In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Religieus leven kamp Westerbork

Joodse feestdagen kamp Westerbork

Pesach kamp Westerbork

Poeriem kamp Westerbork

Soekot kamp Westerbork

Rosj Hasjana kamp Westerbork

Chanoeka kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 81&nbsp; Datum: 1944-06-14&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Luchtbescherming; gedragslijnen bij luchtalarm overdag en 's nachts.&nbsp; &nbsp;

Lagerbefehl No. 81&nbsp; Datum: 1944-06-14&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Luchtbescherming; gedragslijnen bij luchtalarm overdag en 's nachts.&nbsp; &nbsp;

Lagerbefehl No. 81

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942 Onderwerp: Blok 2D, nummer 37.

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Amersfoort, kamp Datum: 1942 Onderwerp: Blok 2D, nummer 37.

Enveloppe beschreven door Isaac van Bergen gericht aan Nora van Bergen-Diamant vanuit kamp Amersfoort

Van: Els en Alfred Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01-21 Onderwerp: de urn van Julius Palache is voorlopig bijgezet in Westerveld; Liesje kon hiervan schriftelijk niet op de hoogte worden gesteld, omdat het kamp straf heeft; tot 15 maart mogen geen pakjes of brieven worden ontvangen of worden verzonden….

Van: Els en Alfred Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01-21 Onderwerp: de urn van Julius Palache is voorlopig bijgezet in Westerveld; Liesje kon hiervan schriftelijk niet op de hoogte worden gesteld, omdat het kamp straf heeft; tot 15 maart mogen geen pakjes of brieven worden ontvangen of worden verzonden….

Brief van Els en Alfred aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Bewijs van ter post bezorging van postpakket voor Velleman-Härtz, B., Mevr.

Bewijs van ter post bezorging van postpakket voor Velleman-Härtz, B., Mevr.

van verstuurd pakket naar B. Velleman-Härtz in kamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-05-24, No. 35&nbsp; Inhoud: Uitgaand transport van 25 mei 1943, afwikkeling van de bagage; betrokkenheid van de Fliegende Kolonne (FK) en de Ordedienst (OD).

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-05-24, No. 35&nbsp; Inhoud: Uitgaand transport van 25 mei 1943, afwikkeling van de bagage; betrokkenheid van de Fliegende Kolonne (FK) en de Ordedienst (OD).

Lagerbefehl No. 35

Vaccinatiekaart Gesundheitswesen Van: Boas, Esther Transportnummer: XXIV/7&nbsp; Plaats: Theresienstadt Onderwerp: overzicht van vaccinaties. Bij vlektyfus de vermelding ‘noch nicht 3 jahre’.

Vaccinatiekaart Gesundheitswesen Van: Boas, Esther Transportnummer: XXIV/7&nbsp; Plaats: Theresienstadt Onderwerp: overzicht van vaccinaties. Bij vlektyfus de vermelding ‘noch nicht 3 jahre’.

Document voor vaccinaties van Esther Ruth Boas in Theresienstadt

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-01-04 Onderwerp: hoe is het in Wolvega; viering van oud en nieuw; Ab is bij Sal Metzelaar en zijn familie geweest; daar was het rustig, Monopoly gespeeld en gegokt; in sommige delen van de stad was de beer los (Wilhelmus werd gezongen, de Internationale en Oranje Boven); de koude is nog niet in Amsterdam doorgedrongen; met kerst hebben ze met tien man gewandeld en een vier gangen-menu gehad; over ingesloten foto', er staat onder andere een jongen op die op 16 mei 1940 zelfmoord heeft gepleegd (doormiddel van gas); na de oorlog gaat Ab een motor kopen, dan zal Reina hun vaker zien….

