We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Anti-Joodse maatregelen

Bewegingsvrijheid voor Joden beperkt

Reizen of verhuizen zonder vergunning voor Joden verboden

Amsterdam ‘Judenrein’ verklaard

Van: van Lochem, Jaap Aan: Reina Plaats: de Landweer, Joods werkkamp Datum: 1942-07-14 Onderwerp: over oproepen van mannen en vrouwen om te gaan werken in Duitsland; er gaan geruchten dat ze allemaal moeten gaan…; alle Joodse mannen tussen 45 en 55 jaar worden nu ook gekeurd voor de Joodse werkkampen; vader zal ook wel bericht krijgen…; in de landweer is door dit alles de stemming niet goed; het is de laatste tijd slecht weer; in het kamp nog steeds geen verse groeten. Ze krijgen niets anders dan gedroogde groente en dat verteerd haast niet; als Reina voor die rijksdaalder niets kan kopen, dan kan ze de munt beter opsturen; Jaap kan het geld in het kamp goed gebruiken; hij stuurt Reina een paar foto's toe, met de vraag ze daarna naar Amsterdam toe te sturen…

Van: van Lochem, Jaap Aan: Reina Plaats: de Landweer, Joods werkkamp Datum: 1942-07-14 Onderwerp: over oproepen van mannen en vrouwen om te gaan werken in Duitsland; er gaan geruchten dat ze allemaal moeten gaan…; alle Joodse mannen tussen 45 en 55 jaar worden nu ook gekeurd voor de Joodse werkkampen; vader zal ook wel bericht krijgen…; in de landweer is door dit alles de stemming niet goed; het is de laatste tijd slecht weer; in het kamp nog steeds geen verse groeten. Ze krijgen niets anders dan gedroogde groente en dat verteerd haast niet; als Reina voor die rijksdaalder niets kan kopen, dan kan ze de munt beter opsturen; Jaap kan het geld in het kamp goed gebruiken; hij stuurt Reina een paar foto's toe, met de vraag ze daarna naar Amsterdam toe te sturen…

Brief van Jaap van Lochem aan Reina vanuit het Joodse werkkamp de Landweer

Van: Lochem, Jaap Aan:&nbsp;Reina Plaats: Landweer, Joods werkkamp Datum:&nbsp;1942-08-03 Onderwerp: censuur op de brieven gekregen; 's morgen om 5.30 opstaan, wassen, hardlopen en eten in de kantine; ze moeten ok exerceren, alle bevelen in het Duits; eigen jongens worden geoefend door de kok; die zelf een opleiding van 5 dagen in het kamp Erika heeft gekregen; hij zal Reina niet meer schrijven, bang dat ze achter haar adres zullen komen; deze brief gaat via een illegalen weg'; ze mogen alleen nog briefkaarten ontvangen en versturen…

Van: Lochem, Jaap Aan:&nbsp;Reina Plaats: Landweer, Joods werkkamp Datum:&nbsp;1942-08-03 Onderwerp: censuur op de brieven gekregen; 's morgen om 5.30 opstaan, wassen, hardlopen en eten in de kantine; ze moeten ok exerceren, alle bevelen in het Duits; eigen jongens worden geoefend door de kok; die zelf een opleiding van 5 dagen in het kamp Erika heeft gekregen; hij zal Reina niet meer schrijven, bang dat ze achter haar adres zullen komen; deze brief gaat via een illegalen weg'; ze mogen alleen nog briefkaarten ontvangen en versturen…

Van: van Lochem, Jaap Aan:&nbsp;Reina Plaats: de Landweer, Joods werkkamp Datum:&nbsp;1942-08-11 Onderwerp: briefkaart ontvangen, Jaap schrijft meteen terug; met zijn vader gaat het goed. Hij zit bij Jaap in het kamp; het eten is iets beter, maar nog steeds gedroogde groente; ze moeten nog steeds exerceren; het weer is nog steeds slecht en dat valt het niet mee op de heide…

Van: van Lochem, Jaap Aan:&nbsp;Reina Plaats: de Landweer, Joods werkkamp Datum:&nbsp;1942-08-11 Onderwerp: briefkaart ontvangen, Jaap schrijft meteen terug; met zijn vader gaat het goed. Hij zit bij Jaap in het kamp; het eten is iets beter, maar nog steeds gedroogde groente; ze moeten nog steeds exerceren; het weer is nog steeds slecht en dat valt het niet mee op de heide…

Briefkaart van Jaap van Lochem aan reina vanuit het Joodse werkkamp de Landweer

Naziconcentratiekampen

Kamp Erika

Van: Theo (Heijmans) Aan: de Jong van Lier, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-30 Onderwerp: onderwijs, werktijden, nachtdienst

Van: Theo (Heijmans) Aan: de Jong van Lier, Fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-30 Onderwerp: onderwijs, werktijden, nachtdienst

Brief van Theo Heijmans aan de familie de Jong van Lier vanuit kamp Westerbork

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels Barak 33.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-08-17 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels Barak 33.&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-08-17 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Plattegrond met riolering en gevels Barak 33.

