In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam (Brandon, J.) Aan: Bonn, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-19 Onderwerp: behoud van een telefoonaansluiting; verschijnen met persoonlijke papieren en bewijsstukken; gemengd-gehuwd…&nbsp;

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam (Brandon, J.) Aan: Bonn, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-19 Onderwerp: behoud van een telefoonaansluiting; verschijnen met persoonlijke papieren en bewijsstukken; gemengd-gehuwd…&nbsp;

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan S. Bonn om met persoonlijke papieren op het kantoor te komen

Barakken, afrastering en een latrine Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Op de voorgrond afrastering en een latrine, daarachter een aantal woon- of industriebarakken.

Barakken, afrastering en een latrine Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Op de voorgrond afrastering en een latrine, daarachter een aantal woon- of industriebarakken.

Tekening, potlood van barakken prikkeldraad en een latrine getekend door Otto Birman

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 345 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mendels, Sibilla geb. 08-01-53 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 345 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mendels, Sibilla geb. 08-01-53 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sibilla Mendels

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-05-12, No. 78 Inhoud: Werk gedurende de Pinksterdagen.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-05-12, No. 78 Inhoud: Werk gedurende de Pinksterdagen.

Lagerbefehl No. 78

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-01-28&nbsp; Onderwerp: nota ontginning, begeleidende brief, bewerking van 21 hectare is juist. het werk bestond voornamelijk uit spitten en overzanden &nbsp;voor bosaanplant en de aanleg van boswegen.

Van: Boswachter&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Hooghalen&nbsp; Datum: 1946-01-28&nbsp; Onderwerp: nota ontginning, begeleidende brief, bewerking van 21 hectare is juist. het werk bestond voornamelijk uit spitten en overzanden &nbsp;voor bosaanplant en de aanleg van boswegen.

Brief

Geboortebewijs van David Simmeren (1907).

Geboortebewijs van David Simmeren (1907).

Bewijs van geboorte van David Simmeren

Betreft: Het bouwen van een portiersgebouwtje te woonoord Schattenberg een het aanleggen van een elektrische installatie.&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1954-11-17

Betreft: Het bouwen van een portiersgebouwtje te woonoord Schattenberg een het aanleggen van een elektrische installatie.&nbsp; Schaal: 1:50&nbsp; Datum: 1954-11-17

Bouwtekening van de elektrische installatie voor een te bouwen portiersgebouwtje

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-31 Onderwerp:&nbsp;over de verjaardag van koningin Wilhelmina; een jaar geleden werd hij gearresteerd + vijf maanden voorbestraffing); elke week een klein pakket van het Rode Kruis ontvangen; mogen daarnaast 1 pakket in de week ontvangen, hoe en wanneer; alles wordt in de cartotheek bijgehouden; aan de persoon die deze brief komt brengen, elke week een brief meegeven. Hij is voor 100 % te vertrouwen; gaat nog een aparte brief schrijven aan Ineke…

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-31 Onderwerp:&nbsp;over de verjaardag van koningin Wilhelmina; een jaar geleden werd hij gearresteerd + vijf maanden voorbestraffing); elke week een klein pakket van het Rode Kruis ontvangen; mogen daarnaast 1 pakket in de week ontvangen, hoe en wanneer; alles wordt in de cartotheek bijgehouden; aan de persoon die deze brief komt brengen, elke week een brief meegeven. Hij is voor 100 % te vertrouwen; gaat nog een aparte brief schrijven aan Ineke…

Brief van Eppo Gans aan zijn ouders, broers en zusters vanuit kamp Vught

Van: Bevollmachtige Aan: Hoofd Rijksrecherchecentrale Plaats: Datum: 1942-07-21 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork; Veranderingen betreffende de Marechaussee.

Van: Bevollmachtige Aan: Hoofd Rijksrecherchecentrale Plaats: Datum: 1942-07-21 Onderwerp: Overname van het Vreemdelingenkamp te Westerbork; Veranderingen betreffende de Marechaussee.

Brief van de bevolmachtigde aan het hoofd van de Rijksrecherchecentrale

Bewijs van de N.V. Nederlandsche Spoorwegen Houdster deze heeft het Muiderpoortstation te 23.00 verlaten De stationschef Taay Datum: 1944-07-21 Plaats: Amsterdam

Bewijs van de N.V. Nederlandsche Spoorwegen Houdster deze heeft het Muiderpoortstation te 23.00 verlaten De stationschef Taay Datum: 1944-07-21 Plaats: Amsterdam

Bewijs van de Nederlandsche Spoorwegen

Van: het Nederlandse Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-08-26 Onderwerp: gegevens over Sonny de Levie (1937-1942).

Van: het Nederlandse Rode Kruis, Informatiebureau&nbsp; Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1949-08-26 Onderwerp: gegevens over Sonny de Levie (1937-1942).

