In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto van Carolina de Winter

24-03-1942 bericht het hoofd der Rijksinspectie van de bevolkingsregisters in Den Haag aan de burgemeester van Westerbork dat Sieni Nabarro geregistreerd moet worden als afstammeling van 2 joodse voorouders G1. Verblijft in kamp westerbork 9statisch archief nr 51a gemeente Westerbork)

Verklaring van de burgemeester Plaats: Leersum Datum: 1944-04-06 Onderwerp: Esther Boom-Jacobs heeft zich eind november 1943 bij de gemeente vervoegd met de vraag waar zij zich als 'entsternte' Jodin moest melden.

Verklaring van de burgemeester Plaats: Leersum Datum: 1944-04-06 Onderwerp: Esther Boom-Jacobs heeft zich eind november 1943 bij de gemeente vervoegd met de vraag waar zij zich als 'entsternte' Jodin moest melden.

Verklaring van de burgemeester dat E. Boom-Jacobs zich als ensternte Jodin heeft gemeld bij de gemeente

Van: Bijzonder Gerechtshof te Leeuwarden&nbsp; Aan: Stertzenbach, Werner Plaats: Assen Datum: 1948-12-16 Onderwerp: de asresten van de in september 1943 gefusilleerde en in het crematorium van kamp Westerbork verbrande lijken van verzetsstrijders (10 personen) zijn achter het crematorium begraven. Werner was hier getuige van. De plek was tot het moment van het schrijven de brief nog niet getraceerd.

Van: Bijzonder Gerechtshof te Leeuwarden&nbsp; Aan: Stertzenbach, Werner Plaats: Assen Datum: 1948-12-16 Onderwerp: de asresten van de in september 1943 gefusilleerde en in het crematorium van kamp Westerbork verbrande lijken van verzetsstrijders (10 personen) zijn achter het crematorium begraven. Werner was hier getuige van. De plek was tot het moment van het schrijven de brief nog niet getraceerd.

Brief van Advocaat-Fiscaal Jhr. Mr. J.E. Ranitz aan Werner Stertzenbach

Foto van Esther (links) en Grietje Muller in Groningen. &nbsp;

Foto van Esther (links) en Grietje Muller in Groningen. &nbsp;

Foto van Esther en Grietje Muller in Groningen

Kampgeld Lager Westerbork Rood/bruin 25 cent/25 Gutschen, Serie BB No 3079

Kampgeld Lager Westerbork Rood/bruin 25 cent/25 Gutschen, Serie BB No 3079

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent

Van: School nummer 9 Aan: Muller, Grietje Plaats: Groningen Datum: 1925-07-25 Onderwerp: getuigschrift klas 6.

Van: School nummer 9 Aan: Muller, Grietje Plaats: Groningen Datum: 1925-07-25 Onderwerp: getuigschrift klas 6.

Getuigschrift van Grietje Muller over het doorlopen van het leerjaar in klas 6

Van: Stodel, Salomon Aan: zijn vrouw (verloofde Chelly de Wilde), ouders en familieleden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-02 Onderwerp: in haast, vannacht om 3.30 uit zijn bed gehaald voor transport naar Duitsland; er is niets aan te doen, hij is goed uitgerust; met vertrouwen in de toekomst gaat hij naar het onbekende..; de rugzak kwam net op tijd; een pakket met bonen stuurt hij terug, evenals een postwissel van 85 gulden; in het pakje zit een speldje voor Chellie (zijn verloofde), laat ze het dragen, hij draagt één van haar… ‘Geld maar in de brief gestopt’.

Van: Stodel, Salomon Aan: zijn vrouw (verloofde Chelly de Wilde), ouders en familieleden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-02 Onderwerp: in haast, vannacht om 3.30 uit zijn bed gehaald voor transport naar Duitsland; er is niets aan te doen, hij is goed uitgerust; met vertrouwen in de toekomst gaat hij naar het onbekende..; de rugzak kwam net op tijd; een pakket met bonen stuurt hij terug, evenals een postwissel van 85 gulden; in het pakje zit een speldje voor Chellie (zijn verloofde), laat ze het dragen, hij draagt één van haar… ‘Geld maar in de brief gestopt’.

Brief van Salomon Stodel aan zijn vrouw, ouders en andere familieleden vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, A.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1945-07-24&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte van een zoon.&nbsp;

Van: Querido, A.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Leiden&nbsp; Datum: 1945-07-24&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte van een zoon.&nbsp;

Briefkaart van Andries Querido aan de familie Van As

Personen