In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 2 november 1942 - Auschwitz

Dina werd op 5 maart 1899 geboren in Zaandam als dochter van Jonas van Allemans en Reintje Cohen. Dina trouwde op 12 januari 1922 in Amsterdam met Moïse Beem. Zij gingen wonen in de Weesperstraat 89A, waar Moïse een horloge-juwelierszaak begon. Anders dan haar man, die een vrije joodse opvoeding had gehad, was Dina orthodox joods. In die geest voedde zij haar kinderen op. Zij kreeg acht kinderen, waarvan alleen haar tweede zoon, Joop, de oorlog wist te overleven door onder te duiken. In de eerste maanden van 1942 zag zij haar oudste zoon, Jonas (Johnny), vertrekken naar een werkkamp. In april 1942 weigerde Joop gehoor te geven aan een oproep voor een werkkamp en vertrok in allerijl naar een tante in Brussel, die gemengd gehuwd was. Zij naaide in de zoom van zijn jas nog snel wat geld en sieraden. In september 1942 moest ook haar man naar een werkkamp. In dezelfde maand zag zij haar oude moeder opgehaald worden.&nbsp; Begin oktober 1942 werd Dina met de zes kinderen opgepakt. Zij kreeg nog het aanbod (mogelijk in de Hollandse Schouwburg) om haar twee jongste kinderen van 3 en 5 jaar) mee te geven voor de onderduik, wat zij niet over haar hart kon verkrijgen. In Westerbork werd zij herenigd met haar man en zoon Jonas. Op maandag 12 oktober 1942 werd het hele gezin op transport gesteld naar Auschwitz, waar zij gescheiden werd van haar man en de twee oudste zoons en met haar vijf andere kinderen meteen werd doorgestuurd naar de gaskamers. Dat was op 15 oktober 1942. Zij werd 43 jaar.&nbsp;

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 25

Dienstbereiche

Dienstbereich Frauendienst

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: het leven in het kamp is van transport naar transport. Er kwamen deze week transporten uit Amsterdam binnen, veel oude van dagen, op volgorde van het alfabet. De stemming in het kamp is die van onzekerheid, op basis van allerlei geruchten. Werner adviseert Stella wanneer haar positie in Amsterdam zwak is ze beter naar Westerbork kan komen. Werner positie in het kamp als oud-ingezetenen lijkt nog vrij zeker. Positie Stella's ouders volgens Werner onzeker. Stella zou hun kunnen helpen voorbereid te zijn op vertrek naar Westerbork, omdat velen het kamp binnenkomen, zonder iets bij zich te hebben; wat er in het kamp gebeurd beïnvloedt duidelijk de stemming, ook die van Werner.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: het leven in het kamp is van transport naar transport. Er kwamen deze week transporten uit Amsterdam binnen, veel oude van dagen, op volgorde van het alfabet. De stemming in het kamp is die van onzekerheid, op basis van allerlei geruchten. Werner adviseert Stella wanneer haar positie in Amsterdam zwak is ze beter naar Westerbork kan komen. Werner positie in het kamp als oud-ingezetenen lijkt nog vrij zeker. Positie Stella's ouders volgens Werner onzeker. Stella zou hun kunnen helpen voorbereid te zijn op vertrek naar Westerbork, omdat velen het kamp binnenkomen, zonder iets bij zich te hebben; wat er in het kamp gebeurd beïnvloedt duidelijk de stemming, ook die van Werner.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Barak 10

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-11-02&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van kampterrein (aantal hectares, inclusief het schieterrein) aan Ministerie van Oorlog (huurovereenkomst).

Van: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Utrecht&nbsp; Datum: 1950-11-02&nbsp; Onderwerp: in gebruik geven van kampterrein (aantal hectares, inclusief het schieterrein) aan Ministerie van Oorlog (huurovereenkomst).

Brief van de directeur van Staasbosbeheer aan de Houtvester Assen