In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Turksma-Cohen, S.&nbsp; Aan: Katz Lackrooy, Fam. Plaats: Trein Datum: 1943-09-14 Onderwerp: 'Lieve familie, wij zitten in den trein dank jullie voor alles wat jullie gedaan groet Casper Mien en kinderen van mij en mijn man jullie liefhebbende Saar'. &nbsp;

Van: Turksma-Cohen, S.&nbsp; Aan: Katz Lackrooy, Fam. Plaats: Trein Datum: 1943-09-14 Onderwerp: 'Lieve familie, wij zitten in den trein dank jullie voor alles wat jullie gedaan groet Casper Mien en kinderen van mij en mijn man jullie liefhebbende Saar'. &nbsp;

Briefkaart van S. Turksma-Cohen aan familie Lackrooy vanuit de trein gegooid

Van: Zomerplaag, Morris Aan: fam. A. van Ossenbrugge Plaats: uit de trein gegooid Datum: 1944-02-01 Onderwerp: vandaag vertrokken naar Zelle Met aantekening: Gevonden 's avonds 10 uur 1 februari 1944 te Onnen/(Haren) bij Groningen door Spoorwegbeambte.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: fam. A. van Ossenbrugge Plaats: uit de trein gegooid Datum: 1944-02-01 Onderwerp: vandaag vertrokken naar Zelle Met aantekening: Gevonden 's avonds 10 uur 1 februari 1944 te Onnen/(Haren) bij Groningen door Spoorwegbeambte.

Briefkaart van Morris Zomerplaag aan familie A. van Ossenbrugge

Van: Frankforter-Meijer, Hilda Aan: familie Zoutman Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-05-18 Onderwerp: brief vermoedelijk vanuit trein, gezin Frankforter is op transport gesteld, “het onbekende tegemoet”, ze zullen de moed erin houden en flink blijven

Van: Frankforter-Meijer, Hilda Aan: familie Zoutman Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-05-18 Onderwerp: brief vermoedelijk vanuit trein, gezin Frankforter is op transport gesteld, “het onbekende tegemoet”, ze zullen de moed erin houden en flink blijven

Brief van Hilda Frankforter-Meijer aan familie Zoutman vanuit kamp Westerbork

Van: Liesje en Joop Aan: Batavier, Mevr. Plaats: Trein (poststempel Nieuweschans) Datum: 1943-06-08 Onderwerp: 'Wij zijn door dus stuur geen pakjes meer. We zitten in de beestenwagen. We zullen er zien te komen'.

Van: Liesje en Joop Aan: Batavier, Mevr. Plaats: Trein (poststempel Nieuweschans) Datum: 1943-06-08 Onderwerp: 'Wij zijn door dus stuur geen pakjes meer. We zitten in de beestenwagen. We zullen er zien te komen'.

Briefkaart van Liesje en Joop Batavier aan mevrouw Batavier vanuit de trein gegooid bij Nieuweschans

Van: Annie en ..&nbsp; Aan: Lieve Jetty, kinderen en allemaal (Jetty is Henriette Snoek-Velleman)&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: schrijfdag, regelen van allerlei zaken; proberen buiten het transport te blijven. (brief is gericht aan personen in kamp Westerbork) (bijbehorende enveloppe 7782-02). De brief bereikt Henriette niet meer. Ze is op weg naar Sobibor.

Van: Annie en ..&nbsp; Aan: Lieve Jetty, kinderen en allemaal (Jetty is Henriette Snoek-Velleman)&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: schrijfdag, regelen van allerlei zaken; proberen buiten het transport te blijven. (brief is gericht aan personen in kamp Westerbork) (bijbehorende enveloppe 7782-02). De brief bereikt Henriette niet meer. Ze is op weg naar Sobibor.

Brief van Annie aan Henriette Snoek-Velleman vanuit Amsterdam

Van: Gien, Ies en Marcusje Aan: Booij-Sukkel, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-14 Onderwerp: Afscheidsgroet ('Wij gaan naar elders')

Van: Gien, Ies en Marcusje Aan: Booij-Sukkel, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-14 Onderwerp: Afscheidsgroet ('Wij gaan naar elders')

Plattegrond van de elektrische installatie in het woonoord Schattenberg