In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-06&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kledingmagazijn.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-06&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Kledingmagazijn.

Mededeling over het kledingmagazijn

Van: Jannie en Ies Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-03 Onderwerp: vader moeder en Jettie zijn weggehaald; de schrijvers zelf zijn in onderduik…

Van: Jannie en Ies Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-03 Onderwerp: vader moeder en Jettie zijn weggehaald; de schrijvers zelf zijn in onderduik…

Brief van Jannie en Ies aan de familie Veer

Van: Letty (dochter) Aan: Liefste moes (moeder) Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-27&nbsp; Onderwerp: vraag hoe het in Westerbork toegaat; briefkaart kwam retour; Letty zou graag wat van haar moeder horen; de machtigingen rond het kunnen innen van het pensioen zijn rond; vragen over het kampleven; wachtgeld van echtgenoot Jan loopt vanaf 1 april, na zijn ontslag. Ze kunnen het nog wel even uitzingen.

Van: Letty (dochter) Aan: Liefste moes (moeder) Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-27&nbsp; Onderwerp: vraag hoe het in Westerbork toegaat; briefkaart kwam retour; Letty zou graag wat van haar moeder horen; de machtigingen rond het kunnen innen van het pensioen zijn rond; vragen over het kampleven; wachtgeld van echtgenoot Jan loopt vanaf 1 april, na zijn ontslag. Ze kunnen het nog wel even uitzingen.

Brief van Letty aan haar moeder vanuit Rotterdam

Van: Aussen, Hertha Aan: Netty Plaats: Zwolle Datum: 1942-05-31 Onderwerp: belevenissen; verjaardag

Van: Aussen, Hertha Aan: Netty Plaats: Zwolle Datum: 1942-05-31 Onderwerp: belevenissen; verjaardag

Brief van Herta Aussen aan Netty vanuit Zwolle

Foto is gemaakt door: Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Interieur Kommandatur kampcommandant A.K. Gemmeker. Frau Hassel zittend op een stoel.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1943 Mogelijk refereren de dennentakken naar het Joelfeest en is de foto rond het Joelfeest van 1942 of 1943 gemaakt.

Foto is gemaakt door: Breslauer, Werner Rudolf&nbsp; Interieur Kommandatur kampcommandant A.K. Gemmeker. Frau Hassel zittend op een stoel.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1943 Mogelijk refereren de dennentakken naar het Joelfeest en is de foto rond het Joelfeest van 1942 of 1943 gemaakt.

Foto van secretaresse Frau Hassel in het kantoor van kampcommandant Gemmeker

Van: N.V. Vlasfabriek Orvelte Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Orvelte Datum: 1945-08-23 Onderwerp: wegens stagnatie van de brandstoftoewijzingen a.u.b. 15 geïnterneerden minder sturen. De nummers van de te handhaven geïnterneerden (31) worden opgesomd.

Van: N.V. Vlasfabriek Orvelte Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Orvelte Datum: 1945-08-23 Onderwerp: wegens stagnatie van de brandstoftoewijzingen a.u.b. 15 geïnterneerden minder sturen. De nummers van de te handhaven geïnterneerden (31) worden opgesomd.

Verzoek voor de inzet van minder gedetineerden in de Vlasfabriek te Orvelte

Overzicht Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:2000&nbsp; Datum: 1965 Overgang Schattenberg - Radiosterrenwacht. De plek waar de radiotelescopen zullen komen is met een rood potlood aangegeven. Voor de nieuwe bestemming zullen onder andere de barakken met de nummers 80 gesloopt moeten worden.&nbsp;

Overzicht Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:2000&nbsp; Datum: 1965 Overgang Schattenberg - Radiosterrenwacht. De plek waar de radiotelescopen zullen komen is met een rood potlood aangegeven. Voor de nieuwe bestemming zullen onder andere de barakken met de nummers 80 gesloopt moeten worden.&nbsp;

Plattegrond van het woonoord Schattenberg in 1965

Van: van Dam, Aron Aan: &nbsp;het Rijksbureau voor Distributie van Textielproducten en Handel Plaats: Farmsum Datum: 1941-11-20 Onderwerp: sluiten winkel, reparatiewerk onderhanden; verzoek om een vergunning voor het repareren van herenkleding.

Van: van Dam, Aron Aan: &nbsp;het Rijksbureau voor Distributie van Textielproducten en Handel Plaats: Farmsum Datum: 1941-11-20 Onderwerp: sluiten winkel, reparatiewerk onderhanden; verzoek om een vergunning voor het repareren van herenkleding.