Van: Hakker, Ab Aan:&nbsp;Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942-01-04 Onderwerp: hoe is het in Wolvega; viering van oud en nieuw; Ab is bij Sal Metzelaar en zijn familie geweest; daar was het rustig, Monopoly gespeeld en gegokt; in sommige delen van de stad was de beer los (Wilhelmus werd gezongen, de Internationale en Oranje Boven); de koude is nog niet in Amsterdam doorgedrongen; met kerst hebben ze met tien man gewandeld en een vier gangen-menu gehad; over ingesloten foto', er staat onder andere een jongen op die op 16 mei 1940 zelfmoord heeft gepleegd (doormiddel van gas); na de oorlog gaat Ab een motor kopen, dan zal Reina hun vaker zien….

Brief van Ab Hakker aan Reina vanuit Amsterdam

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 250 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Gutmann, Amalie geb. 02-11-67 overleden te Westerbork op 03-05-1943 op: 06-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 250 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Gutmann, Amalie geb. 02-11-67 overleden te Westerbork op 03-05-1943 op: 06-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Amalie Gutmann

Van: Asscher, S. Aan: Asscher-Pinkhof, Clara (kamp Westerbork, barak 35, weeshuis) Plaats: Jerusalem Datum: 1944-05-29 Onderwerp: bij een oom op bezoek, groeten van alle vrienden, voelt u hoeveel ik aan u denk…

Van: Asscher, S. Aan: Asscher-Pinkhof, Clara (kamp Westerbork, barak 35, weeshuis) Plaats: Jerusalem Datum: 1944-05-29 Onderwerp: bij een oom op bezoek, groeten van alle vrienden, voelt u hoeveel ik aan u denk…

Bericht van S. Asscher aan haar moeder Clara Asscher-Pinkhof vanuit Jerusalem

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Westerbork een bericht, de geschiedenis van kamp Westerbork van Centraal Vluchtelingenkamp tot doorgangskamp. Een beschrijving door de ogen van Werner Stertzenbach, die vanaf februari 1941 tot zijn vlucht op 21 september 1943 in kamp Westerbork verbleef.

Memoires Van: Stertzenbach, Werner Onderwerp: Westerbork een bericht, de geschiedenis van kamp Westerbork van Centraal Vluchtelingenkamp tot doorgangskamp. Een beschrijving door de ogen van Werner Stertzenbach, die vanaf februari 1941 tot zijn vlucht op 21 september 1943 in kamp Westerbork verbleef.

Memoires geschreven door Werner Stertzenbach

Van: School nummer 9 Aan: Muller, Grietje Plaats: Groningen Datum: 1925-07-25 Onderwerp: getuigschrift klas 6.

Van: School nummer 9 Aan: Muller, Grietje Plaats: Groningen Datum: 1925-07-25 Onderwerp: getuigschrift klas 6.

Getuigschrift van Grietje Muller over het doorlopen van het leerjaar in klas 6

Cabaret Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Toneelspelers op toneel voorstellend een schoolklas. Tekst: Ich muss hinaus. Leraar: G. Witepski Leerlingen: Max Ehrlich, Hermann Feiner, Beatrice Lissauer, Hannalore Cahn, Ruth Pagener, Lotte Heider, Ulla Gross en Catharina Frank.

Cabaret Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Toneelspelers op toneel voorstellend een schoolklas. Tekst: Ich muss hinaus. Leraar: G. Witepski Leerlingen: Max Ehrlich, Hermann Feiner, Beatrice Lissauer, Hannalore Cahn, Ruth Pagener, Lotte Heider, Ulla Gross en Catharina Frank.

Een scene uit de revue Humor und Melodie

Foto Foto van Sanders, Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto Foto van Sanders, Judith Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944

Foto van Judith Sanders gemaakt door Werner Breslauer in kamp Westerbork

Geld ter waarde van 1 Mark. Gedrukt door de Geallieerden Serienummer: 061173161

Geld ter waarde van 1 Mark. Gedrukt door de Geallieerden Serienummer: 061173161

Geld te waarde van 1 Mark gedrukt door de Geallieerden voor bezet Duitsland

Van: Alfred, Els en Siegfried Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-10 Onderwerp: jammer dat de meubelen niet vrij gekregen konden worden uit het ouderlijke huis; nog immer de teleurstelling over de mislukte vrijstelling van moeder en Henny; hoop dat de vrijstelling van vader en Liesje voldoende is; Siegfried is geschrokken van de gezondheidstoestand van Jules. Hij hoopt dat de operatie in het kamp goed zal verlopen; Puttkammer vrijstelling is nog steeds een optie; geldzendingen naar Jules; bedankkaart van Liesje

