In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent, Serie AA No. 9128

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent, Serie AA No. 9128

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie CC No. 1313

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie CC No. 1313

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef, W. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef, W. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt

Bewijs voor het inleveren van een aanmeldingsformulier door W. Kortoef

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-03 Onderwerp: bewijzen voor de tandarts; schoonmaken administratie; opgave effecten boven de 100 gulden…&nbsp;

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-03 Onderwerp: bewijzen voor de tandarts; schoonmaken administratie; opgave effecten boven de 100 gulden…&nbsp;

Order van kampcommandant J. Schol

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Van: Gelder, van, A. Aan: Van Gelder-Polak, N., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-24 Onderwerp: pakketten ontvangen; omstandigheden, het vriest, de modder is weg. Speciale barak voor de Hollandia Kattenburggroep.

Van: Gelder, van, A. Aan: Van Gelder-Polak, N., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-24 Onderwerp: pakketten ontvangen; omstandigheden, het vriest, de modder is weg. Speciale barak voor de Hollandia Kattenburggroep.

Briefkaart van A. van Gelder aan zijn vrouw N van Gelder-Polak vanuit kamp Westerbork

Van: Roos, Mimi&nbsp; Aan: Familie in Drachten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-27 Onderwerp: ze bedankt voor het ontvangen pakket; Bram ligt op bed met een knieblessure na een partij voetbal; ze verontschuldigt zich dat ze de helft van het papier heeft afgescheurd om meer postpapier te hebben; ze merken in het kamp niets van de afgelopen feestdagen; ze zijn weer verhuisd naar een andere barak.

Van: Roos, Mimi&nbsp; Aan: Familie in Drachten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-27 Onderwerp: ze bedankt voor het ontvangen pakket; Bram ligt op bed met een knieblessure na een partij voetbal; ze verontschuldigt zich dat ze de helft van het papier heeft afgescheurd om meer postpapier te hebben; ze merken in het kamp niets van de afgelopen feestdagen; ze zijn weer verhuisd naar een andere barak.

Brief van Mimi Roos aan familie vanuit kamp Westerbork

Maurits (Mau) Bernhard Henri Aussen werd geboren op 19 Mei 1902 te Amsterdam. Hij was de jongste zoon van het gezin met 6 kinderen. Na het overlijden van zijn vader kon zijn moeder het gezin niet meer geheel onderhouden, zodat hij gedeeltelijk in een weeshuis opgroeide. Hij bleek een goede leerling en deed met zeer goed gevolg eindexamen op de HBS. Daarna richtte hij een importzaak op in de papierbranche, waarvoor hij ook naar het buitenland reisde.&nbsp; Hij trouwde op 22 september 1937 met Johanna Mok, eveneens Amsterdamse en geboren op 26 Juni 1903. Jo Mok was (directie-)secretaresse bij de vakbond NVV. Zij verhuisden naar Waalstraat 37, in Amsterdam. Mau en Jo kregen twee kinderen, geboren in 1938 en 1940. Vanwege deze laatste zwangerschap had de familie Aussen het vertrek per boot naar Amerika uitgesteld, waarvoor ze reeds de plaatsen geregeld had. Helaas heeft de Duitse inval vervolgens de emigratie verhinderd. In 1942 besloten Mau en Jo dat onderduiken noodzakelijk was. Zij bleven in onderduik in Amsterdam. De twee kinderen gingen eerst gezamenlijk in de provincie in onderduik, maar na enige tijd werden ze van elkaar gescheiden ondergebracht op adressen in Limburg.&nbsp; Mau en Jo werden in Amsterdam op hun onderduikadres opgepakt en direct naar Westerbork gebracht. Daar kwamen ze aan op 29 juni 1943 en werden van daaruit direct doorgestuurd. Zij zijn omgekomen in Sobibor op 2 Juli 1943. De kinderen hebben hun onderduik wel goed volbracht en zijn vervolgens als weeskinderen opgevangen door de zusters van hun moeder, Esther Goedhart-Mok en Sophia Mok.&nbsp;

Revisietekening van de elektrische installatie&nbsp; Compleet overzicht van baraknummers/overzicht geïnstalleerd vermogen Schattenberg&nbsp; Datum: 1951-10

Revisietekening van de elektrische installatie&nbsp; Compleet overzicht van baraknummers/overzicht geïnstalleerd vermogen Schattenberg&nbsp; Datum: 1951-10

Plattegrond elektrische installatie van de barakken in het woonoord Schattenberg