Brief van Aron van Dam aan het Rijksbureau voor Distributie van Textielproducten en Handel

Van: Lierens D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-05 Onderwerp: brief nummer 21 ontvangen.

Van: Lierens D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-05 Onderwerp: brief nummer 21 ontvangen.

Brief van D. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Het personeel van het Interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Commandant Buijvoets met secretaresse Fritsje Hoekstra. Jan Buijvoets was oorspronkelijk namens het Militair Gezag belast met de repatriëring van de in kamp Westerbork bevrijdde Joden. Later werd hij commandant van het Interneringskamp Westerbork.&nbsp;

Het personeel van het Interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Commandant Buijvoets met secretaresse Fritsje Hoekstra. Jan Buijvoets was oorspronkelijk namens het Militair Gezag belast met de repatriëring van de in kamp Westerbork bevrijdde Joden. Later werd hij commandant van het Interneringskamp Westerbork.&nbsp;

Foto van Commandant Jan Buijvoets en zijn secretaresse Fritsje Hoekstra

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08 Onderwerp: Bagage, lijstje van Joodsche Raad. Met stempel Joodsche Raad voor Amsterdam afd. Expositur. Visser is in afwachting van transport naar Westerbork.

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08 Onderwerp: Bagage, lijstje van Joodsche Raad. Met stempel Joodsche Raad voor Amsterdam afd. Expositur. Visser is in afwachting van transport naar Westerbork.

Briefkaart van A. Visser aan E. Visser vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 178 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Ten Brink, Carolina geb. 19-01-59 overleden te Westerbork op 06-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-04-1943 Nr. 178 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Ten Brink, Carolina geb. 19-01-59 overleden te Westerbork op 06-04-1943 op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Carolina ten Brink

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-29, No. 83&nbsp; Inhoud: Postregeling; wijziging in kamporder nr. 80; wijziging naam Baubüro in Bauleitung.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-06-29, No. 83&nbsp; Inhoud: Postregeling; wijziging in kamporder nr. 80; wijziging naam Baubüro in Bauleitung.

Lagerbefehl No. 83

Van: Wijnschenk, E.&nbsp; Aan: Herinneringscentrum kamp Westerbork&nbsp; Plaats: San Bruno&nbsp; Datum: 1988-09-09&nbsp; Onderwerp: kampervaringen in Auschwitz en de herinneringen van zijn familie.&nbsp;

Van: Wijnschenk, E.&nbsp; Aan: Herinneringscentrum kamp Westerbork&nbsp; Plaats: San Bruno&nbsp; Datum: 1988-09-09&nbsp; Onderwerp: kampervaringen in Auschwitz en de herinneringen van zijn familie.&nbsp;

Brief van Eduard Wjnschenk aan het Herinneringscentrum kamp Westerbork

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Transporten, omstandigheden in het kamp; transport naar Westerbork, doorgestuurde bekenden; kinderen (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Transporten, omstandigheden in het kamp; transport naar Westerbork, doorgestuurde bekenden; kinderen (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-30 Voor Sieg Gedicht ter afscheid van Siegfried Emmering. Rosa moest op transport naar Bergen-Belsen. Uiteindelijk gaat zij op 15 februari naar Bergen-Belsen.

Van: Rosa van der Hal-Prins Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-30 Voor Sieg Gedicht ter afscheid van Siegfried Emmering. Rosa moest op transport naar Bergen-Belsen. Uiteindelijk gaat zij op 15 februari naar Bergen-Belsen.

Gedicht van Rosa van der Hal-Prins

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal) Aan: Lieve jongen (Salomon)&nbsp; Plaats:&nbsp;Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-07 Onderwerp: beschrijving omstandigheden; moeder schrijft over geruchten dat iedereen uit Westerbork doorgestuurd zal worden, ook de OD. Misschien is het een optie dat Salomon in Vught wordt geplaatst voor de werkplaatsen van Philips.

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal) Aan: Lieve jongen (Salomon)&nbsp; Plaats:&nbsp;Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-07 Onderwerp: beschrijving omstandigheden; moeder schrijft over geruchten dat iedereen uit Westerbork doorgestuurd zal worden, ook de OD. Misschien is het een optie dat Salomon in Vught wordt geplaatst voor de werkplaatsen van Philips.

