In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Sonder-Ausweis Schliesser-Neumann, Maragarete, 20-7-04, B17 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: Auf Weiteres Bijz.: voor 2 personen, op het ausweis staat tevens vermeld 'und ein Kind'.

Sonder-Ausweis Schliesser-Neumann, Maragarete, 20-7-04, B17 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: Auf Weiteres Bijz.: voor 2 personen, op het ausweis staat tevens vermeld 'und ein Kind'.

Sonderausweis van Margarete Schliesser-Neumann

Sonder-Ausweis Nol, Jacob, 9-5-06, ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Nol, Jacob, 9-5-06, ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Jacob Nol

Sonder-Ausweis Neerduin, Salomon, 24-2-98, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Neerduin, Salomon, 24-2-98, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Salomon Neerduin

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: ontvangstbewijs voor ingeleverd wasgoed etc.

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945 Onderwerp: ontvangstbewijs voor ingeleverd wasgoed etc.

Ontvangstbewijs blanco voor ingeleverd wasgoed in Interneringskamp Westerbork

Sonder-Ausweis Scheinowitz-Mueller, Gittel, 13-9-95, B49 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Krematorium Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Scheinowitz-Mueller, Gittel, 13-9-95, B49 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Krematorium Arbeiten zu verrichten (DB 1). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Gittel Scheinowitz-Mueller

Sonder-Ausweis Wind, Szymon, 23-6-11, B14 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Wind, Szymon, 23-6-11, B14 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Szymon Wind

Sonder-Ausweis Lobsteyn, Adrian, 3-4-16, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Lobsteyn, Adrian, 3-4-16, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Adrian Lobsteyn

Wagondeuren. De wagondeuren worden gesloten door een lid van de OD. Tussen de wagondeuren staan mensen. Kamp Westerbork, 1944-o5-19. Een OD' er sluit de wagondeuren van de veewagons vlak voor vertrek.

Wagondeuren. De wagondeuren worden gesloten door een lid van de OD. Tussen de wagondeuren staan mensen. Kamp Westerbork, 1944-o5-19. Een OD' er sluit de wagondeuren van de veewagons vlak voor vertrek.

Een OD' er sluit de wagon kort voor het vertrek van de deportatietrein

Sonder-Ausweis&nbsp; Weijel, Jacob, 10-11-28, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Weijel, Jacob, 10-11-28, B6 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Jacob Weijel

Ausweis Van: Noach, Jacob David Geboren: 1919-04-08 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Ze verblijft voorlopig in het kamp. Vanavond moet ze om 8 uur in de Grote Zaal verschijnen.

Ausweis Van: Noach, Jacob David Geboren: 1919-04-08 Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-03 Ze verblijft voorlopig in het kamp. Vanavond moet ze om 8 uur in de Grote Zaal verschijnen.

Ausweiskarte van Jacob David Noach

Van: Noord, van, Mau Aan: Westerbrink, Martha, Zuster Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-08 Onderwerp: gauw doorgezonden worden; vraag om diverse goederen, het lijstje staat onderaan de brief.

Van: Noord, van, Mau Aan: Westerbrink, Martha, Zuster Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-08 Onderwerp: gauw doorgezonden worden; vraag om diverse goederen, het lijstje staat onderaan de brief.

Briefkaart van Mau van Noord aan Zuster Martha

Transporten Transporten. Mensen met bagage bij de trein.&nbsp; De wagons worden gebruikt als bagagewagons. De kampgevangenen zelf krijgen een zitplaats in een coupe van een derde klas rijtuig. Hooghalen, 1942

Transporten Transporten. Mensen met bagage bij de trein.&nbsp; De wagons worden gebruikt als bagagewagons. De kampgevangenen zelf krijgen een zitplaats in een coupe van een derde klas rijtuig. Hooghalen, 1942

Kampgevangenen met bagage wachtend bij de bagagewagons van de deportatietrein

Sonder-Ausweis Parsser, Jacob, 22-4-08, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur mit O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis Parsser, Jacob, 22-4-08, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur mit O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Jacob Parsser

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: zicht op het perron en de trein die klaarstaat voor vertrek; Ordungspolizei; Joodse ordedienst; kampgevangenen die werkzaam zijn voor het transport of om een andere reden toestemming hebben zich op het perron te begeven. Daarnaast zoeken kampgevangenen nog naar een plek in de trein.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: zicht op het perron en de trein die klaarstaat voor vertrek; Ordungspolizei; Joodse ordedienst; kampgevangenen die werkzaam zijn voor het transport of om een andere reden toestemming hebben zich op het perron te begeven. Daarnaast zoeken kampgevangenen nog naar een plek in de trein.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Transport Een deportatietrein staat klaar in Hooghalen. Een hoop met bagage moet nog worden ingeladen Hooghalen, 1942

Transport Een deportatietrein staat klaar in Hooghalen. Een hoop met bagage moet nog worden ingeladen Hooghalen, 1942

Een hoop bagage ligt klaar om ingeladen te worden

Gedicht over kamp Westerbork.&nbsp; Van: Serlui, Reina Datum: 1943-08-10

Gedicht over kamp Westerbork.&nbsp; Van: Serlui, Reina Datum: 1943-08-10

Gedicht geschreven door Reina Serlui in kamp Westerbork

Van: Heilbron, Heiman&nbsp; Aan: Heilbron, Alexander&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden en toekomst. De schrijver is bijna genezen en vreest een vertrek uit kamp Westerbork op korte termijn. Met zijn vrouw gaat het heel best.

Van: Heilbron, Heiman&nbsp; Aan: Heilbron, Alexander&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942&nbsp; Onderwerp: beschrijving omstandigheden en toekomst. De schrijver is bijna genezen en vreest een vertrek uit kamp Westerbork op korte termijn. Met zijn vrouw gaat het heel best.

Brief van Heiman Heilbron aan zijn zoon Alexander vanuit kamp Westerbork

Personen