In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Breslauer, W.R. Kinderen aan het figuurzagen in het Durchgangslager Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; In een barak zijn kinderen bezig met figuurzagen voor het maken van speelgoed. Een werkmeester houdt toezicht. Het jongentje links op de voorgrond is Stefan Breslauer. &nbsp;

Breslauer, W.R. Kinderen aan het figuurzagen in het Durchgangslager Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; In een barak zijn kinderen bezig met figuurzagen voor het maken van speelgoed. Een werkmeester houdt toezicht. Het jongentje links op de voorgrond is Stefan Breslauer. &nbsp;

Kinderen aan het figuurzagen voor het maken van speelgoed

Van: Nederlandsche Rode Kruis, informatiebureau Datum: 1949-02-23 Onderwerp: het vertrek van Hermann Heymann (1894) naar Auschwitz vanuit Theresienstadt en zijn overlijden. Vertrekdatum van Westerbork naar Theresienstadt 18 januari 1944.

Van: Nederlandsche Rode Kruis, informatiebureau Datum: 1949-02-23 Onderwerp: het vertrek van Hermann Heymann (1894) naar Auschwitz vanuit Theresienstadt en zijn overlijden. Vertrekdatum van Westerbork naar Theresienstadt 18 januari 1944.

Verklaring van het Rode Kruis over Hermann Heymann

Verklaring Van: Nederlandsche Rode Kruis Aan: Swaab, M. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1962-10-15 Onderwerp: gegevens Moritz Walter

Verklaring Van: Nederlandsche Rode Kruis Aan: Swaab, M. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1962-10-15 Onderwerp: gegevens Moritz Walter

Verklaring van het Rode Kruis over Moritz Walter

Breslauer, R.W. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Voetbal

Breslauer, R.W. Still uit de Westerborkfilm Westerbork, kamp, 1944 Voetbal

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Plaatsen in kamp Westerbork

Weeshuis

Van: Velleman-Härtz, B., Mevr. Aan: Procee, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02 Onderwerp: beschrijving situatie (veel bekenden en velen zijn ondertussen vertrokken) en bedankje voor toesturen van pakket.

Van: Velleman-Härtz, B., Mevr. Aan: Procee, fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02 Onderwerp: beschrijving situatie (veel bekenden en velen zijn ondertussen vertrokken) en bedankje voor toesturen van pakket.

Briefkaart van B. Velleman-Hartz aan fam. Procee vanuit kamp Westerbork

Van: Overste Stok, A. H. Aan: Buijvoets, J.G. en Kockx, Th. e.a. Plaats: Te Velde Datum: 1945-06-05/1945-06-12 Onderwerp: arbeidsloon tewerk gestelde geïnterneerden en de financiering hiervan. Bl.1: begeleidende brief Bl.2: de instructie kopie van 9137-0854 Do 993 Bl.3+4: 1945-06-01. Regeling tewerkstelling geïnterneerden in landbouwbedrijven. Ondertekend door P. Sterrenberg. Bl. 5: 1945-05-16. Regeling tewerkstelling geïnterneerden in landbouwbedrijven. Ondertekend door J.G. Buijvoets. Bl. 6+7: 1945-06-02. Instructies inzake tewerkstelling van N.S.B' ers in de landbouw op detachement. Bl. 8: Rapport. Bespreking met dhr. Wijnbergen, Heidemij op 25 mei 1945. Ondertekend door Th. Kockx.

Van: Overste Stok, A. H. Aan: Buijvoets, J.G. en Kockx, Th. e.a. Plaats: Te Velde Datum: 1945-06-05/1945-06-12 Onderwerp: arbeidsloon tewerk gestelde geïnterneerden en de financiering hiervan. Bl.1: begeleidende brief Bl.2: de instructie kopie van 9137-0854 Do 993 Bl.3+4: 1945-06-01. Regeling tewerkstelling geïnterneerden in landbouwbedrijven. Ondertekend door P. Sterrenberg. Bl. 5: 1945-05-16. Regeling tewerkstelling geïnterneerden in landbouwbedrijven. Ondertekend door J.G. Buijvoets. Bl. 6+7: 1945-06-02. Instructies inzake tewerkstelling van N.S.B' ers in de landbouw op detachement. Bl. 8: Rapport. Bespreking met dhr. Wijnbergen, Heidemij op 25 mei 1945. Ondertekend door Th. Kockx.

Instructie van Overste A. H. Stok over arbeidsloon en extra kosten van tewerkgestelde gedetineerden

Kommandantur-Befehl No 1.&nbsp; Datum: 1943-01-01&nbsp; Betreft een herziening van opzet van de kampbevelen. O.a. over de strafkompagnie

Kommandantur-Befehl No 1.&nbsp; Datum: 1943-01-01&nbsp; Betreft een herziening van opzet van de kampbevelen. O.a. over de strafkompagnie

Kommandantur-Befehl No. 1