Brief van Mina Polak-Hoogstraal aan haar zoon Salomon vanuit kamp Vught

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ivm opheffing van bezoek sperre, spreekuur in oude kantoor van Dienstbereich 5, barak 28.&nbsp; Dit spreekuur heeft slechts ten dienst het geven van inlichtingen over patienten in de barakken 3 en 36.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: ivm opheffing van bezoek sperre, spreekuur in oude kantoor van Dienstbereich 5, barak 28.&nbsp; Dit spreekuur heeft slechts ten dienst het geven van inlichtingen over patienten in de barakken 3 en 36.

Mededeling over spreekuur betreffende patiënten in barak 3 en 36

Van: (Humberg), Margot Aan: Breijer, Coby Plaats: Henxel (Winterswijk) Datum: 1943-07 Onderwerp: over de dreiging van opgepakt worden, gemengd-gehuwden, razzia's&nbsp; Bijz.: op de enveloppe (7851-1) staat bij de afzender 'vertrokken naar Westerbork, net opgehaald door de politie'

Van: (Humberg), Margot Aan: Breijer, Coby Plaats: Henxel (Winterswijk) Datum: 1943-07 Onderwerp: over de dreiging van opgepakt worden, gemengd-gehuwden, razzia's&nbsp; Bijz.: op de enveloppe (7851-1) staat bij de afzender 'vertrokken naar Westerbork, net opgehaald door de politie'

Brief van Margot Humberg aan Coby Breijer vanuit Winterswijk

Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: papiergeld uit Theresienstadt. Briefje van 100 Kronen.

Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: papiergeld uit Theresienstadt. Briefje van 100 Kronen.

Geld (papier) van 100 Kronen uit Theresienstadt

Van: Gewestelijk Arbeidsbureau Groningen Aan: Drent, Wichert Plaats: Winschoten Datum: 1948-08-02 Onderwerp: Wichert is wachtgelder en ingeschreven als werkzoekende.

Van: Gewestelijk Arbeidsbureau Groningen Aan: Drent, Wichert Plaats: Winschoten Datum: 1948-08-02 Onderwerp: Wichert is wachtgelder en ingeschreven als werkzoekende.

Bewijs dat Wichert Drent als wachtgelder in de maand juli stond ingeschreven als werkzoekende

Kommandantur-Befehl No. 2 Datum: 1943-01-11 Gebruik Duitse taal, gebruik kleurpotloden in Lagerbedrijven, nieuwe dienstafdelingen: Lagerkommandantur en registratie, Dienstleidersrapport, telefoonvergunning voor Lageringezetenen, arbeidskaarten blz. 2

Kommandantur-Befehl No. 2 Datum: 1943-01-11 Gebruik Duitse taal, gebruik kleurpotloden in Lagerbedrijven, nieuwe dienstafdelingen: Lagerkommandantur en registratie, Dienstleidersrapport, telefoonvergunning voor Lageringezetenen, arbeidskaarten blz. 2

Kommandantur-Befehl No. 2

Enveloppe bij de brief geschreven door Martha Bertenthal vanuit kamp Westerbork

Van: Nederlandsche Rode Kruis&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1947-02-21&nbsp; Onderwerp: persoonsinformatie over haar broer Gustaaf Barnstijn.

Van: Nederlandsche Rode Kruis&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1947-02-21&nbsp; Onderwerp: persoonsinformatie over haar broer Gustaaf Barnstijn.

Brief van het Nederlandsche Rode Kruis aan A. Coelingh-Barnstijn

Van: Modela, de, Pim (onbekend) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: OD lied Het lied werd gezongen in scene 9 ‘V’ und 'OD van het cabaretprogramma Humor und Melodie. Het gaat hier om een Nederlandse vertaling.

Van: Modela, de, Pim (onbekend) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: OD lied Het lied werd gezongen in scene 9 ‘V’ und 'OD van het cabaretprogramma Humor und Melodie. Het gaat hier om een Nederlandse vertaling.

over de Joodse Ordedienst

Artsen aan een kinderbed op de kinderafdeling in het ziekenhuis.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; De vrouwelijke arts is Elsa Jessurum d'Oliveijra (1913). Ze had als specialisatie gynaecologie.&nbsp; Op de wand zijn tekeningen van Jo Spier zichtbaar.

