In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-22 (jaar staat fout vermeld, het moet zijn 1943). Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: verschillende pakketten ontvangen. Allerlei aanvullingen zijn nodig, waaronder schrijfpapier en enveloppen. Betty heeft een blaar in de mond en Selly is nog steeds slap. Ze heeft diarree…&nbsp;

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-22 (jaar staat fout vermeld, het moet zijn 1943). Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: verschillende pakketten ontvangen. Allerlei aanvullingen zijn nodig, waaronder schrijfpapier en enveloppen. Betty heeft een blaar in de mond en Selly is nog steeds slap. Ze heeft diarree…&nbsp;

Briefkaart van Louis Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-09 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71&nbsp; Onderwerp: een pakket ontvangen.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-09 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71&nbsp; Onderwerp: een pakket ontvangen.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J, familie Datum: 1943-01-11 (jaar op de briefkaart klopt niet) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: een pakket ontvangen. Dank

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J, familie Datum: 1943-01-11 (jaar op de briefkaart klopt niet) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: een pakket ontvangen. Dank

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-15, op de kaart staat foutief 1942 vermeld. Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 (ziekenbarak) Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis en maken het naar omstandigheden redelijk. In de barak van Rosette en de kinderen (barak 36) is roodvonk uitgebroken, waardoor hij zijn gezin niet kan bezoeken.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-15, op de kaart staat foutief 1942 vermeld. Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 (ziekenbarak) Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis en maken het naar omstandigheden redelijk. In de barak van Rosette en de kinderen (barak 36) is roodvonk uitgebroken, waardoor hij zijn gezin niet kan bezoeken.

Van: Commandant Bewakingsdienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-28 Onderwerp: verzoek om maatregelen tegen terreur van N.B.S. tegen inwoner van Hooghalen. De bewaker vorderde eieren en spek. Hij werd oneervol ontslagen.

Van: Commandant Bewakingsdienst Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-28 Onderwerp: verzoek om maatregelen tegen terreur van N.B.S. tegen inwoner van Hooghalen. De bewaker vorderde eieren en spek. Hij werd oneervol ontslagen.

Rapport van de commandant van de bewakingsdienst met een verzoek om maatregelen tegen een bewaker

Van: Oldenboom, J. ('Slarottiemoff') Aan: Conny&nbsp; Plaats: Datum: 1942-08-30 Onderwerp: koninklijk huis; felicitatie; rotmoffen

Van: Oldenboom, J. ('Slarottiemoff') Aan: Conny&nbsp; Plaats: Datum: 1942-08-30 Onderwerp: koninklijk huis; felicitatie; rotmoffen

Brief van J. Oldenboom aan Conny

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-03 Onderwerp: Bevestiging en bedankje ontvangst pakket

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-03 Onderwerp: Bevestiging en bedankje ontvangst pakket

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;de Boer, Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1941 Onderwerp:&nbsp;zondagmorgen zonder zorgen…; ook een brief aan Jansje geschreven; zit op zijn dak te zonnen; zijn pen was gevallen, hij vraagt zich af of Reina kan lezen wat hij schrijft…

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;de Boer, Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1941 Onderwerp:&nbsp;zondagmorgen zonder zorgen…; ook een brief aan Jansje geschreven; zit op zijn dak te zonnen; zijn pen was gevallen, hij vraagt zich af of Reina kan lezen wat hij schrijft…

Brief van Ab Hakker aan Reina de Boer vanuit Amsterdam

Cabaret.&nbsp; Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1944-04 Foto van Esther Philipse in lange jurk in vermoedelijk een scene in het cabaretprogramma Bunter Abend

Cabaret.&nbsp; Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1944-04 Foto van Esther Philipse in lange jurk in vermoedelijk een scene in het cabaretprogramma Bunter Abend

Esther Philipse tijdens de revue Bunter Abend

Verjaardagstekening voor Ruth Langstadtmet de tekst: 'Unserer Rutchen'.&nbsp; Getekend door: Löwenhardt, W.&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-10-01&nbsp; Binnen in: Deine 'PT' Kameraden von Saal 37 + namen.

Verjaardagstekening voor Ruth Langstadtmet de tekst: 'Unserer Rutchen'.&nbsp; Getekend door: Löwenhardt, W.&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-10-01&nbsp; Binnen in: Deine 'PT' Kameraden von Saal 37 + namen.