Van: Alfred, Els en Siegfried Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-10 Onderwerp: jammer dat de meubelen niet vrij gekregen konden worden uit het ouderlijke huis; nog immer de teleurstelling over de mislukte vrijstelling van moeder en Henny; hoop dat de vrijstelling van vader en Liesje voldoende is; Siegfried is geschrokken van de gezondheidstoestand van Jules. Hij hoopt dat de operatie in het kamp goed zal verlopen; Puttkammer vrijstelling is nog steeds een optie; geldzendingen naar Jules; bedankkaart van Liesje

Brief van Siegfried, Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-11-16 Onderwerp: Dagelijks leven in het Apeldoornsche Bosch; situatie wordt steeds onveiliger, gymnastiek gaat niet meer door, want leider is naar Westerbork gestuurd; vraag of er in het ouderlijk huis in Borger al andere mensen zijn komen wonen; iemand heeft haar vader gezien in de trein naar het Oosten.

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-11-16 Onderwerp: Dagelijks leven in het Apeldoornsche Bosch; situatie wordt steeds onveiliger, gymnastiek gaat niet meer door, want leider is naar Westerbork gestuurd; vraag of er in het ouderlijk huis in Borger al andere mensen zijn komen wonen; iemand heeft haar vader gezien in de trein naar het Oosten.

Brief van Lina Jacoba Dalsheim aan Gretha van Dijk vanuit het Apeldoornsche Bosch

Van: Meyers, Karl.&nbsp; Aan: Meyers, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-06-15&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; dragen van een Jodenster; dragen van een strafgeval overall. Hij schrijft over personen die zijn doorgestuurd en hij heeft behoefte aan voedselpakketten.

Van: Meyers, Karl.&nbsp; Aan: Meyers, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-06-15&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; dragen van een Jodenster; dragen van een strafgeval overall. Hij schrijft over personen die zijn doorgestuurd en hij heeft behoefte aan voedselpakketten.

Brief

Van:&nbsp;Lea Levie-Elte Aan: lieve Mien en… (Lackrooy) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: pakketten gericht aan afd. F.K. worden niet opengemaakt. Duidelijk FK op het pakket schrijven aan Sara Levie (1922); omstandigheden; pakketten.

Van:&nbsp;Lea Levie-Elte Aan: lieve Mien en… (Lackrooy) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-1944 Onderwerp: pakketten gericht aan afd. F.K. worden niet opengemaakt. Duidelijk FK op het pakket schrijven aan Sara Levie (1922); omstandigheden; pakketten.

Brief van Lea Levie-Elte aan de familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Groepsfoto van kampgevangenen in een huisje Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Staande Frits Spanier (l.) en Kurt Gottschalk (Gockel). Zittende Mevr. Berdi van der Hoff (l.) en Mevr. Babette Spanier-Seidemann (r.). &nbsp;

Groepsfoto van kampgevangenen in een huisje Kamp Westerbork, 1942-1943.&nbsp; Staande Frits Spanier (l.) en Kurt Gottschalk (Gockel). Zittende Mevr. Berdi van der Hoff (l.) en Mevr. Babette Spanier-Seidemann (r.). &nbsp;

Kampgevangenen in een huisje

Bestemd voor Tabaksblatt, S.&nbsp; Oproep voor een transport vanuit Theresienstadt. Het transport gaat niet door Srul wordt in Theresienstadt bevrijd.

Bestemd voor Tabaksblatt, S.&nbsp; Oproep voor een transport vanuit Theresienstadt. Het transport gaat niet door Srul wordt in Theresienstadt bevrijd.