Artsen aan een kinderbed op de kinderafdeling in het ziekenhuis.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; De vrouwelijke arts is Elsa Jessurum d'Oliveijra (1913). Ze had als specialisatie gynaecologie.&nbsp; Op de wand zijn tekeningen van Jo Spier zichtbaar.

Doktersvisite in de kinderzaal van het kampziekenhuis

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-05-08, No. 77&nbsp; Inhoud: Het dragen van gummilaarzen.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-05-08, No. 77&nbsp; Inhoud: Het dragen van gummilaarzen.

Lagerbefehl No. 77

'De rattenvanger van Hamelen' op de kinderafdeling van het ziekenhuis. Foto van een wandschildering van Jo Spier Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01/03

'De rattenvanger van Hamelen' op de kinderafdeling van het ziekenhuis. Foto van een wandschildering van Jo Spier Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01/03

De rattenvanger van Hamelen getekend door Jo Spier

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen zijn werkzaam in de kabelsloperij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen zijn werkzaam in de kabelsloperij.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Persoonsbewijs (Ausweis) Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Hij krijgt op 17 juli 1943 één dag bedrust voorgeschreven, ondertekend door de arts en de barakkenleider. Hij is werkzaam voor Dienstbereich 6 (Aussendienst)

Persoonsbewijs (Ausweis) Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Hij krijgt op 17 juli 1943 één dag bedrust voorgeschreven, ondertekend door de arts en de barakkenleider. Hij is werkzaam voor Dienstbereich 6 (Aussendienst)

Ausweis van Jules Cohen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werken in de batterijsloperij. De strafgevallen zijn herkenbaar aan hun armband.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen werken in de batterijsloperij. De strafgevallen zijn herkenbaar aan hun armband.&nbsp;

Kampkrant van het Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Uitgave augustus 1945 Westerbork, Interneringskamp&nbsp; Datum: 1945-08 Een van de eerste uitgaven van de kampkrant die later Rimboe Nieuws zou worden genoemd. Onderwerp: o.a.: Prijsvraag voor naam van de krant; organisatorische mededelingen; aankomst en afscheid uit Kamp Westerbork; kamp-hygiëne; sociale verzorging; marechaussee Interneringskamp; voetballen.

Kampkrant van het Bewarings- en Verblijfskamp Westerbork Uitgave augustus 1945 Westerbork, Interneringskamp&nbsp; Datum: 1945-08 Een van de eerste uitgaven van de kampkrant die later Rimboe Nieuws zou worden genoemd. Onderwerp: o.a.: Prijsvraag voor naam van de krant; organisatorische mededelingen; aankomst en afscheid uit Kamp Westerbork; kamp-hygiëne; sociale verzorging; marechaussee Interneringskamp; voetballen.

Orgaan/kampkrant van het Interneringskamp Westerbork

Van: kamporganisatie Aan: Bloch Gerhard Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-01 Onderwerp: arbeidskaart; ordonnans Dienstebereich Verwaltung.

Van: kamporganisatie Aan: Bloch Gerhard Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-01 Onderwerp: arbeidskaart; ordonnans Dienstebereich Verwaltung.

Arbeitskarte van Gerhard Bloch in kamp Westerbork

Van: Cohen-Nieweg, Mietje Aan: Fledderman, G. Plaats: de trein Datum: 1943-07-20 Onderwerp: zitten met z'n vieren en vele anderen i de trein; door een fout is haar man op de transportlijst geplaatst; hoge omes in het kamp hebben geprobeerd hun van de lijst te krijgen; vol goede moed; pakje gaat nu naar een goede vriend…

Van: Cohen-Nieweg, Mietje Aan: Fledderman, G. Plaats: de trein Datum: 1943-07-20 Onderwerp: zitten met z'n vieren en vele anderen i de trein; door een fout is haar man op de transportlijst geplaatst; hoge omes in het kamp hebben geprobeerd hun van de lijst te krijgen; vol goede moed; pakje gaat nu naar een goede vriend…

Briefkaart van Mietje Cohen-Nieweg vanuit de trein

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: beheerder Fledderus met zijn zoontje op de kampboerderij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: beheerder Fledderus met zijn zoontje op de kampboerderij.

