In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Goulooze, P. Plaats: Amsterdam Datum: mei 1943 Onderwerp: inzake Morris Zomerplaag en kinderen verzoeken wij u om naar het bureau Lijnbaansgracht 366 te komen

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Goulooze, P. Plaats: Amsterdam Datum: mei 1943 Onderwerp: inzake Morris Zomerplaag en kinderen verzoeken wij u om naar het bureau Lijnbaansgracht 366 te komen

Brief van Joodse Raad voor Amsterdam aan P. Goulooze

Van: van Dam-Kollem, Betje Aan: familie Plaats: Amsterdam, Adema van Scheltemaplein 1 Datum: 1943-06-20 Onderwerp: Betje is de avond ervoor (19 juni 1943) opgepakt en ondergebracht op de Adama van Scheltemaplein. Ze heeft voor familie wat geld achtergelaten. Bij elk woord dat ze schrijft valt een traan. Ze gaat mogelijk zondagavond naar kamp Westerbork, later in de brief schrijft ze: ‘ ik hoor zojuist dat we pas maandag vertrekken’&nbsp;

Van: van Dam-Kollem, Betje Aan: familie Plaats: Amsterdam, Adema van Scheltemaplein 1 Datum: 1943-06-20 Onderwerp: Betje is de avond ervoor (19 juni 1943) opgepakt en ondergebracht op de Adama van Scheltemaplein. Ze heeft voor familie wat geld achtergelaten. Bij elk woord dat ze schrijft valt een traan. Ze gaat mogelijk zondagavond naar kamp Westerbork, later in de brief schrijft ze: ‘ ik hoor zojuist dat we pas maandag vertrekken’&nbsp;

Brief van Betje van Dam-Kollem aan haar familie vanaf Adama Scheltemaplein 1

Notitie Westerbork kamp voor geloofsjoden Gedoopten naar Amersfoort of huis Engelschen naar Lindenau bij Zwitserland

Notitie Westerbork kamp voor geloofsjoden Gedoopten naar Amersfoort of huis Engelschen naar Lindenau bij Zwitserland

Notitie over bestemmingsoord voor verschillende categorieën Joden

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut, Bureau Amsterdam Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1948-03-15 Onderwerp: het Instituut heeft nog geen beginverslag van Joseph van Dam als windvoerder ontvangen over zijn broer Abraham van Dam en diens vrouw Betje van Dam-van Kollem.

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut, Bureau Amsterdam Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1948-03-15 Onderwerp: het Instituut heeft nog geen beginverslag van Joseph van Dam als windvoerder ontvangen over zijn broer Abraham van Dam en diens vrouw Betje van Dam-van Kollem.

Brief van het Nederlandse Beheersinstituut aan J. van Dam over het nog niet in het bezit zijn van een beginverslag over Abraham van Dam en zijn vrouw Betje

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut&nbsp; Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1946-01-11 Onderwerp: benoeming van Joseph van Dam als bewindvoerder over zijn broer Abraham van Dam en diens vrouw Betje. &nbsp;

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut&nbsp; Aan: van Dam, Joseph Plaats: Amsterdam Datum: 1946-01-11 Onderwerp: benoeming van Joseph van Dam als bewindvoerder over zijn broer Abraham van Dam en diens vrouw Betje. &nbsp;

Bewijs van benoeming van Joseph van Dam als bewindvoerder over Abraham van Dam en diens vrouw

Van: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-16&nbsp; Onderwerp: inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork. De afbraak is toegekend aan Massier en Jellema.

Van: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-10-16&nbsp; Onderwerp: inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork. De afbraak is toegekend aan Massier en Jellema.

Brief van houtvester in de Houtvesterij Assen aan Staatsbosbeheer

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal. Op de voorgrond is vanuit de locomotief de kampboerderij te zien.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal. Op de voorgrond is vanuit de locomotief de kampboerderij te zien.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Programma op 31 augustus Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-31 Onderwerp: voetbal, cabaret, voordrachten en toespraken (door Dekker en Buijvoets) en dansen…voor het vrije personeel met vrouw of verloofde.

