In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Specifieke groepen kampbewoners

Strafgevangenen kamp Westerbork

Foto Foto van het gezin Sanders-Feitsma uit Leeuwarden. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944 De barak op de achtergrond is mogelijk barak 41, waar de moeder met haar kinderen verbleef. Joseph was werkzaam als kippenboer in kamp Westerbork.&nbsp;

Foto Foto van het gezin Sanders-Feitsma uit Leeuwarden. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1944 De barak op de achtergrond is mogelijk barak 41, waar de moeder met haar kinderen verbleef. Joseph was werkzaam als kippenboer in kamp Westerbork.&nbsp;

Foto van het gezin Sanders-Feitsma voor hun barak in kamp Westerbork

Verklaring van de Ned. Israel. Gemeente te Rotterdam Het bestuur verklaart dat R.M. Kruimink op 9 mei 1940 niet tot de gemeente behoorde en ook na dien tijd niet hierin is opgenomen Datum: 1942-10-28 Plaats: Rotterdam

Verklaring van de Ned. Israel. Gemeente te Rotterdam Het bestuur verklaart dat R.M. Kruimink op 9 mei 1940 niet tot de gemeente behoorde en ook na dien tijd niet hierin is opgenomen Datum: 1942-10-28 Plaats: Rotterdam

Verklaring van de Ned. Israel. Gemeente betreffende R.M. Kruimink

Brandweeroefening.&nbsp; Foto van een decor uit het cabaretprogramma Humor und Melodie, revue in 18 beelden. Kamp Westerbork,&nbsp; Datum: 1943-09-27.&nbsp; Beeld/Scene/Decor: Appell Appell ! Decor gemaakt door Hans Margules.

Brandweeroefening.&nbsp; Foto van een decor uit het cabaretprogramma Humor und Melodie, revue in 18 beelden. Kamp Westerbork,&nbsp; Datum: 1943-09-27.&nbsp; Beeld/Scene/Decor: Appell Appell ! Decor gemaakt door Hans Margules.

Illustratie decor 'Appell, Appell!' uit de revue Humor und Melodie

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-06-15 Plaats: Vught, Auffanglager, K.L. Onderwerp: bedankt voor de pakketjes en brief en een verzoek om andere spullen. Mieltje was jarig. Ze hebben er nog iets van gemaakt, net die dag was de kampwinkel gesloten, zodat er geen speelgoed kon worden gekocht. Ruth werkt in haar oude vak.

Van: Jacobi, Fia Geboren: 1924-09-21 Aan: Belterman, J. Datum: 1943-06-15 Plaats: Vught, Auffanglager, K.L. Onderwerp: bedankt voor de pakketjes en brief en een verzoek om andere spullen. Mieltje was jarig. Ze hebben er nog iets van gemaakt, net die dag was de kampwinkel gesloten, zodat er geen speelgoed kon worden gekocht. Ruth werkt in haar oude vak.

Brief van Fia Jacobi aan J. Belterman vanuit kamp Vught

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudi Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-18/20 Onderwerp: Op transport gaan, beschrijving situatie in kamp, heeft een voorlopige vrijstelling gekregen volgens haar groepsleider. Ze werkt bij boeren in de omgeving. Ze bezocht een cabaretuitvoering van de Bunter Abend, waarin tal van prominenten als Ehrlich, Rosen en Chaja Goldstein speelden. (Sel)Fried (Fuchs) zat naast haar. Hij was haar tegengevallen toen ze op transport moest. Hij had barakdienst en wilde haar niet helpen met het dragen van haar bagage. Hij was druk in gesprek. Moeder dankt voor het toegestuurde goed. Ze was het hare kwijtgeraakt toe ze op het laatste moment uit de trein werden gezet, pakketpost, voedselpakketten en met Loes gaat het goed. De vraag is wat haar toekomst zal zijn. De Palestina-lijst waar zij opstaat is vervallen… &nbsp;

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudi Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-18/20 Onderwerp: Op transport gaan, beschrijving situatie in kamp, heeft een voorlopige vrijstelling gekregen volgens haar groepsleider. Ze werkt bij boeren in de omgeving. Ze bezocht een cabaretuitvoering van de Bunter Abend, waarin tal van prominenten als Ehrlich, Rosen en Chaja Goldstein speelden. (Sel)Fried (Fuchs) zat naast haar. Hij was haar tegengevallen toen ze op transport moest. Hij had barakdienst en wilde haar niet helpen met het dragen van haar bagage. Hij was druk in gesprek. Moeder dankt voor het toegestuurde goed. Ze was het hare kwijtgeraakt toe ze op het laatste moment uit de trein werden gezet, pakketpost, voedselpakketten en met Loes gaat het goed. De vraag is wat haar toekomst zal zijn. De Palestina-lijst waar zij opstaat is vervallen… &nbsp;

Brief van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Foto's&nbsp; Vier foto's van het Nationaal Monument kamp Westerbork Betreft details Fotograaf: Echten, van, F.

Foto's&nbsp; Vier foto's van het Nationaal Monument kamp Westerbork Betreft details Fotograaf: Echten, van, F.

Foto's van het Nationaal Monument

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat buiten het algemene bezoekuur in het kampziekenhuis op maandag en donderdag van 7-8 uur ook zondag 's middags van 4-5 uur bezoektijd is.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat buiten het algemene bezoekuur in het kampziekenhuis op maandag en donderdag van 7-8 uur ook zondag 's middags van 4-5 uur bezoektijd is.

Mededeling over bezoekuur in het ziekenhuis

Personen