In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Distributie

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-05-29 Onderwerp: Stella's ouders zijn een paar dagen in kamp Westerbork. Ze hebben het kampleven leren kennen. De kans bestaat dat zij de komende dinsdag op transport moeten gaan; Stella's broer Samuel heeft nog telegrammen gestuurd. Al geïnformeerd over de Engelse nationaliteit van Stella's moeder. Terugstellen van transport lijkt uitgesloten. Ze hebben al wat gewerkt en zijn bij Werner op bezoek geweest. Werner had eigenlijk Stella in Westerbork verwacht; onzekere toekomst in kamp Westerbork.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-05-29 Onderwerp: Stella's ouders zijn een paar dagen in kamp Westerbork. Ze hebben het kampleven leren kennen. De kans bestaat dat zij de komende dinsdag op transport moeten gaan; Stella's broer Samuel heeft nog telegrammen gestuurd. Al geïnformeerd over de Engelse nationaliteit van Stella's moeder. Terugstellen van transport lijkt uitgesloten. Ze hebben al wat gewerkt en zijn bij Werner op bezoek geweest. Werner had eigenlijk Stella in Westerbork verwacht; onzekere toekomst in kamp Westerbork.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Barakken Westerbork&nbsp; Westerbork, kamp, 1943-1944 De achteringang van het kamp. Straat in Westerbork. Aan beide zijden woon-/industriebarakken. Foto genomen vanuit een wachttoren. Rechts op de voorgrond een wachthuisje. Aanzicht op de Boulevard de Misère. Mensen stappen uit de trein van een binnenkomend transport. &nbsp;

Barakken Westerbork&nbsp; Westerbork, kamp, 1943-1944 De achteringang van het kamp. Straat in Westerbork. Aan beide zijden woon-/industriebarakken. Foto genomen vanuit een wachttoren. Rechts op de voorgrond een wachthuisje. Aanzicht op de Boulevard de Misère. Mensen stappen uit de trein van een binnenkomend transport. &nbsp;

Zicht op de centrale weg van kamp Westerbork

Kampgevangenen en barakken Kamp Westerbork, 1942-1944.&nbsp; Op voorgrond de treinrails. Mensen lopen over de Boulevard des Misères. Op de achtergrond de barakken 38 en 42.

Kampgevangenen en barakken Kamp Westerbork, 1942-1944.&nbsp; Op voorgrond de treinrails. Mensen lopen over de Boulevard des Misères. Op de achtergrond de barakken 38 en 42.

Zicht op de centrale weg en het spoor in kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Boulevard des Misères

Barak 42

Mededeling Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: arbeitskarten

Mededeling Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: arbeitskarten

Mededeling over Arbeitskarten

Breslauer, W.R.&nbsp; Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen aan het werk met de aardappelsorteermachine.

Breslauer, W.R.&nbsp; Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen aan het werk met de aardappelsorteermachine.

Kampgevangenen aan het werk met de aardappelsorteermachine

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 103&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-04 Opmerking: voormalige timmerwerkplaats. In de Schattenberg-periode werkplaats van de Genie.

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 103&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-04 Opmerking: voormalige timmerwerkplaats. In de Schattenberg-periode werkplaats van de Genie.

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 103 in het woonoord Schattenberg