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Sonny de Levie

Van: Polak, S. Aan: Gelder van, A., Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07 Onderwerp: aankomst in Westerbork, na een verblijf van 24 uur in de Joodse Schouwburg te Amsterdam; omstandigheden tijdens transport; bagage; stemming.

Van: Polak, S. Aan: Gelder van, A., Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07 Onderwerp: aankomst in Westerbork, na een verblijf van 24 uur in de Joodse Schouwburg te Amsterdam; omstandigheden tijdens transport; bagage; stemming.

Briefkaart van S. Polak aan de familie van Gelder vanuit kamp Westerbork

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-06 Onderwerp: zorgen voor stof voor Japonnen als ze bij de familie veer langskomt, het weer tijd om te gaan werken.

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-06 Onderwerp: zorgen voor stof voor Japonnen als ze bij de familie veer langskomt, het weer tijd om te gaan werken.

Briefkaart van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer

Van: Departement van Financien Aan: Abrahams, J.M. Plaats: Deventer Datum: 1943-04-01 Onderwerp: Verwijdering uit den openbaren dienst van personen die met Joden gehuwd zijn.

Van: Departement van Financien Aan: Abrahams, J.M. Plaats: Deventer Datum: 1943-04-01 Onderwerp: Verwijdering uit den openbaren dienst van personen die met Joden gehuwd zijn.

Brief van het Departement van Financiën aan J. M. Abrahams

Van: Foreign Service U.S.A., Consulaat Rotterdam Aan: de Raay, E. Plaats: Rotterdam Datum: 1955-02-23 Onderwerp: Eduard kan naar aanleiding van een medisch onderzoek niet worden toegelaten in de U.S.A.; visum aanvraag is geweigerd.

Van: Foreign Service U.S.A., Consulaat Rotterdam Aan: de Raay, E. Plaats: Rotterdam Datum: 1955-02-23 Onderwerp: Eduard kan naar aanleiding van een medisch onderzoek niet worden toegelaten in de U.S.A.; visum aanvraag is geweigerd.

Brief van de Foreign Service U.S.A. aan E. de Raay vanuit Rotterdam

Opgedragen aan Mej. K. Polak door H. Lam Ter gelegenheid van het te kort aan thee in december 1918.

Opgedragen aan Mej. K. Polak door H. Lam Ter gelegenheid van het te kort aan thee in december 1918.

Gedicht voor Mej. K. Polak van H. Lam

Van: Schlessinger, K. Aan: alle kampingezetenen Datum: 1945-04-11&nbsp; Onderwerp: Kamp Westerbork bevindt zich in het frontgebied; de Jodensterren mogen worden afgenomen; Duitse paratroepen bevinden zich in de nabijheid van het kamp; de kampingezetenen worden verzocht zich zoveel mogelijk in de barakken op te houden.

Van: Schlessinger, K. Aan: alle kampingezetenen Datum: 1945-04-11&nbsp; Onderwerp: Kamp Westerbork bevindt zich in het frontgebied; de Jodensterren mogen worden afgenomen; Duitse paratroepen bevinden zich in de nabijheid van het kamp; de kampingezetenen worden verzocht zich zoveel mogelijk in de barakken op te houden.

Bekendmaking dat kamp Westerbork deel uitmaakt van het frontgebied

Van: Kattenburg, Greet Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-10&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, transporten naar het Oosten, bagage en rugzak voor als ze naar Westerbork moet gaan. Tot nu toe de dans ontsprongen. Ze is op de hoogte van de omstandigheden van een treinreis naar Polen &nbsp;omstandigheden van de treinreis. In Amsterdam worden de Joden overgebracht naar Amsterdam-Oost. Is onderduiken een optie? Ze heeft weinig illusies over het lot van de gedeporteerden gezien de manier waarop ze vervoerd worden.

Van: Kattenburg, Greet Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-10&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, transporten naar het Oosten, bagage en rugzak voor als ze naar Westerbork moet gaan. Tot nu toe de dans ontsprongen. Ze is op de hoogte van de omstandigheden van een treinreis naar Polen &nbsp;omstandigheden van de treinreis. In Amsterdam worden de Joden overgebracht naar Amsterdam-Oost. Is onderduiken een optie? Ze heeft weinig illusies over het lot van de gedeporteerden gezien de manier waarop ze vervoerd worden.

Brief van Greet Kattenburg aan Rudi vanuit Amsterdam

Persoonsbewijs Van: Kruimink, Rudolf Maurits Afgegeven: 1941-07-14, Rotterdam&nbsp; Met pasfoto

Persoonsbewijs Van: Kruimink, Rudolf Maurits Afgegeven: 1941-07-14, Rotterdam&nbsp; Met pasfoto

Persoonsbewijs van Rudolf Maurits Kruimink

Personen