We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Colofon

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-03- Onderwerp: belevenissen, bezoek aan Netty met Pasen gaat niet door. Netty heeft slechts een halve dag vrij en er zijn problemen met het Paasbrood.&nbsp;

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-03- Onderwerp: belevenissen, bezoek aan Netty met Pasen gaat niet door. Netty heeft slechts een halve dag vrij en er zijn problemen met het Paasbrood.&nbsp;

Brief van Herta Aussen aan Netty vanuit Zwolle

Van: Windmuller, R.&nbsp; Aan: Levie, de, Maurits (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-16&nbsp; Onderwerp: Joodse Raad; Pakketten; Omstandigheden. De schrijver bevindt zich in de Joodse Invalide (door de gemeente Amsterdam in gebruik als ziekenhuis). Hij heeft bij de Joodse Raad geïnformeerd hoe het zit met versturen van pakketten naar kamp Westerbork. Een zwager van hem is opgepakt en zal binnenkort in Westerbork verschijnen.

Van: Windmuller, R.&nbsp; Aan: Levie, de, Maurits (Westerbork, kamp, barak 22) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-16&nbsp; Onderwerp: Joodse Raad; Pakketten; Omstandigheden. De schrijver bevindt zich in de Joodse Invalide (door de gemeente Amsterdam in gebruik als ziekenhuis). Hij heeft bij de Joodse Raad geïnformeerd hoe het zit met versturen van pakketten naar kamp Westerbork. Een zwager van hem is opgepakt en zal binnenkort in Westerbork verschijnen.

Brief van R. Windmuller aan Maurits de Levie vanuit Amsterdam

Van: Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1938-08-01 Onderwerp: Fritz kan aan de slag…

Van: Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1938-08-01 Onderwerp: Fritz kan aan de slag…

Brief van Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen aan Fritz tauber over doorgaan van zijn aanstelling

Plattegrond met riolering en gevels van barak 6&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-05-25 Opmerking: riolering in verband met woonfunctie.

Plattegrond met riolering en gevels van barak 6&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-05-25 Opmerking: riolering in verband met woonfunctie.

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 6 in het woonoord Schattenberg

Van: Palache, Jules Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-18 Onderwerp: niet verwacht nu in Westerbork te zitten; telegrammen verstuurd over aankomst; hopen dat Siegfried iets kan bereiken, anders moeten ze de grote reis aanvaarden; opsomming van wat ze nodig hebben…

Van: Palache, Jules Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-18 Onderwerp: niet verwacht nu in Westerbork te zitten; telegrammen verstuurd over aankomst; hopen dat Siegfried iets kan bereiken, anders moeten ze de grote reis aanvaarden; opsomming van wat ze nodig hebben…

Brief van Jules Palache aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Van: Goldschmidt, Leon Aan: Stern-Goldberg, Regina Datum: 1943-02-25 Plaats: Stockholm Onderwerp: briefkaart geeft aan dat Regina op 12 september 1942 vanuit Fürth naar Theresienstadt is gedeporteerd. Het verzoek van Leon aan Regina is zijn moeder te groeten en ook de familie Magnus. De briefkaart gaat echter weer retour. ‘Zuruck Abgereist’.

Van: Goldschmidt, Leon Aan: Stern-Goldberg, Regina Datum: 1943-02-25 Plaats: Stockholm Onderwerp: briefkaart geeft aan dat Regina op 12 september 1942 vanuit Fürth naar Theresienstadt is gedeporteerd. Het verzoek van Leon aan Regina is zijn moeder te groeten en ook de familie Magnus. De briefkaart gaat echter weer retour. ‘Zuruck Abgereist’.

Briefkaart van Leon Goldschmidt aan Regina Stern-Goldschmidt vanuit Stockholm

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda (geschreven door Bennie Bannet) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-14 Onderwerp: brief lag al klaar om verstuurd te worden; vertrek van Mathilda met anderen naar kamp Westerbork…&nbsp;

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda (geschreven door Bennie Bannet) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-14 Onderwerp: brief lag al klaar om verstuurd te worden; vertrek van Mathilda met anderen naar kamp Westerbork…&nbsp;

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Van: Politie Aan: Kortoef, Willem Datum: 1941-04-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in beslagname Philips radio

Van: Politie Aan: Kortoef, Willem Datum: 1941-04-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in beslagname Philips radio