De Gezamenlijke Verzorgings-Organisaties verklaren op grond van een ingesteld onderzoek dat Snoek, Hermine als onderduikster is geregistreerd.

Verklaring betreffende de onderduik van Hermine Snoek

Van: Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap&nbsp; Plaats: Groningen Datum: 1922-08-14 Verklaring over de besnijdenis van Meier Asscher.

Van: Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap&nbsp; Plaats: Groningen Datum: 1922-08-14 Verklaring over de besnijdenis van Meier Asscher.

Verklaring over de besnijdenis van Meier Asscher

Plaatsen in kamp Westerbork

Crematorium

Van: Lakmaker, Joost Aan: Abuys, Guido Plaats: Säffle, Zweden Datum: 1999-07-13 Onderwerp: Verslag van Joost Lakmaker (1923) over zijn ervaringen Tijdens de oorlog. Na onderduik, Euterpestraat, Weteringsschans, Amstelveense weg, strafkamp in kamp Vught kwam Joost op 9-5-1943 in kamp Westerbork terecht. Hij moest in het Academisch Ziekenhuis geopereerd worden. Na een paar dagen ging hij weer terug naar Westerbork. Hij heeft tot aan zijn transport in het ziekenhuis van Westerbork kunnen blijven liggen. Op 24 augustus 1943 werd zijn lot bezegeld: Auschwitz, Monowitz en de dodenmarsen zouden volgen. Hij werd uiteindelijk door het Rode Leger bij Maagdenburg bevrijd. Niemand van zijn familie overleefde de oorlog. Hij had geen lust langer in Nederland te blijven wonen. Hij emigreerde naar Zweden, waar hij de rest van zijn leven zou blijven wonen.

Van: Lakmaker, Joost Aan: Abuys, Guido Plaats: Säffle, Zweden Datum: 1999-07-13 Onderwerp: Verslag van Joost Lakmaker (1923) over zijn ervaringen Tijdens de oorlog. Na onderduik, Euterpestraat, Weteringsschans, Amstelveense weg, strafkamp in kamp Vught kwam Joost op 9-5-1943 in kamp Westerbork terecht. Hij moest in het Academisch Ziekenhuis geopereerd worden. Na een paar dagen ging hij weer terug naar Westerbork. Hij heeft tot aan zijn transport in het ziekenhuis van Westerbork kunnen blijven liggen. Op 24 augustus 1943 werd zijn lot bezegeld: Auschwitz, Monowitz en de dodenmarsen zouden volgen. Hij werd uiteindelijk door het Rode Leger bij Maagdenburg bevrijd. Niemand van zijn familie overleefde de oorlog. Hij had geen lust langer in Nederland te blijven wonen. Hij emigreerde naar Zweden, waar hij de rest van zijn leven zou blijven wonen.

Verslag van van Joost Lakmaker over wat hem als Jood tijdens de oorlog is overkomen

Calendarium kamp Westerbork

1999

Van: Leo (Loeb, Leo), Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Aan:&nbsp;Lieve…, Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp:&nbsp;Leo schrijft over zijn gezondheidstoestand en behandeling. Hij heeft een gesprek gehad met een chirurg. Meta schrijft dat het zonde is dat het pakje met eitjes, kaas, boter niet aangekomen is.

Van: Leo (Loeb, Leo), Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Aan:&nbsp;Lieve…, Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp:&nbsp;Leo schrijft over zijn gezondheidstoestand en behandeling. Hij heeft een gesprek gehad met een chirurg. Meta schrijft dat het zonde is dat het pakje met eitjes, kaas, boter niet aangekomen is.

Brief van Leo Loeb en Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Levie, J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-10-08&nbsp; Onderwerp: pakjes ontvangen hartelijk dank

Van: Levie, J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-10-08&nbsp; Onderwerp: pakjes ontvangen hartelijk dank

Briefkaart van Joseph Levie aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: directeur van Staatsbosbeheer Plaats: Westerbork Datum: 1950-09-22 Onderwerp: Hinderwet, verzoek van het Ministerie van Oorlog tot oprichting van schiet-, mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: directeur van Staatsbosbeheer Plaats: Westerbork Datum: 1950-09-22 Onderwerp: Hinderwet, verzoek van het Ministerie van Oorlog tot oprichting van schiet-, mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van B. en W. Westerbork aan de directeur van Staatsbosbeheer