We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-25 Onderwerp: op transport naar kamp Westerbork. Ze zal over een uurtje vanuit Amsterdam vertrekken. Haar toekomstig adres in het kamp schrijft ze op bij afzender. De briefkaart schrijft ze tijdens de grote razzia van 25/26 mei 1943.

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, G. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-25 Onderwerp: op transport naar kamp Westerbork. Ze zal over een uurtje vanuit Amsterdam vertrekken. Haar toekomstig adres in het kamp schrijft ze op bij afzender. De briefkaart schrijft ze tijdens de grote razzia van 25/26 mei 1943.

Briefkaart van Martha Bertenthal aan G. Kokje vanuit Amsterdam

Van: &nbsp;de Postcheque- en Girodienst, bestuur Aan: Bolt, H. Plaats: Den Haag Datum: 1943-05-13 Onderwerp: ingezonden verklaring dat de heer H. Bolt Joods zou zijn, laten weten of de invulling juist is.

Van: &nbsp;de Postcheque- en Girodienst, bestuur Aan: Bolt, H. Plaats: Den Haag Datum: 1943-05-13 Onderwerp: ingezonden verklaring dat de heer H. Bolt Joods zou zijn, laten weten of de invulling juist is.

Brief van het bestuur van de Postcheque- en Girodienst aan de heer H. Bolt vanuit Den Haag

Van: Geismar, Joseph Betreft Duitse reispas nr. 03412 Geldig voor binnen- en buitenland. Joseph Geismar is via het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork op 8 november 1939 naar de Verenigde Staten van Amerika geëmigreerd.

Van: Geismar, Joseph Betreft Duitse reispas nr. 03412 Geldig voor binnen- en buitenland. Joseph Geismar is via het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork op 8 november 1939 naar de Verenigde Staten van Amerika geëmigreerd.

Ausweiskarte van Joseph Geismar voor binnen- en buitenland

Kantinekaart Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 No. 1773

Kantinekaart Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 No. 1773

Kantinekaart van Sigbert Gerzon in kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: Tekening op schaal op blauw papier van de ‘Kleederbergplaats’. Deze bergplaatsen ontbraken in de werkbarakken. Zie ook verslag van de Arbeidsinspectie.

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J. G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947 Onderwerp: Tekening op schaal op blauw papier van de ‘Kleederbergplaats’. Deze bergplaatsen ontbraken in de werkbarakken. Zie ook verslag van de Arbeidsinspectie.

Tekening op schaal van de Kleederbergplaats in Interneringskamp Westerbork

Van: Prins, R. Aan: Commandanten Bewarings- en verblijfskampen Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-02-25 Onderwerp: berekenen arbeidsloon gedetineerden.

Van: Prins, R. Aan: Commandanten Bewarings- en verblijfskampen Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-02-25 Onderwerp: berekenen arbeidsloon gedetineerden.

Brief van R. Prins aan de commandanten van de Interneringskampen over berekenen van de arbeidsloon

Van: Van Leer, Rachel, mede namens haar dochters Dina en Vrouwkje en haar man Philip Zwarts Aan: Van Leer, M. Plaats: Meppel Datum: 13 juli 1942 Onderwerp: informeren naar Taapke en haar moed inspreken; bedanken voor de toegezonden uitjes; geen ondergoed meer te krijgen voor Philip; of zij (haar oom en tante) al weer iets hebben gehoord, de spanning is soms niet vol te houden; groeten aan Leo, zijn vrouw en kinderen, ze zal ze wel schrijven, maar nu is alles haar te veel.

Van: Van Leer, Rachel, mede namens haar dochters Dina en Vrouwkje en haar man Philip Zwarts Aan: Van Leer, M. Plaats: Meppel Datum: 13 juli 1942 Onderwerp: informeren naar Taapke en haar moed inspreken; bedanken voor de toegezonden uitjes; geen ondergoed meer te krijgen voor Philip; of zij (haar oom en tante) al weer iets hebben gehoord, de spanning is soms niet vol te houden; groeten aan Leo, zijn vrouw en kinderen, ze zal ze wel schrijven, maar nu is alles haar te veel.

Briefkaart van Rachel van Leer aan M. van Leer vanuit Meppel

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1956-1960 Opmerking: de basisplattegrond is uit 1956. Op de plattegrond zijn ook de veranderingen te zien nadien. Bijvoorbeeld de barakken (zestigers) die door de brand van 1958 zijn verwoest en de barakken 213, 214 en 215 die ervoor in de plaats zijn gekomen en in 1960 werden gebouwd.

Situatie Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1956-1960 Opmerking: de basisplattegrond is uit 1956. Op de plattegrond zijn ook de veranderingen te zien nadien. Bijvoorbeeld de barakken (zestigers) die door de brand van 1958 zijn verwoest en de barakken 213, 214 en 215 die ervoor in de plaats zijn gekomen en in 1960 werden gebouwd.

Plattegrond van het woonoord Schattenberg rond 1960