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-24 Onderwerp: Judith hoopt dat de brieven en pakjes aankomen, want ze weet het baraknummer niet. Ze heeft een pakje uit Lissabon ontvangen met vijgen en amandelen die ze doorstuurt zodra ze het baraknummer weet.&nbsp; Met enveloppe

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-24 Onderwerp: Judith hoopt dat de brieven en pakjes aankomen, want ze weet het baraknummer niet. Ze heeft een pakje uit Lissabon ontvangen met vijgen en amandelen die ze doorstuurt zodra ze het baraknummer weet.&nbsp; Met enveloppe

Brief van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-10 Onderwerp: Werkzaam als verpleegster in het Apeldoornsche Bosch, haar vader en rest van het gezin opgepakt en naar Westerbork gestuurd. Ze was twee dagen vrij en heeft hen brieven gestuurd. Ze is blij dat ze samen zijn, maar ze vindt het moeilijk. Vraagt naar ouderlijk huis in Borger en of de spullen er nog staan. Verpleging Apeldoornsche Bosch moet 13 oktober naar Amsterdam en een deel krijgt dan een vrijstelling.&nbsp;

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-10 Onderwerp: Werkzaam als verpleegster in het Apeldoornsche Bosch, haar vader en rest van het gezin opgepakt en naar Westerbork gestuurd. Ze was twee dagen vrij en heeft hen brieven gestuurd. Ze is blij dat ze samen zijn, maar ze vindt het moeilijk. Vraagt naar ouderlijk huis in Borger en of de spullen er nog staan. Verpleging Apeldoornsche Bosch moet 13 oktober naar Amsterdam en een deel krijgt dan een vrijstelling.&nbsp;

Brief van Lina Dalsheim aan Gretha van Dijk vanuit het Apeldoornsche Bosch

Ingang van Woonoord Schattenberg Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970 Links de portierswoning (barak 75) met hekken en slagboom. Op de achtergrond de barakken.

Ingang van Woonoord Schattenberg Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1968-1970 Links de portierswoning (barak 75) met hekken en slagboom. Op de achtergrond de barakken.

Foto van de ingang van woonoord Schattenberg

Van: De Graaf, W.F., Inspecteur in Algemene Dienst Aan: Hoofd Dienst Gebouwen (Afdeling Bijzondere Rechtspleging) Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-06-24 Onderwerp: wat gebeurt er met het Heidekamp. Er zal een advies komen het kamp niet af te breken en voor de legering van de buitenbewaking te behouden.

Van: De Graaf, W.F., Inspecteur in Algemene Dienst Aan: Hoofd Dienst Gebouwen (Afdeling Bijzondere Rechtspleging) Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1946-06-24 Onderwerp: wat gebeurt er met het Heidekamp. Er zal een advies komen het kamp niet af te breken en voor de legering van de buitenbewaking te behouden.

Afschrift van een brief van W.F. de Graaf aan het Hoofd Dienst Gebouwen over het Heidelager

Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: gebrek aan medisch personeel (door het vertrek van de Joodse dokter), administrateur is vertrokken en klacht over illegaal werk. Daarnaast is de commandant van de 2e compagnie niet echt betrokken bij zijn werk. Hij is nauwelijks aanwezig.&nbsp;

Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-22 Onderwerp: gebrek aan medisch personeel (door het vertrek van de Joodse dokter), administrateur is vertrokken en klacht over illegaal werk. Daarnaast is de commandant van de 2e compagnie niet echt betrokken bij zijn werk. Hij is nauwelijks aanwezig.&nbsp;

Rapport van J. Grevelink aan J. G. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork

Collage van foto's en tekeningen, onderdeel van het album ‘Spielzeugfabrik’ Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 De makers van het album zijn Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok.

Collage van foto's en tekeningen, onderdeel van het album ‘Spielzeugfabrik’ Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 De makers van het album zijn Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok.

Foto van de binnenkant van het album 'Spielzeugfabrik'

Van: Koopman, B.&nbsp; Aan: Cardozo, I.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-08&nbsp; Onderwerp: Dick schrijft de brief namens Bernard Wessel, die met het transport van 29 juni is vertrokken, een enorme klap voor zijn ouders en zus en voor de schrijver. Bernard heeft geen afscheid kunnen nemen van zijn moeder en zuster. Hij is als Krankenleiter van zijn wagon uit kamp Westerbork vertrokken. De brief van Izaak heeft Bernard niet meer heeft kunnen lezen.&nbsp;Dick en Dora werken respectievelijk als broeder en zuster in het kampziekenhuis. Dora heeft een blauwe stempel gekregen als oud-medewerkster van het N.I. Z.. Hun werkstempels zijn echter vervallen verklaard. Dick bevindt zich samen met de heer Wessel in barak 60. Dora en haar moeder zitten in barak 67. &nbsp;Ze zijn ondertussen aan het kampleven gewend. De eerste dagen waren moeilijk.&nbsp;