Bekendmaking

Bewijs in verband met repatriëring. Datum: 1945-06-19

Bewijs in verband met repatriëring. Datum: 1945-06-19

Bewijs in verband met repatriëring

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Heikens Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-12 Onderwerp: Rondschrijven. Betreft verduistering van meubilair en hoe hierop te reageren.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Heikens Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-02-12 Onderwerp: Rondschrijven. Betreft verduistering van meubilair en hoe hierop te reageren.

Instructie van J. G. Buijvoets aan de heer Heikens over verduistering van meubilair en hoe hierop te reageren

Van: De Dienstleider van de OD, Pisk, A. Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1944-03-02 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: bij alarm vrije doorgang naar zijn werkplek, DB 6.

Van: De Dienstleider van de OD, Pisk, A. Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1944-03-02 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Onderwerp: bij alarm vrije doorgang naar zijn werkplek, DB 6.

Ausweis van Heinrich Gassmann voor vrije doorgang tijdens alarm

Van: Paauw, de, B. Aan: Cardozo, Philip Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: vraag om voedsel

Van: Paauw, de, B. Aan: Cardozo, Philip Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: vraag om voedsel

Briefkaart van Bloema de Paauw aan Philip Cardozo vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W, R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Kampgevangenen op weg naar de trein;&nbsp;Joodse ordedienst; op de achtergrond de barakken 44 en 45.

Maker: Breslauer, W, R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Kampgevangenen op weg naar de trein;&nbsp;Joodse ordedienst; op de achtergrond de barakken 44 en 45.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Lijst met artikelen waar behoefte aan is. Deze mogen voor het kampziekenhuis en de industrie ingezameld worden. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Lijst met artikelen waar behoefte aan is. Deze mogen voor het kampziekenhuis en de industrie ingezameld worden. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp;

Foto van lijst benodigde artikelen voor ziekenhuis kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. 1e Luitenant Aan: Zeelander, I.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-19 Onderwerp: teruggave van meubilair dat dhr. I. Zeelander in Kamp Westerbork heeft achtergelaten na zijn deportatie. Bladzijden 1t/m 4: correspondentie hierover.

Van: Buijvoets, J.G. 1e Luitenant Aan: Zeelander, I.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-19 Onderwerp: teruggave van meubilair dat dhr. I. Zeelander in Kamp Westerbork heeft achtergelaten na zijn deportatie. Bladzijden 1t/m 4: correspondentie hierover.

Verzoek tot teruggave van meubilair en gereedschappen door I. Zeelander

Verklaring Van: N.C.I.M. Voor: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-14 Persoon is vrijgegeven door NCIM.

Verklaring Van: N.C.I.M. Voor: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-05-14 Persoon is vrijgegeven door NCIM.

Verklaring over persoonsbewijs en politieke betrouwbaarheid van Jeanette Gerritse-Kwetser

Van: Vries, de, Marietje Aan: Vries, de, Connie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-15 Onderwerp: omstandigheden; haar opgestoken dragen i.v.m. de luizen (anders moet het haar eraf); vraag om een boek; voedsel; vriendinnen (Duitse-Joden);

Van: Vries, de, Marietje Aan: Vries, de, Connie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-15 Onderwerp: omstandigheden; haar opgestoken dragen i.v.m. de luizen (anders moet het haar eraf); vraag om een boek; voedsel; vriendinnen (Duitse-Joden);

Brief van Marietje de Vries aan Connie de Vries vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 36

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Opheffing kamp Westerbork

Van: Jaap&nbsp; Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-18&nbsp; Onderwerp: het is 12 uur in de nacht. Menachem zit niet meer in de strafbarak, maar in een andere barak. Met z'n drieën wachten ze op vertrek. Ter wille van de gerechtigheid mogen we niet zwijgen, nooit zwijgen. Heinz is twee dagen geleden in kamp Westerbork terecht gekomen. Menachem en Mirjam hadden niet verwacht hem nog levend te zien. Ook is het wonderlijk dat Mirjam en Menachem samen in Westerbork zijn terecht gekomen en ook samen zullen blijven. Menachem denk de volgende avond weer bij zijn ouders, zusjes en broer te zijn. Westerbork is meegevallen, maar je wordt er mesjogge; Hij is een week in de strafbarakken van kamp Westerbork geweest; Palestina-certificaten, neem geen enkel risico hiervoor. Er gaan ook mensen naar Auschwitz. In de gevangenis staat in de muren gekrast : ‘Houdt moed. Bid veel’.

