In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Lieber guter schlagzeugmann'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Tekst. Tekst met illustratie uit 'Humor und Melodie'. 'Lieber guter schlagzeugmann'. Kamp Westerbork, 1943-09-27.

Illustratie en tekst uit het revueboek Humor und Melodie

Van: Houtvester Assen Aan: Stichting 1940-1945 Plaats: Assen Datum: 1949-03-10 Onderwerp: verzetsmonument

Van: Houtvester Assen Aan: Stichting 1940-1945 Plaats: Assen Datum: 1949-03-10 Onderwerp: verzetsmonument

Brief van Houtvester aan Stichting 1940-1945 inzake het verzetsgraf

A.V.R.O. Persdienst Holland - Belgie 11 maart 1928 - 7 april 1968 Op 11 maart 1968 was het veertig jaar geleden, dat het eerste radio-sportverslag door Han Hollander voor de A.V.R.O. werd verzorgd vanuit het oude stadion te Amsterdam. In dit boekje halen een vijftal bekende radio- en sportfiguren herinneringen op.

A.V.R.O. Persdienst Holland - Belgie 11 maart 1928 - 7 april 1968 Op 11 maart 1968 was het veertig jaar geleden, dat het eerste radio-sportverslag door Han Hollander voor de A.V.R.O. werd verzorgd vanuit het oude stadion te Amsterdam. In dit boekje halen een vijftal bekende radio- en sportfiguren herinneringen op.

Boekje met herinneringen aan Han Hollander

Van: Dijkstra, R. (hoofd Afwikkelingsbureau) Aan: Niemeijer, R Plaats: Westerbork, ‘kamp’&nbsp; Datum: 1949-03-30 Onderwerp: restitutie van reeds betaald voedingsgeld van 41 cent per dag over de maand november 1948.

Van: Dijkstra, R. (hoofd Afwikkelingsbureau) Aan: Niemeijer, R Plaats: Westerbork, ‘kamp’&nbsp; Datum: 1949-03-30 Onderwerp: restitutie van reeds betaald voedingsgeld van 41 cent per dag over de maand november 1948.

Rekening betreffende restitutie voedingsgeld in Interneringskamp Westerbork

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1948-02-25 Onderwerp: informatie over Levie Querido

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1948-02-25 Onderwerp: informatie over Levie Querido

Verklaring van het Rode Kruis over het lot van Levie Querido

Militair Kampement Westerbork Datum: 1949 Tien militairen poseren voor de foto op de grond voor een voormalige woonbarak. "Even uitrusten'

Militair Kampement Westerbork Datum: 1949 Tien militairen poseren voor de foto op de grond voor een voormalige woonbarak. "Even uitrusten'

Foto van militairen bij een barak in Militair kampement Westerbork

Van: Liena (L.) Aan: Chaja (onderduiknaam Agatha) Plaats: onbekend Datum: 1943-1944 Onderwerp: verjaardagskaart van een contactpersoon voor Chaja in onderduik in het kindertehuis.

Van: Liena (L.) Aan: Chaja (onderduiknaam Agatha) Plaats: onbekend Datum: 1943-1944 Onderwerp: verjaardagskaart van een contactpersoon voor Chaja in onderduik in het kindertehuis.

Ansichtkaart van Liena aan Chaja voor haar verjaardag in het kindertehuis

Informatie uit andere archieven

Verklaring van overlijden van Eva Berlijn (1912-1943)

Verklaring van overlijden van Eva Berlijn (1912-1943)

Verklaring van overlijden van Eva Berlijn

Verklaring dat Meents, L. als waschmeester in het kamp werkzaam is geweest en dit tot volle tevredenheid heeft gedaan. Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06-07

Verklaring dat Meents, L. als waschmeester in het kamp werkzaam is geweest en dit tot volle tevredenheid heeft gedaan. Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1945-06-07

voor Levie Meents dat hij als Waschmeester in kamp Westerbork werkzaam is geweest

Aan: Lampie, Simon Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02 Onderwerp: uitwisselingstransport naar Zwitserland dat op 5 februari 1945 zal plaatsvinden. Verzocht wordt zich de dag ervoor te verzamelen met bagage.

Aan: Lampie, Simon Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02 Onderwerp: uitwisselingstransport naar Zwitserland dat op 5 februari 1945 zal plaatsvinden. Verzocht wordt zich de dag ervoor te verzamelen met bagage.

Mededeling in verband met het uitwisselingstransport naar Zwitserland vanuit Theresienstadt

Typografische schetsen van haar naam door Lena Cohen-Nijstad op Westerbork briefpapier, op de achterkant van een bagagelijst, z.j.&nbsp;

Typografische schetsen van haar naam door Lena Cohen-Nijstad op Westerbork briefpapier, op de achterkant van een bagagelijst, z.j.&nbsp;

Typografische schetsen van Lena Cohen-Nijstad

Vel met zes postzegels van Theresienstadt, z.j.

Postzegel

Verklaring dat Jules Cohen bij het Holland Transport in Theresienstadt werkzaamheden heeft te verrichten bij de kleine Vesting (kleinen Festung), 5 juni 1945.

Verklaring dat Jules Cohen bij het Holland Transport in Theresienstadt werkzaamheden heeft te verrichten bij de kleine Vesting (kleinen Festung), 5 juni 1945.

Verklaring

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Kroon, A. Hoofd Afd. III, bureau C. te Den Haag Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-04-05 Onderwerp: ter beschikkingstelling van de woning van dr. Boerma. I.v.m. onderbezetting van verplegend personeel, wordt onverwijld een woning toegewezen aan dhr. A. Mulder, hoofdverpleger-administrateur.&nbsp; Deze woning (huis 7) is ontruimd door de voormalig kamppredikant ds. Bardeloos.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Kroon, A. Hoofd Afd. III, bureau C. te Den Haag Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-04-05 Onderwerp: ter beschikkingstelling van de woning van dr. Boerma. I.v.m. onderbezetting van verplegend personeel, wordt onverwijld een woning toegewezen aan dhr. A. Mulder, hoofdverpleger-administrateur.&nbsp; Deze woning (huis 7) is ontruimd door de voormalig kamppredikant ds. Bardeloos.

Brief van J.G. Buijvoets aan A. Kroon over ter beschikkingstelling van huis 7 aan de heer A. Mulder

Van: Luitenant Kolonel Eerstaanwezend Ingenieur Aan: Houtvester Assen Plaats: Groningen Datum: 1950-09-18&nbsp; Onderwerp: aanleg schietbanen De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Luitenant Kolonel Eerstaanwezend Ingenieur Aan: Houtvester Assen Plaats: Groningen Datum: 1950-09-18&nbsp; Onderwerp: aanleg schietbanen De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van Lt. Kol. Ir. der Genie in Groningen aan Houtvester Assen