-30 Plaats: kamp Westerbork

Uitnodiging voor een dejeuner ter ere van het huwelijk tussen Roosje Polak en Hans Vles

Foto van een collage van foto's en tekeningen ter gelegenheid van het huwelijk van dr. H. Ottenstein. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-11 Fotografie: Werner Rudolf Breslauer Tekeningen: Leo Kok

Foto van een collage van foto's en tekeningen ter gelegenheid van het huwelijk van dr. H. Ottenstein. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-11 Fotografie: Werner Rudolf Breslauer Tekeningen: Leo Kok

Foto van een collage van foto's en tekeningen ter gelegenheid van het huwelijk van H. Ottenstein in kamp Westerbork

Van: Gudema-Meijer, H. Plaats: Westerbork, kamp, barak 49 Datum: 1944-05-22&nbsp; Oproep tot melden bij de Dienstleider van Dienstbereich 12 in barak 32.

Van: Gudema-Meijer, H. Plaats: Westerbork, kamp, barak 49 Datum: 1944-05-22&nbsp; Oproep tot melden bij de Dienstleider van Dienstbereich 12 in barak 32.

Oproep aan H. Gudema-Meijer zich te melden bij de dienstleider van Dienstbereich 2

Mededeling van DB II Verwaltung&nbsp; Aan: Polak, Henriette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-13 Onderwerp: ze is als protestant tot nader order vrijgesteld (zurückgestellt).&nbsp;

Mededeling van DB II Verwaltung&nbsp; Aan: Polak, Henriette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-13 Onderwerp: ze is als protestant tot nader order vrijgesteld (zurückgestellt).&nbsp;

Mededeling aan Henriëtte Polak dat zij als gedoopte Jood voorlopig is vrijgesteld van transport

Oproep Aan: Jong, de, Estella Datum: 1943-06-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ze wordt opgeroepen zo spoedig mogelijk te komen bij het Bureau Wachtel, Afd. A.V. in barak 34.

Oproep Aan: Jong, de, Estella Datum: 1943-06-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ze wordt opgeroepen zo spoedig mogelijk te komen bij het Bureau Wachtel, Afd. A.V. in barak 34.

Oproep voor Estella de Jong zich te melden bij het Bureau Wachtel

Verzoek E. Boom-Jacobs, barak 12, wordt verzocht zich vandaag om 18:30 te melden bij de heer Ottenstein in barak 8.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-06

Verzoek E. Boom-Jacobs, barak 12, wordt verzocht zich vandaag om 18:30 te melden bij de heer Ottenstein in barak 8.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-06

Verzoek voor E. Boom-Jacobs zich te melden bij de heer Ottenstein in barak 8

Van: Van Gorcum &amp; Comp N.V. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1948-05-04 Onderwerp: Nota voor 1 boek (Dwight D.) Eisenhower. ‘Van Invasie tot Victorie’.

Van: Van Gorcum &amp; Comp N.V. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Assen Datum: 1948-05-04 Onderwerp: Nota voor 1 boek (Dwight D.) Eisenhower. ‘Van Invasie tot Victorie’.

Nota voor de aanschaf van het boek van Dwight D. Eisenhower met de titel 'Van Invasie tot Victorie'

Van: Verzendboekhandel Winants Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Heerlen Datum: 1948-03-18 Onderwerp: Rekening voor 'Ik verkoos de vrijheid'.

Van: Verzendboekhandel Winants Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Heerlen Datum: 1948-03-18 Onderwerp: Rekening voor 'Ik verkoos de vrijheid'.

Rekening voor het boek met de titel 'Ik verkoos de vrijheid'

Van: Verzendboekhandel Winants Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Heerlen Datum: 1948-01-20 Onderwerp: levering ‘Maria Congres’. (werd in 1947 in Maastricht gehouden)

Van: Verzendboekhandel Winants Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Heerlen Datum: 1948-01-20 Onderwerp: levering ‘Maria Congres’. (werd in 1947 in Maastricht gehouden)

Rekening voor de aanschaf van het boek 'Maria Congres'

Armband Armband gebruikt in kamp Westerbork met daarop een ‘S’ en het nummer 590. De ‘S’ staat voor strafgevangene. &nbsp;

Armband Armband gebruikt in kamp Westerbork met daarop een ‘S’ en het nummer 590. De ‘S’ staat voor strafgevangene. &nbsp;

Een armband gedragen door een strafgeval