In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Transport Meisje in deuropening van wagon Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Plaats: Westerbork, kamp Betreft Settela Steinbach, een Sintezza&nbsp; &nbsp;

Transport Meisje in deuropening van wagon Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Plaats: Westerbork, kamp Betreft Settela Steinbach, een Sintezza&nbsp; &nbsp;

Settela Steinbach kijkt door de deuropening van de wagon

Mededeling Datum: 1943-02-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Groetplicht; Rookverbod; Kaartspeelverbod

Mededeling Datum: 1943-02-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Groetplicht; Rookverbod; Kaartspeelverbod

Mededeling over groetplicht, rookverbod en kaartspeelverbod

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent/25 Gutschen, Serie AA No.8414

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent/25 Gutschen, Serie AA No.8414

Kampgeld Lager Westerbork 25 cent

Bord Tekst: Dienstbesprechung Bitte nicht storen

Bord Tekst: Dienstbesprechung Bitte nicht storen

Bord met tekst Dienstbesprechung

Het ketelhuis Getekend door: Kok, L. Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-12 Tekening in kleur van het ketelhuis, op de voorgrond loopt een man met een kruiwagen met een gamel met eten uit de centrale keuken.

Het ketelhuis Getekend door: Kok, L. Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1943-12 Tekening in kleur van het ketelhuis, op de voorgrond loopt een man met een kruiwagen met een gamel met eten uit de centrale keuken.

Het ketelhuis met kolenvoorraad getekend door Leo kok

Betreft Aanmeldingsplicht van personen van geheel of gedeeltelijk Joodschen bloede. Van: Gemeente 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1941-01-31

Betreft Aanmeldingsplicht van personen van geheel of gedeeltelijk Joodschen bloede. Van: Gemeente 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1941-01-31

Bekendmaking betreft aanmeldingsplicht van personen van geheel of gedeeltelijk Joodschen bloede

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Over het werk als barakleidster in kamp Westerbork (barak 10E). Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en irritaties. Blz.: 2&nbsp; Vervolg op gedicht Do 711 Inv.nr. 7877-04

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Over het werk als barakleidster in kamp Westerbork (barak 10E). Over de ellende en ergernis van de dagelijkse beslommeringen en irritaties. Blz.: 2&nbsp; Vervolg op gedicht Do 711 Inv.nr. 7877-04

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Bevolking Bevolking van het Durchgangslager Kamp Westerbork, 1942-10 Kampgevangenen op de appèlplaats in kamp Westerbork. Davidsterren duidelijk zichtbaar op de kleding.

Bevolking Bevolking van het Durchgangslager Kamp Westerbork, 1942-10 Kampgevangenen op de appèlplaats in kamp Westerbork. Davidsterren duidelijk zichtbaar op de kleding.

Appèl van werkgroepen in kamp Westerbork

Luchtopname van de rij telescopen met rechtsboven de barakken van het woonoord Schattenberg. Plaats: Radiosterrenwacht/Woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970

Luchtopname van de rij telescopen met rechtsboven de barakken van het woonoord Schattenberg. Plaats: Radiosterrenwacht/Woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970

Foto vanuit de lucht van de radiotelescopen en het woonoord Schattenberg

Rangerende goederentrein Westerbork, kamp Rangerende stoomlocomotief met wagon.

Rangerende goederentrein Westerbork, kamp Rangerende stoomlocomotief met wagon.

Rangerende goederentrein in kamp Westerbork

Van: Babs en Piet Aan: Dora Plaats: Warmond Datum: 1944-06-22 Onderwerp: gedicht na aanleiding van de verjaardag van Dora Frieda Brommet door wie deze gedichten geschonken zijn, was samen met haar ouders ondergedoken in Warmond.

Van: Babs en Piet Aan: Dora Plaats: Warmond Datum: 1944-06-22 Onderwerp: gedicht na aanleiding van de verjaardag van Dora Frieda Brommet door wie deze gedichten geschonken zijn, was samen met haar ouders ondergedoken in Warmond.

Gedicht ter herinnering aan Dora's verjaardag

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 41

Aanvraagformulier voor toerrijwielbanden&nbsp; Van: Meijer, A. en Meijer-Verduin Plaats: Amsterdam

Aanvraagformulier voor toerrijwielbanden&nbsp; Van: Meijer, A. en Meijer-Verduin Plaats: Amsterdam

Formulier voor de aanvraag van fietsbanden door Meijer-Verduin en haar zoon.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-11-12&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp. Boswachterij alleen geïnteresseerd in de varkensschuur en eventueel barak 11 om het hout te gebruiken voor reparatie van de schuur; een schafkeet en wachthuis 1. Van het stenen wachthuis kunnen misschien 2 woningen voor vaste medewerkers van de Boswachterij Hooghalen kunnen worden gemaakt….; er zijn suggesties voor meer overnames en compensatie voor Staatsbosbeheer bij opruimen van het terrein.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-11-12&nbsp; Onderwerp: Opheffing interneringskamp. Boswachterij alleen geïnteresseerd in de varkensschuur en eventueel barak 11 om het hout te gebruiken voor reparatie van de schuur; een schafkeet en wachthuis 1. Van het stenen wachthuis kunnen misschien 2 woningen voor vaste medewerkers van de Boswachterij Hooghalen kunnen worden gemaakt….; er zijn suggesties voor meer overnames en compensatie voor Staatsbosbeheer bij opruimen van het terrein.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Proclamatie van Koningin Wilhelmina&nbsp; Betreft bevrijding Nederland Deze proclamaties kwamen ook in het bezit van bevrijdde kampgevangenen in kamp Westerbork.

Proclamatie van Koningin Wilhelmina&nbsp; Betreft bevrijding Nederland Deze proclamaties kwamen ook in het bezit van bevrijdde kampgevangenen in kamp Westerbork.

Proclamatie van Koningin Wilhelmina over de bevrijding van Nederland

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over Sientje Barnstijn-van den Berg.

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over Sientje Barnstijn-van den Berg.

Brief van het Gemeentelijk inlichtingenbureau voor Joden Westerbork aan A. Coelingh-Barnstijn

Van: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Aan: Ingenieur der Genie&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1952-11-08&nbsp; Onderwerp: Stroomlevering Kamp Schattenberg&nbsp; Overeenkomst + begeleidende brief

Van: Prov. Elektr. bedrijf Groningen&nbsp; Aan: Ingenieur der Genie&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1952-11-08&nbsp; Onderwerp: Stroomlevering Kamp Schattenberg&nbsp; Overeenkomst + begeleidende brief

Brief, Overeenkomst Prov. Elektr. bedrijf Groningen aan de Ingenieur der Genie