In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: De Haan-Vos, R. Aan: Noach-de Haan, J., Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-18 Onderwerp: beschrijving van situatie, veel mensen (familieleden) zijn niet teruggekomen. Waarom zo laat na de bevrijding terug uit kamp Westerbork?

Van: De Haan-Vos, R. Aan: Noach-de Haan, J., Fam. Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-18 Onderwerp: beschrijving van situatie, veel mensen (familieleden) zijn niet teruggekomen. Waarom zo laat na de bevrijding terug uit kamp Westerbork?

Brief van R. de Haan-Vos aan familie J. Noach-de Haan

Trouwboekje van de burgerlijke stand gemeente Westerbork van: Jacob David Noach en Suzanne de Haan&nbsp; Datum: 1944-07-19

Trouwboekje van de burgerlijke stand gemeente Westerbork van: Jacob David Noach en Suzanne de Haan&nbsp; Datum: 1944-07-19

Trouwboekje Jacob David Noach en Suzanne de Haan

Foto van Abraham Roos

Van: Duizend, Eliazer&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam (Joodse/Hollandsche Schouwburg) Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Situatie op het moment in de Joodse Schouwburg, een goed maaltijd gehad. De schrijver gaat op weg naar kamp Westerbork. Groeten aan zijn lieve vrouw en kinderen en graag een groot pakket met levensmiddelen voor Westerbork.&nbsp; &nbsp;

Van: Duizend, Eliazer&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Amsterdam (Joodse/Hollandsche Schouwburg) Datum: 1943-08-13&nbsp; Onderwerp: Situatie op het moment in de Joodse Schouwburg, een goed maaltijd gehad. De schrijver gaat op weg naar kamp Westerbork. Groeten aan zijn lieve vrouw en kinderen en graag een groot pakket met levensmiddelen voor Westerbork.&nbsp; &nbsp;

Briefkaart van Eliazar Duizend vanuit de Joodse/Hollandsche Schouwburg in Amsterdam

1941

Januari 1941

Bijlage bij aangifte overlijden van vermist persoon

Sonder-Ausweis Scheinowitz-Mueller, Gittel, 13-9-95, B49 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Krematorium Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Scheinowitz-Mueller, Gittel, 13-9-95, B49 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Krematorium Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Gittel Scheinowitz-Mueller

Van: Leeuwen, C. A., van Aan: Hack, L.E.M. Datum: 1942-12-31 Plaats: s'-Gravenhage, &nbsp;Joods Tehuis Onderwerp: Een afscheidsgroet. De schrijfster zit met haar moeder in het Joods tehuis. Ze zijn vanmorgen vroeg opgehaald uit L. met veewagens en ze gaan aanstaande zaterdag (2 januari) op transport naar Westerbork. Chaja hoopt in Westerbork haar vader en broer te treffen. Ze hoopt ook dat zij net als hen ook een Sperre zal krijgen. Ze wenst iedereen een gelukkig 1943 toe.

Van: Leeuwen, C. A., van Aan: Hack, L.E.M. Datum: 1942-12-31 Plaats: s'-Gravenhage, &nbsp;Joods Tehuis Onderwerp: Een afscheidsgroet. De schrijfster zit met haar moeder in het Joods tehuis. Ze zijn vanmorgen vroeg opgehaald uit L. met veewagens en ze gaan aanstaande zaterdag (2 januari) op transport naar Westerbork. Chaja hoopt in Westerbork haar vader en broer te treffen. Ze hoopt ook dat zij net als hen ook een Sperre zal krijgen. Ze wenst iedereen een gelukkig 1943 toe.

Briefkaart van C. A. van Leeuwen aan L.E.M. Hack vanuit kamp Westerbork

Van: Heijmann, M. Aan: Lacrooy, B. Datum: 1943 Plaats: Westerbork, kamp, barak 22 (OD) Onderwerp: toesturen van pakketjes. De schrijver hoort al een tijd niets van de familie Lacrooy.

Van: Heijmann, M. Aan: Lacrooy, B. Datum: 1943 Plaats: Westerbork, kamp, barak 22 (OD) Onderwerp: toesturen van pakketjes. De schrijver hoort al een tijd niets van de familie Lacrooy.

