In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Specifieke razzia's in Nederland

Razzia 14 juli 1942

Landelijke razzia op Nederlandse Sinti en Roma

Razzia in Putten

Razzia 22 februari 1941

Razzia 26 mei 1943

Razzia 29 september 1943

Razzia 11 juni 1941

Razzia 20 juni 1943

Van: Cohen, Simon&nbsp; Aan: Mulder, de heer&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-15/1943-01-19 Onderwerp: op transport moeten; registratie

Van: Cohen, Simon&nbsp; Aan: Mulder, de heer&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-15/1943-01-19 Onderwerp: op transport moeten; registratie

Brief van Simon Cohen aan de heer Mulder vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Militair Kamp Westerbork

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Werken.&nbsp; Werken in het Joodse werkkamp Vledder Datum: 1942 Groepje van zeven mannen bezig met het graven van een sloot, vooraan staat Sallie van Brakel.&nbsp;

Dwangarbeiders uit het Joodse werkkamp Vledder graven een sloot

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-06-23&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . &nbsp;

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-06-23&nbsp; Opmerkingen: Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Plattegrond van een nieuwe opzet van het woonoord Schattenberg

Van: Annie Aan: Rudie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-17 Onderwerp: Omstandigheden in het kamp en Amstelveen. Met Annie's ouders gaat het goed en Loes is opgeknapt.

Van: Annie Aan: Rudie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-17 Onderwerp: Omstandigheden in het kamp en Amstelveen. Met Annie's ouders gaat het goed en Loes is opgeknapt.

Brief van Annie aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Van: Van Gelder, Leo Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-15 Onderwerp: een bedankje voor een ontvangen pakket en informeren naar het welzijn van de kinderen van de geadresseerde.

Van: Van Gelder, Leo Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-15 Onderwerp: een bedankje voor een ontvangen pakket en informeren naar het welzijn van de kinderen van de geadresseerde.

Briefkaart van Leo van Gelder aan M. van Leer vanuit kamp Westerbork

Van: Walg-Cohen, Dien&nbsp; Aan: Heymans, A. Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-11 Onderwerp: blij met ontvangen pakket; met Loutje gaat het goed, hij is nog steeds onder behandeling. Hij gaat naar school en is vorige week met het scheppingsverhaal thuisgekomen; de kinderen zijn in het kamp een goede afleiding; haar man Lou maakt het goed en werkt heel hard, hij moet soms tweemaal een bad nemen om schoon te worden…

Van: Walg-Cohen, Dien&nbsp; Aan: Heymans, A. Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-11 Onderwerp: blij met ontvangen pakket; met Loutje gaat het goed, hij is nog steeds onder behandeling. Hij gaat naar school en is vorige week met het scheppingsverhaal thuisgekomen; de kinderen zijn in het kamp een goede afleiding; haar man Lou maakt het goed en werkt heel hard, hij moet soms tweemaal een bad nemen om schoon te worden…

Briefkaart van Dien Walg-Cohen aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Informatie uit andere archieven

Van: Walg, M. Aan: Blom, familie, Lager Westerbork, barak 15 Datum: 1943/1944 Plaats: Bergen-Belsen&nbsp; Onderwerp: ‘We zijn gezond. Gefeliciteerd met jullie huwelijksdag’…Kussen van pa, moe en Annie.

Van: Walg, M. Aan: Blom, familie, Lager Westerbork, barak 15 Datum: 1943/1944 Plaats: Bergen-Belsen&nbsp; Onderwerp: ‘We zijn gezond. Gefeliciteerd met jullie huwelijksdag’…Kussen van pa, moe en Annie.

Briefkaart van M. Walg aan de familie Blom-Walg vanuit Bergen-Belsen

Van: Syswerda&nbsp; Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1939-11-03&nbsp; Onderwerp: verslag over het Centraal Vluchtelingenkamp over de maand oktober 1939.&nbsp;Over de binnenkomst van de eerste zestien vluchtelingen; werkzaamheden en bouwactiviteiten; stemming, orde en tucht; geestelijke verzorging door Opperrabbijn Levison; gezondheidszorg/patiënten; beperkte recreatie en ontspanningsmogelijkheden….&nbsp;

Van: Syswerda&nbsp; Aan: Minister van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1939-11-03&nbsp; Onderwerp: verslag over het Centraal Vluchtelingenkamp over de maand oktober 1939.&nbsp;Over de binnenkomst van de eerste zestien vluchtelingen; werkzaamheden en bouwactiviteiten; stemming, orde en tucht; geestelijke verzorging door Opperrabbijn Levison; gezondheidszorg/patiënten; beperkte recreatie en ontspanningsmogelijkheden….&nbsp;

Brief van directeur Syswerda aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken

Van: Heymans, Nathan Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: pakketten en pakketzegels, vlees en worst samen gegeten. Zo was er enigszins een Chanoeka stemming. Nathan is veel bij zijn dochter Erna in barak 19. Zij hebben centrale verwarming in hun barak. &nbsp;

Van: Heymans, Nathan Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84 Onderwerp: pakketten en pakketzegels, vlees en worst samen gegeten. Zo was er enigszins een Chanoeka stemming. Nathan is veel bij zijn dochter Erna in barak 19. Zij hebben centrale verwarming in hun barak. &nbsp;

Brief van Nathan Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-02-23 Onderwerp: overlijden van Jacob Isaäk Polak.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-02-23 Onderwerp: overlijden van Jacob Isaäk Polak.

