In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Gelder, van, T. Aan: Plaats: Datum: 1943-03-29 Onderwerp: transport naar Westerbork van Suze en het gezin waarvan zij uitmaakt. Alleen broer Meijer is naar kamp Vught gestuurd. De fabriek waarin Suze werkt heeft nog pogingen gewaagd haar te behouden voor de fabriek. De route ging via de Zentralstelle-Joodse Schouwburg en de Borneokade naar kamp Westerbork.

Van: Gelder, van, T. Aan: Plaats: Datum: 1943-03-29 Onderwerp: transport naar Westerbork van Suze en het gezin waarvan zij uitmaakt. Alleen broer Meijer is naar kamp Vught gestuurd. De fabriek waarin Suze werkt heeft nog pogingen gewaagd haar te behouden voor de fabriek. De route ging via de Zentralstelle-Joodse Schouwburg en de Borneokade naar kamp Westerbork.

Brief van T. van Gelder over de deportatie van het gezin Philips

1943

Maart 1943

RSHA

Zenstralstelle für Judische Auswanderung

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-06-17&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp; inzet werklozen voor het in orde maken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-06-17&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp; inzet werklozen voor het in orde maken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Recept Van: Bosman, Rita Datum: 1944-03-19 Plaats: Westerbork, kamp Beschreven

Recept Van: Bosman, Rita Datum: 1944-03-19 Plaats: Westerbork, kamp Beschreven

Recept voor Rita Bosman

Van: Rose, W. Aan: Piller, L. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-27 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, omstandigheden Brief gericht aan Levie Piller en zijn vrouw in kamp Westerbork. Kennelijk is de briefkaart lang onderweg. Het echtpaar zal de briefkaart niet meer ontvangen. De briefkaart gaat weer retour (poststempel 22-09-1943, Assen). Op 31-08-1943 zijn Levie en Dina doorgestuurd naar Auschwitz.&nbsp;

Van: Rose, W. Aan: Piller, L. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-27 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, omstandigheden Brief gericht aan Levie Piller en zijn vrouw in kamp Westerbork. Kennelijk is de briefkaart lang onderweg. Het echtpaar zal de briefkaart niet meer ontvangen. De briefkaart gaat weer retour (poststempel 22-09-1943, Assen). Op 31-08-1943 zijn Levie en Dina doorgestuurd naar Auschwitz.&nbsp;

Briefkaart van W. Rose aan L. Piller vanuit Amsterdam

Sonder-Ausweis Markus, Isaac, 24-4-88, B11 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Markus, Isaac, 24-4-88, B11 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Isaac Markus

Notitie Van: Asscher, A. Onderwerp: vraag om levensmiddelen en andere spullen.

Notitie Van: Asscher, A. Onderwerp: vraag om levensmiddelen en andere spullen.

Notitie voor de vraag om levensmiddelen vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 298 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Vieijra, Sipora geb. 22-09-62 overleden te Westerbork op 15-05-1943 op: 18-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 298 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Vieijra, Sipora geb. 22-09-62 overleden te Westerbork op 15-05-1943 op: 18-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sipora Vieijra

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-01-26, No. 65 Inhoud: Opheffing van de quarantaine maatregelen; alarmregeling.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-01-26, No. 65 Inhoud: Opheffing van de quarantaine maatregelen; alarmregeling.

Lagerbefehl No. 65

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zelhem&nbsp; Datum: 1941-10-03&nbsp; Onderwerp: belevenissen. Op bezoek bij een neef op de kleermakerij.

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zelhem&nbsp; Datum: 1941-10-03&nbsp; Onderwerp: belevenissen. Op bezoek bij een neef op de kleermakerij.

Briefkaart van Herta Aussen aan Netty vanuit Zelhem

Bewijs van verzending van een pakket naar Theresienstadt en het ontvangst. Aan: Kussy, Olga Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-07-05

Bewijs van verzending van een pakket naar Theresienstadt en het ontvangst. Aan: Kussy, Olga Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-07-05

Bewijs van verzending en ontvangst van een postpakket

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 72

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-01-05, No. 62 Inhoud: Alarmverordening Kamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-01-05, No. 62 Inhoud: Alarmverordening Kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 62

Tweede Distributie Stamkaart Van: Cohen-Sanders, Jikke

Tweede Distributie Stamkaart Van: Cohen-Sanders, Jikke

Tweede Distributie Stamkaart van J. Cohen-Sanders

Van: Koppelen-Liebermann, van, Vrouwtje&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06-21&nbsp; Betreft toestemming om het kamp voorgoed te verlaten en zich te begeven naar Den Haag.

Van: Koppelen-Liebermann, van, Vrouwtje&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06-21&nbsp; Betreft toestemming om het kamp voorgoed te verlaten en zich te begeven naar Den Haag.

Vrijlatingsbewijs van Vrouwtje van Koppelen-Liebermann

Het doen van voorzieningen aan barak 49&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: Opmerking: betreft een woonfunctie

Het doen van voorzieningen aan barak 49&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: Opmerking: betreft een woonfunctie

Plattegrond en legenda met daarop aangegeven de nieuwe voorzieningen voor barak 49