Tekening voor Ruth Langstadt getekend door Werner Löwenhardt in kamp Westerbork

Van: het Amerikaanse Consulaat Aan: Tauber, Fritz Plaats: Rotterdam Datum: 1941-01-16 Onderwerp: reden/verklaring om een visum te kunnen krijgen niet voldoende.

Van: het Amerikaanse Consulaat Aan: Tauber, Fritz Plaats: Rotterdam Datum: 1941-01-16 Onderwerp: reden/verklaring om een visum te kunnen krijgen niet voldoende.

Brief van het Amerikaanse Consulaat aan Fritz Tauber

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-05-20 Onderwerp: vraag voor uitstel verstrekking visum, de inwilliging ervan en nieuwe aanvraag voor verstrekking met de vraag of Fritz en zijn vrouw nog naar Amerika kunnen vertrekken; vraag over documenten…

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-05-20 Onderwerp: vraag voor uitstel verstrekking visum, de inwilliging ervan en nieuwe aanvraag voor verstrekking met de vraag of Fritz en zijn vrouw nog naar Amerika kunnen vertrekken; vraag over documenten…

Brief van Fritz Tauber aan het Amerikaanse Consulaat

Van: het Amerikaanse Consulaat, Huestis, R.S. Aan: Tauber, Fritz Plaats: Rotterdam Datum: 1940-07-02 Onderwerp: formaliteiten nodig voor een nieuwe aanvraag van een visum, vooral een bewijs van een eerdere aanvraag.

Van: het Amerikaanse Consulaat, Huestis, R.S. Aan: Tauber, Fritz Plaats: Rotterdam Datum: 1940-07-02 Onderwerp: formaliteiten nodig voor een nieuwe aanvraag van een visum, vooral een bewijs van een eerdere aanvraag.

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-06-27 Onderwerp: vraag of de documenten voor migratie nog aanwezig zijn of vernietigd. Tevens uitstel aangevraagd voor de medische keuring en verstrekking van het visum in verband met een arbeidscontract. &nbsp;

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-06-27 Onderwerp: vraag of de documenten voor migratie nog aanwezig zijn of vernietigd. Tevens uitstel aangevraagd voor de medische keuring en verstrekking van het visum in verband met een arbeidscontract. &nbsp;

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-05-20 Onderwerp: vraag voor uitstel verstrekking visum, de inwilliging ervan en nieuwe aanvraag voor verstrekking met de vraag of documenten zijn gearriveerd; is een visum te verwachten? Reismogelijkheden van Nederland naar de USA.

Van: Tauber, Fritz Aan: het Amerikaanse Consulaat Plaats: Nijmegen Datum: 1940-05-20 Onderwerp: vraag voor uitstel verstrekking visum, de inwilliging ervan en nieuwe aanvraag voor verstrekking met de vraag of documenten zijn gearriveerd; is een visum te verwachten? Reismogelijkheden van Nederland naar de USA.

Van: Blom-Walg, L. Aan: Reens, A. Datum: 1943-08-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakje ontvangen, dank.

Van: Blom-Walg, L. Aan: Reens, A. Datum: 1943-08-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakje ontvangen, dank.

Briefkaart van L. Blom-Walg aan A. Reens vanuit kamp Westerbork

Van: Blom-Walg, L. (schrijfster Alida Walg-Reens) Aan: Reens, A. Datum: 1943-08-17 Plaats: Westerbork, kamp, barak 14 Onderwerp: schrijfster maakt gebruik van de schrijfdag van Lea. Groeten en dank.

Van: Blom-Walg, L. (schrijfster Alida Walg-Reens) Aan: Reens, A. Datum: 1943-08-17 Plaats: Westerbork, kamp, barak 14 Onderwerp: schrijfster maakt gebruik van de schrijfdag van Lea. Groeten en dank.

Van: Blom-Walg, L. Aan: Reens, A. Datum: 1943-07-21 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakje ontvangen, dank.

Van: Blom-Walg, L. Aan: Reens, A. Datum: 1943-07-21 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakje ontvangen, dank.

Cabaret. Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09 Toneelspeelsters op toneel voor een decor voorstellend een voedselpakket.&nbsp; De spelers zijn de Westerborkgirls en Camilla Spira&nbsp; Op voorgrond een bord met een gedicht/lied: Wenn ein paketchen kommt.....&nbsp; Tekst: Der text ist beinach literarisch, die Spira wird schon langsam arisch.

