In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-16 Onderwerp: stappen naar een huwelijk, ondertrouw zal worden afgekondigd; over huwelijksdatum en verhuizing naar Westerbork; over een bezoek van Stella op korte termijn; toekomst onderwijs voor Joodse kinderen (houdbaarheid van Stella's baan); over de voorbereidingen van Stella haar ouders; moeder Engelse van geboorte, opgeven, eventueel bij aankomst in kamp Westerbork.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-16 Onderwerp: stappen naar een huwelijk, ondertrouw zal worden afgekondigd; over huwelijksdatum en verhuizing naar Westerbork; over een bezoek van Stella op korte termijn; toekomst onderwijs voor Joodse kinderen (houdbaarheid van Stella's baan); over de voorbereidingen van Stella haar ouders; moeder Engelse van geboorte, opgeven, eventueel bij aankomst in kamp Westerbork.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-27 Onderwerp: de beste groeten van vader en moeder van Weezel en de groeten over brengen aan hun (dochter) Liesbeth. ‘Ze zijn nu dan hedenochtend met onze Oost-expresse vertrokken. Ze zijn kalm en dapper en blijkbaar ook in goede stemming gegaan'. De avond ervoor waren ze nog bij Werner op bezoek; Mathilda Spitz was tot nu toe nog in het ziekenhuis, verdacht van roodvonk. het bleek niet juist te zijn. ze zal uit het ziekenhuis worden ontslagen en ze is bang volgende week op transport te moeten gaan. Stella kan aan haar moeder doorgeven dat ze genoeg levensmiddelen heeft. ‘Mijn kampmoeder is in een bijzondere nare situatie. Zij moet hoogst waarschijnlijk op transport als gevolg van de arrestatie van haar man (Mahlers). Ze ligt nog in het ziekenhuis vanwege haar brandwond, anders was ze vandaag al weggegaan’.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-04-27 Onderwerp: de beste groeten van vader en moeder van Weezel en de groeten over brengen aan hun (dochter) Liesbeth. ‘Ze zijn nu dan hedenochtend met onze Oost-expresse vertrokken. Ze zijn kalm en dapper en blijkbaar ook in goede stemming gegaan'. De avond ervoor waren ze nog bij Werner op bezoek; Mathilda Spitz was tot nu toe nog in het ziekenhuis, verdacht van roodvonk. het bleek niet juist te zijn. ze zal uit het ziekenhuis worden ontslagen en ze is bang volgende week op transport te moeten gaan. Stella kan aan haar moeder doorgeven dat ze genoeg levensmiddelen heeft. ‘Mijn kampmoeder is in een bijzondere nare situatie. Zij moet hoogst waarschijnlijk op transport als gevolg van de arrestatie van haar man (Mahlers). Ze ligt nog in het ziekenhuis vanwege haar brandwond, anders was ze vandaag al weggegaan’.&nbsp;

Voedselvoorziening kamp Westerbork

Voedselpakketten kamp Westerbork

Organisatie voedselvoorziening kamp Westerbork

Voedselleveranciers

Smokkelen voedsel naar kamp Westerbork

Organiseren voedsel door gevangenen

Voedselhoeveelheden gevangenen kamp Westerbork

Maaltijden kamp Westerbork

Zelfzorgregeling Woonoord Schattenberg

Ritueel eten kamp Westerbork

Roza (Ro) Bino werd geboren op 11 januari 1921 &nbsp;in Amsterdam. &nbsp;Zij was actief in de AJC, de ArbeidersJeugdCentrale. Daar leerde ze haar grote liefde Alexander (Lex) Pach kennen. Zij verloofden zich in oktober 1939. Bij die gelegenheid kwamen er ook weer prachtige cadeaus: 24 fruitmesjes van Gero, een zwart bonbonschaaltje, glazen onderzettertjes.&nbsp; Ro en Lex behoorden tot de eersten die werden opgeroepen voor deportatie. Ze trouwden daarom op de dag van de deportatie vanuit Amsterdam om bij elkaar te kunnen blijven , op 13 juli 1942. Lex en Ro gaan op 16 juli 1942 met het tweede transport vanuit Westerbork naar Auschwitz, waar ze beide in augustus 1942 bezwijken aan de ontberingen.

