In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Acohen Maurits Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: maken het beiden goed, alles ontvangen, ook de bus met vlees; moeder gebruikt ieder avond de kruik; men zegt dat het beter is de pakjes aangetekend te sturen; Maurits krijgt nog altijd, zoal men het in het kamp noemt, kindereten met om half zes een bordje pap als bijvoeding; ‘Rooselaar zit bij mij aan tafel te werken…’(erwtenlezerij); Monky Ricardo heer de schrijver een flink stuk roggebrood met kaas gegeven…nu ligt hij met … in het ziekenhuis, niet van belang, maar het is besmettelijk; ‘s middag vrij, een beetje op bed rusten; acht wortelen gekregen met wat ze hadden een heerlijke maaltijd gemaakt; twee jongens die aan tafel zaten laten mee-eten; briefpost: Stella Batavier is ook in het kamp, haar vader is nog in kamp Vught; ’ Hans (Henri) Sluizer is daar ook nog, want ik heb die winterjas nog altijd voor hem bewaard….

Van: Acohen Maurits Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: maken het beiden goed, alles ontvangen, ook de bus met vlees; moeder gebruikt ieder avond de kruik; men zegt dat het beter is de pakjes aangetekend te sturen; Maurits krijgt nog altijd, zoal men het in het kamp noemt, kindereten met om half zes een bordje pap als bijvoeding; ‘Rooselaar zit bij mij aan tafel te werken…’(erwtenlezerij); Monky Ricardo heer de schrijver een flink stuk roggebrood met kaas gegeven…nu ligt hij met … in het ziekenhuis, niet van belang, maar het is besmettelijk; ‘s middag vrij, een beetje op bed rusten; acht wortelen gekregen met wat ze hadden een heerlijke maaltijd gemaakt; twee jongens die aan tafel zaten laten mee-eten; briefpost: Stella Batavier is ook in het kamp, haar vader is nog in kamp Vught; ’ Hans (Henri) Sluizer is daar ook nog, want ik heb die winterjas nog altijd voor hem bewaard….

Brief van Maurits Acohen aan het gezin van zijn zoon vanuit kamp Westerbork

Leo Meijer werd op 25 juli 1935 in Zwijndrecht geboren als enig kind van Herman Izaäk Meijer en Charlotte Rozeboom. Leo groeide op aan het Veerplein in Zwijndrecht, boven de apotheek van zijn vader. Toen Leo zes jaar geworden was, ging hij naar de openbare lagere school van het dorp. Niet voor lang, want begin 1942 mochten hij en de andere Joodse kinderen van de Duitse bezetter niet meer naar deze school. Er werd toen in Dordrecht een klasje gevormd voor de Joodse kinderen.&nbsp; In de herfst van 1942 is het gezin Meijer van huis gehaald en samen met 17 andere joden uit Zwijndrecht met de trein vervoerd naar het Centraal Station in Amsterdam. Vandaar moesten ze lopen naar de Hollandsche Schouwburg. Op 11 november 1942 wordt het gezin Meijer in kamp Westerbork geregistreerd. Vader Herman kon in het kamp aan de slag als apotheker, daarom is het gezin Meijer bijna twee jaar in kamp Westerbork gebleven. Op 4 september 1944 is Leo met zijn ouders op transport gesteld naar Theresienstadt. Leo en zijn moeder zijn op 4 oktober 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar moeder en zoon na aankomst zijn vermoord. Vader Herman werd op 29 september 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar hij werd geselecteerd om te werken en zo uiteindelijk wist te overleven.&nbsp; zie ook https://westerborkportretten.nl/westerborkportretten/leo-meijer

Van Pinkhof, M. Aan: Kool, C.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-19 (poststempel)&nbsp; Onderwerp: zestien dagen in de gevangenis geweest. Nu in kamp Westerbork werkzaam in de vliegtuigsloperij. In zijn barak 67 zijn op het moment 380 personen. Zondags hebben ze strafexercitie op klompen. Het eten is net genoeg. Een week geleden hoorde hij van de komst van Mirjam.

Van Pinkhof, M. Aan: Kool, C.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-19 (poststempel)&nbsp; Onderwerp: zestien dagen in de gevangenis geweest. Nu in kamp Westerbork werkzaam in de vliegtuigsloperij. In zijn barak 67 zijn op het moment 380 personen. Zondags hebben ze strafexercitie op klompen. Het eten is net genoeg. Een week geleden hoorde hij van de komst van Mirjam.

Brief van Menachem Pinkhof aan C. Kool vanuit kamp Westerbork

Bewijs van ontvangst Datum: 1942-06-24 Plaats: Oegstgeest Ondergetekende Keetje Polak heeft bij de politie ingeleverd een in goede staat verkerend rijwiel.

Bewijs van ontvangst Datum: 1942-06-24 Plaats: Oegstgeest Ondergetekende Keetje Polak heeft bij de politie ingeleverd een in goede staat verkerend rijwiel.

Ontvangstbewijs van de fiets van Keetje Polak

Van: Querido, Abraham Aan: Querido-Daamen, Fien Plaats: Westerbork, Interneringskamp, barak 6 Datum: 1945-05-12 Onderwerp: over het mogen verlaten van het kamp als het Westen van het land vrijgegeven. het is alleen moeilijk te voorspellen wanneer; Hoe gaat het met de kinderen.

Van: Querido, Abraham Aan: Querido-Daamen, Fien Plaats: Westerbork, Interneringskamp, barak 6 Datum: 1945-05-12 Onderwerp: over het mogen verlaten van het kamp als het Westen van het land vrijgegeven. het is alleen moeilijk te voorspellen wanneer; Hoe gaat het met de kinderen.

Briefkaart van Abraham Querido aan zijn vrouw vanuit kamp Westerbork

Gelukwens met geboorte van de tweede dochter van fam. Van As. Geïllustreerd met ooievaar en baby, door Werner Löwenhardt. Felicitaties van het personeel van het CDK.

Gelukwens met geboorte van de tweede dochter van fam. Van As. Geïllustreerd met ooievaar en baby, door Werner Löwenhardt. Felicitaties van het personeel van het CDK.

Gedicht van het personeel van het CDK-Westerbork voor de familie Van As

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Nieuwkerk, M.B.B. Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-28 Onderwerp: vrijstelling van tewerkstelling ook voor de kinderen.&nbsp;

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Nieuwkerk, M.B.B. Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-28 Onderwerp: vrijstelling van tewerkstelling ook voor de kinderen.&nbsp;

Brief van het Departement van Binnenlandse Zaken over vrijstelling van werken in een Joods werkkamp of in het buitenland

Van: Khan, Levie Geboren: 1910-12-17 Overleden: 1944-03-31 Overlijdensplaats: Midden-Europa

Van: Khan, Levie Geboren: 1910-12-17 Overleden: 1944-03-31 Overlijdensplaats: Midden-Europa

Foto van Levie Kahn

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Werkverschaffing

Plaatsen in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Terrein Schattenberg Zuiveringsinstallaties Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1: 5000

Terrein Schattenberg Zuiveringsinstallaties Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1: 5000

Plattegrond van de omvang van het woonoord Schattenberg en de water/zuiveringsinstallaties