Cabaret. Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09 Toneelspeelsters op toneel voor een decor voorstellend een voedselpakket.&nbsp; De spelers zijn de Westerborkgirls en Camilla Spira&nbsp; Op voorgrond een bord met een gedicht/lied: Wenn ein paketchen kommt.....&nbsp; Tekst: Der text ist beinach literarisch, die Spira wird schon langsam arisch.

'Wenn ein paketchen kommt', een scene uit de revue Humor und Melodie

Van: Fam. Leeuw, de, Louis Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942-10-01 Onderwerp: transporten; gezondheid;&nbsp; Op briefpapier Kamp Amersfoort

Van: Fam. Leeuw, de, Louis Aan: Leeuw, de, B. Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942-10-01 Onderwerp: transporten; gezondheid;&nbsp; Op briefpapier Kamp Amersfoort

Brief van Louis de Leeuw aan B. de Leeuw vanuit kamp Amersfoort

Van: Blom-Walg, Lea Aan: Reens, A. Datum: 1943-08-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 14, zaal. Onderwerp: mijn ouders hebben hun pakketje ontvangen. We spreken jouw ouders regelmatig. Ze wonen op een minuut afstand. Verschillenden brieven ontvangen. Noemt data.&nbsp;

Van: Blom-Walg, Lea Aan: Reens, A. Datum: 1943-08-31 Plaats: Westerbork, kamp, barak 14, zaal. Onderwerp: mijn ouders hebben hun pakketje ontvangen. We spreken jouw ouders regelmatig. Ze wonen op een minuut afstand. Verschillenden brieven ontvangen. Noemt data.&nbsp;

Briefkaart van Lea Blom-Walg aan A. Reens vanuit kamp Westerbork

Van: Praag, van, Alice Aan: Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943/1944 Onderwerp: schrijfdag, weersomstandigheden, ondertrouw en barakleven.

Van: Praag, van, Alice Aan: Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943/1944 Onderwerp: schrijfdag, weersomstandigheden, ondertrouw en barakleven.

Brief van Alice van Praag vanuit kamp Westerbork

Van: Blom-Walg, Lea Aan: Reens, A. Datum: 1943-07-26 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakje ontvangen. Hartelijk dank.

Van: Blom-Walg, Lea Aan: Reens, A. Datum: 1943-07-26 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: pakje ontvangen. Hartelijk dank.

Belangenverenigingen Herinneringsgemeenschappen

Nederlandse Vereniging van Ex-Politieke Gevangenen

Foto van Maurits Presser

Foto van Louise Esther Presser

Met echtgenote Esther Presser-Sluijter en dochter Louise Esther Presser

Met echtgenote Esther Presser-Sluijter en dochter Louise Esther Presser

Foto van Louise Presser Met haar halfzusje, Mietje Huizinga

Foto van Louise Presser Met haar halfzusje, Mietje Huizinga

Foto van Louise Presser

Portretfoto van Louise Presser

Van: (Waterman) Chaja,&nbsp; Aan: Allerliefsten, Mirjam (Waterman) en Jaap (Menachem Pinkhof) Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; je moet hard vechten om niet te zakken, iedereen wordt naar beneden getrokken. Chaja haat de mensen, omdat iedereen zich laat gaan. Chaja heeft verschillende familieleden van Jaap ontmoet. Jaap bevalt haar tot nu toe het beste; uitkijken voor verraad, ondervragingen door de SD in Beekbergen van een net in kamp Westerbork gearriveerd gezin.

Van: (Waterman) Chaja,&nbsp; Aan: Allerliefsten, Mirjam (Waterman) en Jaap (Menachem Pinkhof) Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; je moet hard vechten om niet te zakken, iedereen wordt naar beneden getrokken. Chaja haat de mensen, omdat iedereen zich laat gaan. Chaja heeft verschillende familieleden van Jaap ontmoet. Jaap bevalt haar tot nu toe het beste; uitkijken voor verraad, ondervragingen door de SD in Beekbergen van een net in kamp Westerbork gearriveerd gezin.

Brief van Chaja Waterman aan allerliefsten vanuit kamp Westerbork

Van: Zondervan-Cappel, S.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1945 Onderwerp: mededeling dat S. Zondervan-Cappel, pedicure, barak 38a werkt van ma. t/m za met toevoeging van de plaats waar zij werkt.

Van: Zondervan-Cappel, S.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1945 Onderwerp: mededeling dat S. Zondervan-Cappel, pedicure, barak 38a werkt van ma. t/m za met toevoeging van de plaats waar zij werkt.

Lijstje van S. Zondervan-Cappel werkzaam als pedicure in kamp Westerbork

Personen