Programma op 31 augustus Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-31 Onderwerp: voetbal, cabaret, voordrachten en toespraken (door Dekker en Buijvoets) en dansen…voor het vrije personeel met vrouw of verloofde.

Programma voor Koninginnedag in Interneringskamp Westerbork

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Matteman, Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-05 Onderwerp: bericht uit lager Westerbork ontvangen dat u namens Salomon Matteman verzocht wordt een pakket levensmiddelen klaar te maken

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Matteman, Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-05 Onderwerp: bericht uit lager Westerbork ontvangen dat u namens Salomon Matteman verzocht wordt een pakket levensmiddelen klaar te maken

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan de familie Matteman

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inwisseling van oude bonnen voor suiker

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-07&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inwisseling van oude bonnen voor suiker

Mededeling over het inwisselen van oude bonnen voor suiker

Grafiek Grafisch overzicht deportaties Westerbork, kamp Grafisch overzicht van aantallen gedeporteerden naar de diverse kampen tussen 15 juli 1942 en 13 september 1944. Opvallend is dat de ruim 34.000 gedeporteerde kampgevangenen naar Sobibor onder Auschwitz zijn geplaatst. Het lijkt erop te duiden dat de medewerkers van het Statistisch Bureau niets van Sobibor afwisten. Overigens gingen er geen transporten vanuit kamp Westerbork naar Mauthausen.

Grafiek Grafisch overzicht deportaties Westerbork, kamp Grafisch overzicht van aantallen gedeporteerden naar de diverse kampen tussen 15 juli 1942 en 13 september 1944. Opvallend is dat de ruim 34.000 gedeporteerde kampgevangenen naar Sobibor onder Auschwitz zijn geplaatst. Het lijkt erop te duiden dat de medewerkers van het Statistisch Bureau niets van Sobibor afwisten. Overigens gingen er geen transporten vanuit kamp Westerbork naar Mauthausen.

Beeldgrafiek van de uitgaande transporten

Van: Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1938-05-13 Onderwerp: het bedrijf in in principe bereid Fritz een aanstelling te geven.

Van: Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1938-05-13 Onderwerp: het bedrijf in in principe bereid Fritz een aanstelling te geven.

Brief van Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen aan Fritz Tauber over een aanstelling

Anti-Joodse maatregelen

Ontzegging lidmaatschap verenigingen voor Joden

Kwitantie Westerbork, kamp Datum: 1943-04-10 Ontvangen van Springer, J. een bedrag van negentien gulden en vijfentwintig cent. W.s. Lippmann en Rosenthal

Kwitantie Westerbork, kamp Datum: 1943-04-10 Ontvangen van Springer, J. een bedrag van negentien gulden en vijfentwintig cent. W.s. Lippmann en Rosenthal

Kwitantie van betaling door J. Springer

Lagerbefehl No. 26, Blatt 2 Datum: 1943-04-19 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verbeurdverklaringsbeschikkingen

Lagerbefehl No. 26, Blatt 2 Datum: 1943-04-19 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verbeurdverklaringsbeschikkingen

Lagerbefehl No. 26, Blatt 2

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: uitstalling van speelgoed gemaakt in de speelgoedmakerij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: uitstalling van speelgoed gemaakt in de speelgoedmakerij.

Lagerbefehl No. 26&nbsp; Datum: 1943-04-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verbeurdverklaringsbeschikkingen van Salomon Bosman, J. A. Kemp en Isaac Plas.

Lagerbefehl No. 26&nbsp; Datum: 1943-04-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verbeurdverklaringsbeschikkingen van Salomon Bosman, J. A. Kemp en Isaac Plas.

Lagerbefehl No. 26

Personen