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Amsterdam betreft het overlijden van Helena Lam-Mulder Kanter

Kampgeld Lager Westerbork Datum: 1944-1945 No. 2797 Blauw, 50cent/50 Gutschen &nbsp;

Kampgeld Lager Westerbork Datum: 1944-1945 No. 2797 Blauw, 50cent/50 Gutschen &nbsp;

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-20&nbsp; Onderwerp: de aanstelling van een Joodse magazijnmeester.

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-20&nbsp; Onderwerp: de aanstelling van een Joodse magazijnmeester.

Brief van de Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-09-06&nbsp; Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde . &nbsp;

Betreft: Kamp Schattenberg situatie nieuw&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1958-09-06&nbsp; Opmerkingen: Om de woon- en leefomstandigheden te verbeteren is er gedacht aan nieuwbouw en een nieuwe inrichting van het woonoord Schattenberg, waarbij een deel van het oorspronkelijke kamp Westerbork intact zou blijven. Uiteindelijk is de keuze gemaakt het kamp bijna volledig te slopen en de bewoners onder te brengen in speciale Molukse wijken in onder andere Appingedam, Assen en Bovensmilde. &nbsp;

Van: Walg, M. Aan: Fam. A. (Abraham) Reens Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: een schrijf dag en weersomstandigheden; een concert bezocht; er is een tentoonstelling geopend van werkjes door kinderen op school gemaakt (speelgoed).

Van: Walg, M. Aan: Fam. A. (Abraham) Reens Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: een schrijf dag en weersomstandigheden; een concert bezocht; er is een tentoonstelling geopend van werkjes door kinderen op school gemaakt (speelgoed).

Briefkaart van M. Walg aan Abraham Reens vanuit kamp Westerbork

Van: Van Gelder, Leo en Martha Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-07 Onderwerp: kwetsuren en lichamelijke klachten van de kinderen.

Van: Van Gelder, Leo en Martha Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-07 Onderwerp: kwetsuren en lichamelijke klachten van de kinderen.

Briefkaart van Leo en Martha van Gelder aan M. van Leer vanuit kamp Westerbork

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-22&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden in het kamp en vragen over hoe het gaat in Amstelveen (gezin en kwekerij). Met Annie en haar ouders gaat het nog steeds goed. Loes is haar crisis bovenop gekomen.

Van: Annie&nbsp; Aan: Rudie Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-22&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden in het kamp en vragen over hoe het gaat in Amstelveen (gezin en kwekerij). Met Annie en haar ouders gaat het nog steeds goed. Loes is haar crisis bovenop gekomen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-23 Onderwerp: tussen Stella en Werner; over het lezen van Nederlandse literatuur in het kamp en studie Engels; deportatie van Joden in Duitsland naar Polen. Werner is bang dat zijn ouders dat ook gaat overkomen.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-23 Onderwerp: tussen Stella en Werner; over het lezen van Nederlandse literatuur in het kamp en studie Engels; deportatie van Joden in Duitsland naar Polen. Werner is bang dat zijn ouders dat ook gaat overkomen.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Stapelbedden in het interneringskamp Westerbork. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948&nbsp; Interieur van een woonbarak. Op de foto stapelbedden, koffers, kleding, matrassen en een bankje. Het gaat hier om inboedel dat ook in de periode 1942-1945 is gebruikt.

Stapelbedden in het interneringskamp Westerbork. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948&nbsp; Interieur van een woonbarak. Op de foto stapelbedden, koffers, kleding, matrassen en een bankje. Het gaat hier om inboedel dat ook in de periode 1942-1945 is gebruikt.

Foto van een interieur van een woonbarak

Van: vader (Jules) Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-11 Onderwerp: bedankt voor een pakketje.

Van: vader (Jules) Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-11 Onderwerp: bedankt voor een pakketje.

Briefkaart van Jules Palache aan de heer en mevrouw den Haan-Palache vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de wasserij van het kamp.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de wasserij van het kamp.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 281 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Lewin, Mordchel geb. 01-10-42 overleden te Westerbork op 12-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 281 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Lewin, Mordchel geb. 01-10-42 overleden te Westerbork op 12-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Mordchel Lewin

Breslauer, R.W. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Onderwerp: Tandarts/Zahnstation, barak 88.

Breslauer, R.W. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Onderwerp: Tandarts/Zahnstation, barak 88.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling over bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten

Personen