In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

1944

Januari 1944

Nederlandse politie kamp Westerbork

Marechaussee kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Werkplaatsen kamp Westerbork

Lederbewerksatelier

Kousenweverij

Houtzagerij

Timmerwerkplaats

Schilderwerkplaats

Naaiatelier

Boekbinderij

Schoenmakerij

Smederij

Speelgoedmakerij

Loodgieterswerkplaats

Kleermakerij

Stoffeerderij

Oliemakerij

Kuiperij

Horlogemakerij

Breiatelier

Constructiewerkplaats

Muziek.&nbsp; Cabaret Bunter Abend Muziek met Willy Rosen achter de piano gezeten.&nbsp; Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1944-04

Muziek.&nbsp; Cabaret Bunter Abend Muziek met Willy Rosen achter de piano gezeten.&nbsp; Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1944-04

Wiiy Rosen speelt op een piano tijdens de revue Bunter Abend

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Bedank kaarten met voorschrift van de tekst.

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-09-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Bedank kaarten met voorschrift van de tekst.

Bekendmaking van de tekst op een bedankkaart voor ontvangen post

Van: Batavier, M. Aan: Beste tante Plaats: Elsloo, Joods Werkkamp Datum: 1942-07-23 Onderwerp: omstandigheden; Jodenster; dagelijkse gang van zaken. De kans is groot dat ze naar Duitsland moeten gaan. Volgens zeggen zijn er al kampen leeggehaald. Vanuit De Landweer hebben zich al jongens vrijwillig voor transport aangemeld vanwege een meisje.

Van: Batavier, M. Aan: Beste tante Plaats: Elsloo, Joods Werkkamp Datum: 1942-07-23 Onderwerp: omstandigheden; Jodenster; dagelijkse gang van zaken. De kans is groot dat ze naar Duitsland moeten gaan. Volgens zeggen zijn er al kampen leeggehaald. Vanuit De Landweer hebben zich al jongens vrijwillig voor transport aangemeld vanwege een meisje.

Brief van M. Batavier aan zijn tante vanuit het Joodse werkkamp De Landweer

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-31 Onderwerp: stralende hemel en overal rijp, een prachtige ochtend, in de middag een warme zon; werken als verpleegster is belangrijk; bekenden verpleegd; hoe stat het met het bezoek aan het kamp. Ze heeft er de gekste fantasieën over; graag ontbijtkoek voor vader…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-31 Onderwerp: stralende hemel en overal rijp, een prachtige ochtend, in de middag een warme zon; werken als verpleegster is belangrijk; bekenden verpleegd; hoe stat het met het bezoek aan het kamp. Ze heeft er de gekste fantasieën over; graag ontbijtkoek voor vader…

Brief van Lotte Ruth-Feldman-Kan (via de Rooy) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Kampleven Westerbork