Van: Koopman, B.&nbsp; Aan: Cardozo, I.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-08&nbsp; Onderwerp: Dick schrijft de brief namens Bernard Wessel, die met het transport van 29 juni is vertrokken, een enorme klap voor zijn ouders en zus en voor de schrijver. Bernard heeft geen afscheid kunnen nemen van zijn moeder en zuster. Hij is als Krankenleiter van zijn wagon uit kamp Westerbork vertrokken. De brief van Izaak heeft Bernard niet meer heeft kunnen lezen.&nbsp;Dick en Dora werken respectievelijk als broeder en zuster in het kampziekenhuis. Dora heeft een blauwe stempel gekregen als oud-medewerkster van het N.I. Z.. Hun werkstempels zijn echter vervallen verklaard. Dick bevindt zich samen met de heer Wessel in barak 60. Dora en haar moeder zitten in barak 67. &nbsp;Ze zijn ondertussen aan het kampleven gewend. De eerste dagen waren moeilijk.&nbsp;

Briefkaart van B. Koopman aan I.P. Cardozo vanuit kamp Westerbork

Van: Staatsbosbeheer Aan: Rijksgebouwendienst Plaats: Utrecht Datum: 1948-01-23 Onderwerp: afvoer afvalwater via de gronden van Staasbosbeheer naar het Oranjekanaal.

Van: Staatsbosbeheer Aan: Rijksgebouwendienst Plaats: Utrecht Datum: 1948-01-23 Onderwerp: afvoer afvalwater via de gronden van Staasbosbeheer naar het Oranjekanaal.

Brief van Staatsbosbeheer aan de Rijksgebouwendienst

Sonder-Ausweis Milecki, Joseph, 9-4-98, B18 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Heidelager, Klaeranlage, Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 7).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Milecki, Joseph, 9-4-98, B18 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Heidelager, Klaeranlage, Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 7).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Joseph Milecki

Lagerbefehl No. 16&nbsp; Datum: 1943-03-16&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Nieuwe werkruimte van de bouwleiding in barak 33 en &nbsp;he doorgeven van werkopdrachten aan deze dienst en de uitvoering van de (reparatie) werkzaamheden.

Lagerbefehl No. 16&nbsp; Datum: 1943-03-16&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Nieuwe werkruimte van de bouwleiding in barak 33 en &nbsp;he doorgeven van werkopdrachten aan deze dienst en de uitvoering van de (reparatie) werkzaamheden.

Lagerbefehl No. 16

Van: Levie, Joseph Aan: Katz-Franken, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-21&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; pakketten. Met Stella gaat het weer beter. Ze mochten haar eindelijk in het ziekenhuis bezoeken. Bijz.: 'Westerbork - briefpapier'

Van: Levie, Joseph Aan: Katz-Franken, E.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-12-21&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; pakketten. Met Stella gaat het weer beter. Ze mochten haar eindelijk in het ziekenhuis bezoeken. Bijz.: 'Westerbork - briefpapier'

Brief van Joseph Levie Eva Katz-Franken en de familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van lijsten door barakleiders van alle inwoners van hun barak tot 45 jaar.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-21&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: inleveren van lijsten door barakleiders van alle inwoners van hun barak tot 45 jaar.

Mededeling over inleveren van lijsten door barakleiders van alle inwoners van hun barak tot 45 jaar

Van: Boswachter Appelscha&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-10-09&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, in dienst treden als bedrijfsleider ontginning G. K. Huisman. Hij was tijdelijk opzichter in Diever. &nbsp;

Van: Boswachter Appelscha&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-10-09&nbsp; Onderwerp: Werkverschaffing Vluchtelingenkamp, in dienst treden als bedrijfsleider ontginning G. K. Huisman. Hij was tijdelijk opzichter in Diever. &nbsp;

