In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Lies Aan: familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Onderwerp: afscheid moeten nemen van Siegfried (naar Bergen-Belsen), de laatste tijd was het zo gezellig; de beslissing is gevallen, ook Lies moet weg, naar Theresienstadt; Els moet een brief voor Siegfried naar de Joodse raad brengen en zal vragen hoe het met de brief- en pakketpost naar Theresienstadt is gesteld; Theresienstadt ligt bij Praag en dus niet in Silezië; er mag post naar Theresienstadt worden gestuurd, brief liefst een kantje en in de Duitse taal; hopen dat het aankomt…; adres van Lies is: geboren 29-08-1900, abgereist von Westerbork am 25-2-1944…Theresienstadt, Protectoraat Bohemen…. &nbsp;

Van: Lies Aan: familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Onderwerp: afscheid moeten nemen van Siegfried (naar Bergen-Belsen), de laatste tijd was het zo gezellig; de beslissing is gevallen, ook Lies moet weg, naar Theresienstadt; Els moet een brief voor Siegfried naar de Joodse raad brengen en zal vragen hoe het met de brief- en pakketpost naar Theresienstadt is gesteld; Theresienstadt ligt bij Praag en dus niet in Silezië; er mag post naar Theresienstadt worden gestuurd, brief liefst een kantje en in de Duitse taal; hopen dat het aankomt…; adres van Lies is: geboren 29-08-1900, abgereist von Westerbork am 25-2-1944…Theresienstadt, Protectoraat Bohemen…. &nbsp;

Brief van Lies aan haar familie vanuit kamp Westerbork

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve….(familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-09 Onderwerp: eindelijk weer brieven gekregen; Lies kan niet wennen aan de leegte die is ontstaan; ze hoopt op en positief bericht van Siegfried. Ze is bang net als haar moeder en zus doorgestuurd te worden; ze hoorde dat Jules zijn As via de Joodse Raad naar Amsterdam gaat en te Diemen zal worden bijgezet; Lies geeft haar volle toestemming voor eventueel een andere locatie; onder andere mevrouw D. Blitz is in haar barak; de brief van Lies is min of meer een afscheidsbrief. Ze bedankt de familie….&nbsp;

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve….(familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-09 Onderwerp: eindelijk weer brieven gekregen; Lies kan niet wennen aan de leegte die is ontstaan; ze hoopt op en positief bericht van Siegfried. Ze is bang net als haar moeder en zus doorgestuurd te worden; ze hoorde dat Jules zijn As via de Joodse Raad naar Amsterdam gaat en te Diemen zal worden bijgezet; Lies geeft haar volle toestemming voor eventueel een andere locatie; onder andere mevrouw D. Blitz is in haar barak; de brief van Lies is min of meer een afscheidsbrief. Ze bedankt de familie….&nbsp;

Lijst met een opsomming van een huis inventaris

Lijst met een opsomming van een huis inventaris

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan:&nbsp;afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: Verzamelrekening (doorslagpapier) nr. 11377 inzake materiaalhuur: spoor, wissels, railbuiger, een dommekracht, kiepwagens, dwarsliggers…

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan:&nbsp;afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-08-01 Onderwerp: Verzamelrekening (doorslagpapier) nr. 11377 inzake materiaalhuur: spoor, wissels, railbuiger, een dommekracht, kiepwagens, dwarsliggers…

Rekening van Tolk&Co in verband met huur van spoorwegmaterieel aan de afdeling Buitendienst van het Interneringskamp Westerbork

Van: Eerstaanwezend ingenieur der Genie Groningen&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1950-09-01&nbsp; Onderwerp: De aanleg van schietbanen zal doorgang doen vinden ondanks het feit dat Indische Nederlanders in Schattenberg zijn ondergebracht.&nbsp;

Van: Eerstaanwezend ingenieur der Genie Groningen&nbsp; Aan: Houtvester Assen&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1950-09-01&nbsp; Onderwerp: De aanleg van schietbanen zal doorgang doen vinden ondanks het feit dat Indische Nederlanders in Schattenberg zijn ondergebracht.&nbsp;

Brief van de ingenieur der Genie Groningen aan Houtvester Assen

Plaatsen in kamp Westerbork

Ziekenhuisbarakken

Kinderafdeling

Polikiniek

Medisch laboratorium

Apotheek

Pedicure

Orthopedische instrumentenmakerij

Diëtiek

Tandarts

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 49&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-02 Opmerking: leslokalen en een kantine met buffet, opslag en keuken.

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 49&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-02 Opmerking: leslokalen en een kantine met buffet, opslag en keuken.

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 49 in het woonoord Schattenberg

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Eerstaanwezend ingenieur der genie Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg. Ingang contract 26 juli.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Eerstaanwezend ingenieur der genie Groningen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg. Ingang contract 26 juli.

Brief Houtvester Assen aan de Ingenieur der Genie