Van: Jaap&nbsp; Aan: vrienden Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-18&nbsp; Onderwerp: het is 12 uur in de nacht. Menachem zit niet meer in de strafbarak, maar in een andere barak. Met z'n drieën wachten ze op vertrek. Ter wille van de gerechtigheid mogen we niet zwijgen, nooit zwijgen. Heinz is twee dagen geleden in kamp Westerbork terecht gekomen. Menachem en Mirjam hadden niet verwacht hem nog levend te zien. Ook is het wonderlijk dat Mirjam en Menachem samen in Westerbork zijn terecht gekomen en ook samen zullen blijven. Menachem denk de volgende avond weer bij zijn ouders, zusjes en broer te zijn. Westerbork is meegevallen, maar je wordt er mesjogge; Hij is een week in de strafbarakken van kamp Westerbork geweest; Palestina-certificaten, neem geen enkel risico hiervoor. Er gaan ook mensen naar Auschwitz. In de gevangenis staat in de muren gekrast : ‘Houdt moed. Bid veel’.

Brief van Menachem Pinkhof aan vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Groot, de, Moos&nbsp; Aan: Beste vriend, Hendrik Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-10-21 Onderwerp: Omstandigheden; Transport; Afscheid nemen. Toen de schrijver nog in een Joods werkkamp in Staphorst zat, had hij regelmatig contact met zijn twee zusters in Steenwijk met wie hij had samengewoond. Sindsdien heeft hij niets meer van hen gehoord. Grote onzekerheid. De schrijver is zowel psychisch als fysiek aangeslagen. Zou de maandag (19-10) op transport zijn gegaan. Hij &nbsp;werd dankzij een vriend eruit gehaald in tegenstelling tot zijn broer. Hij verwacht dat vrijdag (23-10) zijn lot is bezegeld. De brief is op maandag 26 oktober ontvangen en overgetypt. Mogelijk de woensdag ervoor geschreven.&nbsp;

Van: Groot, de, Moos&nbsp; Aan: Beste vriend, Hendrik Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-10-21 Onderwerp: Omstandigheden; Transport; Afscheid nemen. Toen de schrijver nog in een Joods werkkamp in Staphorst zat, had hij regelmatig contact met zijn twee zusters in Steenwijk met wie hij had samengewoond. Sindsdien heeft hij niets meer van hen gehoord. Grote onzekerheid. De schrijver is zowel psychisch als fysiek aangeslagen. Zou de maandag (19-10) op transport zijn gegaan. Hij &nbsp;werd dankzij een vriend eruit gehaald in tegenstelling tot zijn broer. Hij verwacht dat vrijdag (23-10) zijn lot is bezegeld. De brief is op maandag 26 oktober ontvangen en overgetypt. Mogelijk de woensdag ervoor geschreven.&nbsp;

Brief van Moos de Groot aan Hendrik vanuit kamp Westerbork

Van: Löwenhardt, W.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Enschede&nbsp; Datum: 1945-07-25&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte zoon&nbsp; Voorkant door Löwenhardt zelf getekend.

Van: Löwenhardt, W.&nbsp; Aan: As, van, A., Fam.&nbsp; Plaats: Enschede&nbsp; Datum: 1945-07-25&nbsp; Onderwerp: felicitatie met geboorte zoon&nbsp; Voorkant door Löwenhardt zelf getekend.

Briefkaart met tekening van Werner Löwenhardt aan de familie Van As

Personen