Brief van Boswachterij Appelscha aan de directie

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-05-17 Onderwerp: familie Verdoner is nog in kamp Westerbork. Mogelijk gaan zij net als de familie Solomons vanavond op transport naar kamp Amersfoort (volgende dag, 18 mei); Samuel (Emanuel) Meents is nog in het kamp, er wordt naar hem gevraagd en er is een brief voor hem; het is een grote bende in het kamp vanwege een vertrekkend transport de volgende dag en transporten uit Amsterdam die zullen binnenkomen, verhuizingen in het kamp; alle Joden uit Amsterdam moeten voor 1 juli weg zijn; (door de aankomende drukte gaat een groep van bijna 600 personen tijdelijk naar kamp Amersfoort) en worden de gemengd gehuwden (met kinderen) voor de keuze gesteld zich te laten steriliseren (daarna naar huis) of zich klaar te maken voor deportatie naar Polen; &nbsp;een kleine groep van 53 personen hebben zich al aangemeld en zijn direct naar Amsterdam gebracht. Werner denkt aan zijn broer, die ook gemengd-gehuwd is; er mogen alleen pakjes worden ontvangen van Joden uit Amsterdam; welke keuze moet Stella maken: naar Westerbork of zo lang mogelijk in Amsterdam blijven; De Solomons hebben gevraagd in Westerbork te mogen blijven; Samuel Meents is nog in het kamp, omdat zijn zoontje Gerd (Gerrit) in het ziekenhuis ligt; het transport dat vanavond komt, gaat waarschijnlijk gelijk verder.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-05-17 Onderwerp: familie Verdoner is nog in kamp Westerbork. Mogelijk gaan zij net als de familie Solomons vanavond op transport naar kamp Amersfoort (volgende dag, 18 mei); Samuel (Emanuel) Meents is nog in het kamp, er wordt naar hem gevraagd en er is een brief voor hem; het is een grote bende in het kamp vanwege een vertrekkend transport de volgende dag en transporten uit Amsterdam die zullen binnenkomen, verhuizingen in het kamp; alle Joden uit Amsterdam moeten voor 1 juli weg zijn; (door de aankomende drukte gaat een groep van bijna 600 personen tijdelijk naar kamp Amersfoort) en worden de gemengd gehuwden (met kinderen) voor de keuze gesteld zich te laten steriliseren (daarna naar huis) of zich klaar te maken voor deportatie naar Polen; &nbsp;een kleine groep van 53 personen hebben zich al aangemeld en zijn direct naar Amsterdam gebracht. Werner denkt aan zijn broer, die ook gemengd-gehuwd is; er mogen alleen pakjes worden ontvangen van Joden uit Amsterdam; welke keuze moet Stella maken: naar Westerbork of zo lang mogelijk in Amsterdam blijven; De Solomons hebben gevraagd in Westerbork te mogen blijven; Samuel Meents is nog in het kamp, omdat zijn zoontje Gerd (Gerrit) in het ziekenhuis ligt; het transport dat vanavond komt, gaat waarschijnlijk gelijk verder.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Het Laboratorium&nbsp; Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Inrichting van het laboratorium in kamp Westerbork.

Het Laboratorium&nbsp; Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Inrichting van het laboratorium in kamp Westerbork.

Tekening, aquarel van het laboratorium in kamp Westerbork getekend door Otto Birman

Toestemming van het Militair Gezag aan Aad van As om te reizen van Assen naar Eindhoven. Van: Militair Gezag (Overste A.H. Stok) Aan: As, van, Aad Afgegeven 22 mei 1945, Assen

Toestemming van het Militair Gezag aan Aad van As om te reizen van Assen naar Eindhoven. Van: Militair Gezag (Overste A.H. Stok) Aan: As, van, Aad Afgegeven 22 mei 1945, Assen

Verklaring van het Militair Gezag aan Aad van As om te reizen naar Breda

Van: De Joodsche Raad, Afdeling Joodsche Centrale Voor Beroepsopleiding Aan: Magnus, Simon Datum: 1943-04-05 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Simon wordt bij de centrale tot schoenmaker opgeleid.

Van: De Joodsche Raad, Afdeling Joodsche Centrale Voor Beroepsopleiding Aan: Magnus, Simon Datum: 1943-04-05 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Simon wordt bij de centrale tot schoenmaker opgeleid.

Verklaring van de Joodse Raad aan Simon Magnus dat hij tot schoenmaker wordt opgeleid

Mededeling Alle kinderen van 6 tot en met 16 jaar (uitgezonderd de kinderen die de laatste week in barak 93 op school zijn geweest) moeten 's morgens om 7.15 uur en 's middags om 1.45 uur drie aan drie voor de barak opgesteld en tussen barak 64 en 95 gebracht worden. De leiding van het opstellen der kinderen berust bij de heren Stranders en Bolle. Plaats: Westerbork, kamp Er wordt geen datum genoemd.