Sport kamp Westerbork

Boksen kamp Westerbork

Gymnastiek kamp Westerbork

Korfbal kamp Westerbork

Voetbal kamp Westerbork

Handbal kamp Westerbork

Schaken kamp Westerbork

Barakleven kamp Westerbork

Vooroorlogs Joods leven

Orthodoxe stroming Jodendom

Anschluss

Surinaamse Joden

Invoering Neurenberger Wetten in Nederland

Vooroorlogs antisemitisme

Joodse vluchtelingen

Hachsjara

Kristallnacht

Zionisme

Liberale stroming Jodendom

Marokkaanse Joden

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Politionele Acties

Vervolging Jehova's Getuigen

Molukse acties

Wannseeconferentie

Duitse invasie

Silbertanne-moorden

Militaire operaties

Bevrijding

Gemengd-gehuwde Joden

Sinti en Roma

Operatie Black Tulip

Werkverschaffing

Woonwagenbewoners

Nederlandse Spoorwegen

Collaboratie

Repatriëring uit Nederlands-Indië

Organisation Todt

Philips Kommando

Ontvluchten uit Nederland

Executies

Binnenlandse Strijdkrachten

Opkomst van de nazi’s in Duitsland

Kinderen van 'foute' ouders

Dolle Dinsdag

Bersiap

Bezetting Nederlands-Indië door Japan

Wederopbouw

Vooroorlogs leven Nederlands-Indië

Anti-Duitse houding bevolking

Nederlandse leger in krijgsgevangenschap

Verzet

Hongerwinter

Operatie Amherst

Distributie

Razzia in Putten

Represailles

Arbeidsinzet

Radio Oranje

Barak 4

Fragment uit de Westerborkfilm Ziekenhuis

Brief Van: Amsterdamsche Bank N.V. Aan: Asscher, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1949-05-17 Onderwerp: erkenning van het bezitten van effecten.

Brief Van: Amsterdamsche Bank N.V. Aan: Asscher, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1949-05-17 Onderwerp: erkenning van het bezitten van effecten.

Brief van de Amsterdamsche Bank N.V. aan A. Asscher

Van: Mr. van Proosdij, A.C.G. Aan: Fuldauer-Koob, M. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-10 Onderwerp: &nbsp;doorslag van schrijven aan de Rijksinspectie; er is gevraagd om foto's gezicht en profiel van Henri en mevrouw Fuldauer en haar echtgenoot (ouders van Henri).

Van: Mr. van Proosdij, A.C.G. Aan: Fuldauer-Koob, M. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-10 Onderwerp: &nbsp;doorslag van schrijven aan de Rijksinspectie; er is gevraagd om foto's gezicht en profiel van Henri en mevrouw Fuldauer en haar echtgenoot (ouders van Henri).

Brief van Mr. A.C.G. van Proosdij aan M. Fuldauer-Koob vanuit Amsterdam

Familiebarakken kamp Westerbork

April 1944

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 24 augustus 1942 - Auschwitz

Bewijs van crematie Datum: 12-04-1943 Nr. 164 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Pakter, Hillel geb. 13-04-70 overleden 02-04-1943 te Westerbork op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 12-04-1943 Nr. 164 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Pakter, Hillel geb. 13-04-70 overleden 02-04-1943 te Westerbork op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hillel Pakter

Van: Polak, Hetty Aan: Berensen, dhr. Datum: 1944-04-06 Onderwerp: Hetty en haar moeder zijn toch gepakt. Moeder zit op de Amstelveenseweg en Hetty is op transport naar Westerbork. Ze vraagt de heer Berensen alles in het werk te stellen om haar moeder uit Westerbork te houden. Ook vraagt ze hem of hij tegen haar vader wil zeggen dat hij moeder al het nodige stuurt want ze is met niets van huis gegaan. Zelf heeft ze tandpasta, zeep, handdoeken, ondergoed, een paar schoenen, kniekousen, jakjes en een zomerjurk nodig en ze hoopt dat haar vader dit kan opsturen. Ze hoopt dat de heer Berensen deze briefkaart, die ze uit de trein heeft gegooid, zal ontvangen.

Van: Polak, Hetty Aan: Berensen, dhr. Datum: 1944-04-06 Onderwerp: Hetty en haar moeder zijn toch gepakt. Moeder zit op de Amstelveenseweg en Hetty is op transport naar Westerbork. Ze vraagt de heer Berensen alles in het werk te stellen om haar moeder uit Westerbork te houden. Ook vraagt ze hem of hij tegen haar vader wil zeggen dat hij moeder al het nodige stuurt want ze is met niets van huis gegaan. Zelf heeft ze tandpasta, zeep, handdoeken, ondergoed, een paar schoenen, kniekousen, jakjes en een zomerjurk nodig en ze hoopt dat haar vader dit kan opsturen. Ze hoopt dat de heer Berensen deze briefkaart, die ze uit de trein heeft gegooid, zal ontvangen.

Briefkaart van Hetty Polak aan de heer Berensen uit de trein gegooid op weg naar kamp Westerbork

Opbouw bevolking in kamp Datum: 1943-02-02

Opbouw bevolking in kamp Datum: 1943-02-02

Lijst met opbouw van de kampbevolking in Westerbork