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Vliegtuigaanvallen kamp Westerbork

Branden kamp Westerbork

Dolle Dinsdag kamp Westerbork

Joelfeesten

Mishandelingen kamp Westerbork

Ontvluchtingen kamp Westerbork

Sterilisatie-actie kamp Westerbork

Bevrijding kamp Westerbork

Westerborkfilm

Bevrijdingsacties kamp Westerbork

Vertrek Indische Nederlanders kamp Westerbork

Vertrek Molukkers kamp Westerbork

Bezetting postkantoor door de groep Leasa

Proclamatie RMS kamp Westerbork

Conflicten tussen Duitse en Nederlandse Joden kamp Westerbork

Sabotage en verzet kamp Westerbork

Verjaardagen kamp Westerbork

Leeghalen Joodse werkkampen

Mislukt evacuatieplan Westerbork

Executies verzetsstrijders in Westerbork

Joodse feestdagen kamp Westerbork

Huwelijken kamp Westerbork

Ingebruikneming Westerbork

Overname kamp Westerbork door de nazi's

Komst eerste NSB'ers Interneringskamp Westerbork

Sluiting Interneringskamp Westerbork

Komst Indische Nederlanders kamp Westerbork

Komst Molukkers kamp Westerbork

Polio epidemie kamp Westerbork

Opheffing kamp Westerbork

Landelijke razzia op Nederlandse Sinti en Roma

Vrouwenmars van Westerbork

Kamporganisatie kamp Westerbork

Post kamp Westerbork

Ontvangen post kamp Westerbork

Pakketpost kamp Westerbork

Verstuurde post kamp Westerbork

Censuur kamp Westerbork

Briefpost kamp Westerbork

Clandestiene post kamp Westerbork

Specifieke groepen kampbewoners

Keiezen kamp Westerbork

Portugese Joden kamp Westerbork

Joodse Raad kamp Westerbork

Protestante Joden kamp Westerbork

Groep Leasa

Islamitische Molukkers kamp Westerbork

Politieke gevangenen kamp Westerbork

Groep Onbekende Kinderen

Buitenlandse Joden kamp Westerbork

Alte Lagerinsassen

Joodse Ordedienst

Auditief beperkte gevangenen kamp Westerbork

RMS aanhangers Woonoord Schattenberg

Barneveld Joden kamp Westerbork

Palestina Pioniers kamp Westerbork

Binnenlandse Strijdkrachten kamp Westerbork

Katholieke Molukkers kamp Westerbork

Visueel beperkte gevangenen kamp Westerbork

Pela dorpsverbanden kamp Westerbork

Militair Gezag kamp Westerbork

Communistische Joden kamp Westerbork

Lichamelijk gehandicapte gevangenen kamp Westerbork

Verstandelijk beperkte gevangenen kamp Westerbork

Contactcommissie

Gemengd gehuwde Joden kamp Westerbork

Orthodoxe Joden kamp Westerbork

Strafgevangenen kamp Westerbork

Sinti & Roma en woonwagenbewoners kamp Westerbork

Nederlandse leger kamp Westerbork

Prominente NSB'ers Interneringskamp Westerbork

LGBTQ+ gemeenschap kamp Westerbork

Gruppe Bühne

Brochure ‘Landverraders’ Geschreven door: Max Blokzijl

Brochure ‘Landverraders’ Geschreven door: Max Blokzijl

Brochure 'Landverraders' door Max Blokzijl

Bewijs Kruimink, Rudolf Maurits, is voorlopig teruggesteld van transport, samen met zijn moeder Saartje Datum: 1942-10-22 Plaats: Westerbork, kamp

Bewijs Kruimink, Rudolf Maurits, is voorlopig teruggesteld van transport, samen met zijn moeder Saartje Datum: 1942-10-22 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Rudolf Maurits Kruimink en moeder Saartje

Organisatie van de Endlösung

Gaskamers

Sonderkommando's

Van: Spier, van, J.E Aan: Booij-Sukkel, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-17 Onderwerp: vraag om stukje zeep; ziekte

Van: Spier, van, J.E Aan: Booij-Sukkel, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-17 Onderwerp: vraag om stukje zeep; ziekte

Briefkaart van J.E. van Spier aan fam. Booij-Sukkel vanuit kamp Westerbork

Tekening. Tekening van woonwagens in kamp Westerbork. Getekend door J.H. Gosschalk Kamp Westerbork, (januari) 1944.

Tekening. Tekening van woonwagens in kamp Westerbork. Getekend door J.H. Gosschalk Kamp Westerbork, (januari) 1944.

Foto

Kampgeld 50 cent Plaats: Westerbork, kamp Serienummer: CC No. 0491

Kampgeld 50 cent Plaats: Westerbork, kamp Serienummer: CC No. 0491

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Inventarislijst documentatiemateriaal + begeleidende brief Van: As, van, Dhr.

Inventarislijst documentatiemateriaal + begeleidende brief Van: As, van, Dhr.

Lijst met inventaris documentatiemateriaal kamp Westerbork

Lijst met inventaris documentatiemateriaal kamp Westerbork

Personen