Mededeling Alle kinderen van 6 tot en met 16 jaar (uitgezonderd de kinderen die de laatste week in barak 93 op school zijn geweest) moeten 's morgens om 7.15 uur en 's middags om 1.45 uur drie aan drie voor de barak opgesteld en tussen barak 64 en 95 gebracht worden. De leiding van het opstellen der kinderen berust bij de heren Stranders en Bolle. Plaats: Westerbork, kamp Er wordt geen datum genoemd.

Mededeling voor alle kinderen van 6 tot en met 16 jaar

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1943-01-25&nbsp; Onderwerp: begeleidende brief bij akten.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1943-01-25&nbsp; Onderwerp: begeleidende brief bij akten.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Van: Jet,&nbsp;(Waterman-Lopes Cardozo) Henriette Aan: lieve familie,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-06-16,&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp; de kinderen werken de hele dag buiten. Ze lusten wel wat; door de zon gebruind. Chaja was een paar dagen ziek; de schrijfster heeft een gewrichtsaandoening en wordt met hete lucht behandeld. ze werkt daarnaast in het ziekenhuis, controle van verschillende werkzaamheden moet ze doen. Na drie weken in de barak is de schrijfster een beetje thuisgeraakt. Ze deelt het driehoog bed met twee verpleegsters. Van haar tafel heeft ze weer iets gezelligs gemaakt, een mooi kleedje geleend. s' Avonds is het babbelen en delen met elkaar wat te delen valt…

Van: Jet,&nbsp;(Waterman-Lopes Cardozo) Henriette Aan: lieve familie,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1943-06-16,&nbsp; Onderwerp: dagelijks leven in kamp; de kinderen werken de hele dag buiten. Ze lusten wel wat; door de zon gebruind. Chaja was een paar dagen ziek; de schrijfster heeft een gewrichtsaandoening en wordt met hete lucht behandeld. ze werkt daarnaast in het ziekenhuis, controle van verschillende werkzaamheden moet ze doen. Na drie weken in de barak is de schrijfster een beetje thuisgeraakt. Ze deelt het driehoog bed met twee verpleegsters. Van haar tafel heeft ze weer iets gezelligs gemaakt, een mooi kleedje geleend. s' Avonds is het babbelen en delen met elkaar wat te delen valt…

Brief van Henriette Waterman-Lopes Cardozo aan lieve familie vanuit kamp Westerbork

Van: L.&nbsp;(Loeb, Leo) Aan: Lief vijftal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp:&nbsp;L. is dankbaar voor de betoonde goede zorgen. Hij houdt de moed erin en hoopt de personen aan wie de brief gericht is spoedig weer te zien. L. komt met drie collega's in een kamertje te zitten binnen zijn barak. Hij en Meta zijn blij met deze nieuwe accommodatie. Nu de kou afneemt krijgen ze meer hoop voor de toekomst. Na zijn tweede verblijf in het ziekenhuis probeert hij wat aan te sterken.

Van: L.&nbsp;(Loeb, Leo) Aan: Lief vijftal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp:&nbsp;L. is dankbaar voor de betoonde goede zorgen. Hij houdt de moed erin en hoopt de personen aan wie de brief gericht is spoedig weer te zien. L. komt met drie collega's in een kamertje te zitten binnen zijn barak. Hij en Meta zijn blij met deze nieuwe accommodatie. Nu de kou afneemt krijgen ze meer hoop voor de toekomst. Na zijn tweede verblijf in het ziekenhuis probeert hij wat aan te sterken.

Brief van Leo Loeb aan lieve vijftal vanuit kamp Westerbork

Van: Prov. Electr. bedrijf Groningen&nbsp; Aan: Ingenieur der Genie&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1952-02-09&nbsp; Onderwerp: wijziging transformatorstation Kamp Schattenberg&nbsp; + 5 blz. met aantekeningen

Van: Prov. Electr. bedrijf Groningen&nbsp; Aan: Ingenieur der Genie&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1952-02-09&nbsp; Onderwerp: wijziging transformatorstation Kamp Schattenberg&nbsp; + 5 blz. met aantekeningen

Brief van het Prov. Electr. bedrijf Groningen aan de Genie