Bewijs dat de radio van Willem Kortoef in beslag is genomen

Manuscript geschreven door Fritz Tauber Zie voor deel 1 Do 639 Inv.nr. 7544 Onderwerp: einde baan in Nijmegen, onderduiken met hulp van een collega; op weg naar een onderduikplek; onderduiken bij een boer in Friesland; een slaapplek op een zolder; helpen in de huishouding en in de stal; gevaar voor ontdekking constant aanwezig; in juni 1944 moet het echtpaar Tauber wegens dreiging van verraad naar een ander adres. Er zal daarna nog een adres volgen tot de bevrijding.&nbsp;&nbsp;

Manuscript geschreven door Fritz Tauber Zie voor deel 1 Do 639 Inv.nr. 7544 Onderwerp: einde baan in Nijmegen, onderduiken met hulp van een collega; op weg naar een onderduikplek; onderduiken bij een boer in Friesland; een slaapplek op een zolder; helpen in de huishouding en in de stal; gevaar voor ontdekking constant aanwezig; in juni 1944 moet het echtpaar Tauber wegens dreiging van verraad naar een ander adres. Er zal daarna nog een adres volgen tot de bevrijding.&nbsp;&nbsp;

Manuscript van Fritz Tauber over onderduik in Friesland deel 2

Centrale verwarming van de barakken van het type A; a1; a2; a3; a4 en B; wasserij en badhuis&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1940-08-19

Centrale verwarming van de barakken van het type A; a1; a2; a3; a4 en B; wasserij en badhuis&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1940-08-19

Bouwtekening van de centrale verwarming in verschillende barakken

Van: Heijmans-de Lange, Joela Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-01-10 Onderwerp: strafgeval, barakken 3 en 12

Van: Heijmans-de Lange, Joela Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-01-10 Onderwerp: strafgeval, barakken 3 en 12

Ausweiskarte van Joela Heijmans-de Lange

Van: Dr. Ticho, Max Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1938-06-30 Onderwerp: Helene is werkzaam geweest als stenotypiste in het jaar 1938.

Van: Dr. Ticho, Max Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1938-06-30 Onderwerp: Helene is werkzaam geweest als stenotypiste in het jaar 1938.

Verklaring dat HeleneTauber-Büks als stenotypiste werkzaam is geweest voor Dr. Max Ticho in 1938

Verklaring Aan de jood Hammelburg, S. te Utrecht wordt op grond van dezen oproep de toestemming voor de heenreis per trein tot station Meppel verleend.

Verklaring Aan de jood Hammelburg, S. te Utrecht wordt op grond van dezen oproep de toestemming voor de heenreis per trein tot station Meppel verleend.

Bijlage behorende bij de oproep voor de arbeidsinzet van Salomon Hammelburg

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 269 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Alster, Selig geb. 05-02-69 overleden te Westerbork op 09-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 269 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Alster, Selig geb. 05-02-69 overleden te Westerbork op 09-05-1943 op: 14-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Selig Alster

Persoonsbewijs Van: Smilde, Mina Afgegeven te: Westerbork Datum: 1944-04-21 Met vermelding Lager Westerbork als adres.

Persoonsbewijs Van: Smilde, Mina Afgegeven te: Westerbork Datum: 1944-04-21 Met vermelding Lager Westerbork als adres.

Persoonsbewijs van Mina Smilde

Collage van foto's en tekeningen, onderdeel van het album ‘Spielzeugfabrik’ Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 De makers van het album zijn Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok.

Collage van foto's en tekeningen, onderdeel van het album ‘Spielzeugfabrik’ Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 De makers van het album zijn Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok.

Foto van de binnenkant van het album 'Spielzeugfabrik'

Oproep voor transport voor Alida Tabaksblatt. Met informatie over het meenemen van bagage. Verschijnen op de verzamelplaats in de Langestraat 3. Het transport gaat niet door. Alida Tabaksblatt wordt in Theresienstadt bevrijd. Haar vader is de predikant Srul Tabaksblatt (zie dienst gedoopte Joden in de Westerborkfilm).

Oproep voor transport voor Alida Tabaksblatt. Met informatie over het meenemen van bagage. Verschijnen op de verzamelplaats in de Langestraat 3. Het transport gaat niet door. Alida Tabaksblatt wordt in Theresienstadt bevrijd. Haar vader is de predikant Srul Tabaksblatt (zie dienst gedoopte Joden in de Westerborkfilm).

Oproep voor Alida Tabaksblatt te verschijnen voor het transport van 14 oktober 1944 vanuit Theresienstadt

Van: Evelien Aan: Hamburg, Flora Plaats: Zutphen Datum: 1942-10-03 Onderwerp: moeder en zuster op transport naar Westerbork met andere vrouwen waarvan de mannen in een Joods werkkamp zitten. Verzegeling van het huis.