Briefkaart van M. Heijmann aan B. Lacrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Hartog Dessaur&nbsp; Aan: Jane (A. van den Heuvel)&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-20&nbsp; Onderwerp: transport naar Westerbork. ‘Tot onze grote droefenis moet ik je melden dat we heden weg moeten (…), Groeten van Hartog, Kitty, moeder en kinderen'. (Harry en Annie) .

Van: Hartog Dessaur&nbsp; Aan: Jane (A. van den Heuvel)&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-20&nbsp; Onderwerp: transport naar Westerbork. ‘Tot onze grote droefenis moet ik je melden dat we heden weg moeten (…), Groeten van Hartog, Kitty, moeder en kinderen'. (Harry en Annie) .

Briefkaart van Hartog Dessaur aan Jane vanuit Amsterdam

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-01-11 Onderwerp: terugstelling van frontstrijders in kamp Westerbork; Joodse Raad Lissabon; pakketten naar Mechelen; Lippmann-Rosenthal; inlevering van huissleutels; bezoeken aan kamp Westerbork; sluiten van huwelijken in kamp Westerbork kan niet meer op de oude manier. Contact opnemen met het kamp.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-01-11 Onderwerp: terugstelling van frontstrijders in kamp Westerbork; Joodse Raad Lissabon; pakketten naar Mechelen; Lippmann-Rosenthal; inlevering van huissleutels; bezoeken aan kamp Westerbork; sluiten van huwelijken in kamp Westerbork kan niet meer op de oude manier. Contact opnemen met het kamp.

Bulletin nummer 28 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-16 Onderwerp: afschrift van brief Liesje; hopen dat vrees ongegrond is en dat zijn nog in Westerbork is; Siegfried heeft haar laten sperren op de Putkammer-lijst, omdat de Callmeyer-lijst wellicht geen bescherming meer bood….; net op tijd binnengekomen bij de Joodse Raad…

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-09-16 Onderwerp: afschrift van brief Liesje; hopen dat vrees ongegrond is en dat zijn nog in Westerbork is; Siegfried heeft haar laten sperren op de Putkammer-lijst, omdat de Callmeyer-lijst wellicht geen bescherming meer bood….; net op tijd binnengekomen bij de Joodse Raad…

Brief van Els en Alfred aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Joustra, J. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04 Onderwerp: instructies (militaire) commando's en urenindeling voor oefening.

Van: Joustra, J. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04 Onderwerp: instructies (militaire) commando's en urenindeling voor oefening.

Lijst met te gebruiken bevelen en oefeningen voor de bewakers

Gelukwens (verjaardag) op rijm, in Duits getypt voor dr. Bial.&nbsp; Datum: 1944-08-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Ondertekend door de barakkenleider.

Gelukwens (verjaardag) op rijm, in Duits getypt voor dr. Bial.&nbsp; Datum: 1944-08-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Ondertekend door de barakkenleider.

Gelukwens voor dr. Bial

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-16 Onderwerp: dagrapport van 15 april 1946, afdeling bureau Dienst Uitvoering Werken. Over werkzaamheden die doorgedetineerden zijn verricht in en buiten het kamp; aantal dagen en aantal werkkrachten.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-04-16 Onderwerp: dagrapport van 15 april 1946, afdeling bureau Dienst Uitvoering Werken. Over werkzaamheden die doorgedetineerden zijn verricht in en buiten het kamp; aantal dagen en aantal werkkrachten.

Rapport van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets over door gedetineerden verrichte werkzaamheden

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-01-29 Onderwerp: geldzendingen naar Litzmannstadt; gemengd-gehuwden; briefpost kamp Vught; vermogen Zwitserse Joden; Zwitsers staatsburgerschap

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1943-01-29 Onderwerp: geldzendingen naar Litzmannstadt; gemengd-gehuwden; briefpost kamp Vught; vermogen Zwitserse Joden; Zwitsers staatsburgerschap

Bulletin nummer 31 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

luchtopname van de rij telescopen met overblijfselen van woonoord Schattenberg. Plaats: Radiosterrenwacht/Woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970

luchtopname van de rij telescopen met overblijfselen van woonoord Schattenberg. Plaats: Radiosterrenwacht/Woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970

Foto vanuit de lucht van de radiotelescopen en het woonoord Schattenberg