In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Specifieke razzia's in Nederland

Landelijke razzia op Nederlandse Sinti en Roma

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 66

Joodse gemeenten in Gelderland

Joodse gemeente Varsseveld

Van: Vaart, van de, D.&nbsp; Aan: Beste vriend (Philips, A.) Plaats: Doezum&nbsp; Datum: 1942-11-29&nbsp; Onderwerp: medeleven met omstandigheden over het lot van familie van Arthur en beschrijving van persoonlijke situatie van de schrijver. De schrijver is een (gewond geraakte) strijdmakker tijdens de meidagen van 1940.

Van: Vaart, van de, D.&nbsp; Aan: Beste vriend (Philips, A.) Plaats: Doezum&nbsp; Datum: 1942-11-29&nbsp; Onderwerp: medeleven met omstandigheden over het lot van familie van Arthur en beschrijving van persoonlijke situatie van de schrijver. De schrijver is een (gewond geraakte) strijdmakker tijdens de meidagen van 1940.

Brief van D. van der Vaart aan een vriend vanuit Doezum

Kantinekaart Van: Gerzon-Falk, Nora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 No. 1774

Kantinekaart Van: Gerzon-Falk, Nora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 No. 1774

Kantinekaart van Nora Gerzon-Falk in kamp Westerbork

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-11-02&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van kampterrein (aantal hectares, inclusief het schieterrein) aan Ministerie van Oorlog (huurovereenkomst).

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-11-02&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van kampterrein (aantal hectares, inclusief het schieterrein) aan Ministerie van Oorlog (huurovereenkomst).

Brief van de directeur van Staasbosbeheer aan de Houtvester Assen

Verklaring van de Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente Oegstgeest Datum: 1942-07-30 De Kerkeraad verklaart dat Keetje Polak voor 1 januari 1941 "einer Christlichen Konfession angehorig" ist (Ned. Hervormd)

Verklaring van de Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente Oegstgeest Datum: 1942-07-30 De Kerkeraad verklaart dat Keetje Polak voor 1 januari 1941 "einer Christlichen Konfession angehorig" ist (Ned. Hervormd)

Verklaring van de Ned. Herv. Gemeente betreffende Keetje Polak

Herdenkingen kamp Westerbork

Herdenkingen Het Eerste Transport kamp Westerbork

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Flevoland

Joodse gemeente Almere

Joodse gemeente Noordoostpolder

Joodse gemeente Urk

Van: Hollander, Han (Hartog) en Leentje&nbsp; Aan: Lieve moeder&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-07 Onderwerp: omstandigheden, angst om iedere dag opgeroepen te kunnen worden, zorg voor de kinderen.

Van: Hollander, Han (Hartog) en Leentje&nbsp; Aan: Lieve moeder&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-07 Onderwerp: omstandigheden, angst om iedere dag opgeroepen te kunnen worden, zorg voor de kinderen.

Brief van Han Hollander aan zijn moeder vanuit Amsterdam

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-26 Onderwerp: bekenden op transport, pakketten; dagelijks leven in de barak. Het is er vol, hangende was, slechte nachtrust, huilende kinderen, verduistering en voor het eerst elektrisch licht; kleding; een was gedaan, emmer geleend van een barakbewoner; ziekenhuis, ziekten onder andere buikloop; &nbsp;voedsel in het kamp (erwtensoep); warm water halen. Hoop nog op tijd een pakketje te krijgen, voordat ze worden gedeporteerd. Een familielid (Glaser) werkt als secretaresse voor de ondercommandant (Haan). &nbsp;

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-26 Onderwerp: bekenden op transport, pakketten; dagelijks leven in de barak. Het is er vol, hangende was, slechte nachtrust, huilende kinderen, verduistering en voor het eerst elektrisch licht; kleding; een was gedaan, emmer geleend van een barakbewoner; ziekenhuis, ziekten onder andere buikloop; &nbsp;voedsel in het kamp (erwtensoep); warm water halen. Hoop nog op tijd een pakketje te krijgen, voordat ze worden gedeporteerd. Een familielid (Glaser) werkt als secretaresse voor de ondercommandant (Haan). &nbsp;

Brief van moeder (Rosalina Hamburg-Glaser) aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Vragenlijsten en antwoordlijsten bij de rapporten van de in het vluchtelingenkamp Reuver ondergebrachte vreemdelingen.

Lijst met vragen voor in het Vluchtelingenkamp Reuver ondergebrachte Joodse vluchtelingen

Situatie van het woonoord in de naaste toekomst Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1965-07-12 Onderwerp: reeds verwijderde barakken, barakken die verwijderd kunnen worden en barakken die een andere bestemming zullen krijgen.

Situatie van het woonoord in de naaste toekomst Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1965-07-12 Onderwerp: reeds verwijderde barakken, barakken die verwijderd kunnen worden en barakken die een andere bestemming zullen krijgen.

Plattegrond van de situatie in het woonoord Schattenberg in 1965