Van: Evelien Aan: Hamburg, Flora Plaats: Zutphen Datum: 1942-10-03 Onderwerp: moeder en zuster op transport naar Westerbork met andere vrouwen waarvan de mannen in een Joods werkkamp zitten. Verzegeling van het huis.

van Evelien aan Flora Hamburg vanuit Zutphen

Verklaring van de Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Ondersteuning en Maatschappelijk Werk, dat Nathan Cohen te Groningen een financiële toezegging heeft gedaan en in verband hiermee zijn betalingen tot op heden heeft verricht, 6 nov. 1941.

Verklaring van de Joodsche Raad voor Amsterdam betreffende Nathan Cohen

Van: Caneel, Joop Aan: Smilde, M. Plaats: Vught, kamp Datum: 1943 Onderwerp: omstandigheden; pakketten; school;

Van: Caneel, Joop Aan: Smilde, M. Plaats: Vught, kamp Datum: 1943 Onderwerp: omstandigheden; pakketten; school;

Brief van Joop Caneel aan M. Smilde vanuit kamp Vught

Van: van Duren, Frederika (Riekke) Aan: Gerry en Thoom Plaats: Arnhem Datum: 1942-08-27 Onderwerp: gefeliciteerd met je verjaardag en bedankt voor alles wat is bezorgd (door velen); er was een onbekende man langsgekomen om haar was op te halen, graag haar op de hoogte brengen van wie er langskomt…; ze heeft van alles nodig (hele opsomming), ook bloemen om de cel op te vrolijken; graag de brieven van Thoom doorsturen en die va haar door hem laten lezen…

Van: van Duren, Frederika (Riekke) Aan: Gerry en Thoom Plaats: Arnhem Datum: 1942-08-27 Onderwerp: gefeliciteerd met je verjaardag en bedankt voor alles wat is bezorgd (door velen); er was een onbekende man langsgekomen om haar was op te halen, graag haar op de hoogte brengen van wie er langskomt…; ze heeft van alles nodig (hele opsomming), ook bloemen om de cel op te vrolijken; graag de brieven van Thoom doorsturen en die va haar door hem laten lezen…

Brief van Frederika van Duren aan Gerry vanuit het Huis van Bewaring in Arnhem

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Amsterdam Datum: 1945-09-15 Voor Sieg Toekomstverwachtingen

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Amsterdam Datum: 1945-09-15 Voor Sieg Toekomstverwachtingen

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: niet-Joodse man van een vrouw die net uit kamp Vught kwam is op bezoek geweest. Hij heeft zich gemeld op de Kommandantur en kreeg toestemming van kampcommandant Gemmeker om een uur met zijn vrouw te mogen praten. Lotte vraag aan haar man of hij een vergelijkbare poging wil doen om haar te bezoeken. Het briefje is geschreven op een document dat wordt gebruikt door artsen in het kamp na vaststelling van een diagnose.

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, Tibor Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: niet-Joodse man van een vrouw die net uit kamp Vught kwam is op bezoek geweest. Hij heeft zich gemeld op de Kommandantur en kreeg toestemming van kampcommandant Gemmeker om een uur met zijn vrouw te mogen praten. Lotte vraag aan haar man of hij een vergelijkbare poging wil doen om haar te bezoeken. Het briefje is geschreven op een document dat wordt gebruikt door artsen in het kamp na vaststelling van een diagnose.

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Reens, M, Reens-de Jonge Urbach, D. en Reens, A. (vader-moeder-dochter) Aan: Roel, Rudi en mevr. de Haan&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-03-07 Onderwerp: gelukwensen voor verjaardag en pakketpost voor Sander Sanders, barak 62 of via het adres van (Erich) Zielke, huis 7, zodat de post niet wordt teruggestuurd naar Amsterdam en in ieder geval bij Zielke terecht komt. &nbsp;

Van: Reens, M, Reens-de Jonge Urbach, D. en Reens, A. (vader-moeder-dochter) Aan: Roel, Rudi en mevr. de Haan&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-03-07 Onderwerp: gelukwensen voor verjaardag en pakketpost voor Sander Sanders, barak 62 of via het adres van (Erich) Zielke, huis 7, zodat de post niet wordt teruggestuurd naar Amsterdam en in ieder geval bij Zielke terecht komt. &nbsp;

Brief van M. Reens, D. Reens-de Jonge Urbach en A.Reens aan Roel, Rudi en mevrouw de Haan in Aalsmeer

Personen