In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Contact

Algemeen

Vragen over personen

Vragen over een onderwerp

Vragen over een foto, voorwerp of document

Veelgestelde vragen

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Bureau bewaking, de heren v.l.n.r.: Niewold, Unaken en van Dijk.

Het personeel van het kamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945.&nbsp; Bureau bewaking, de heren v.l.n.r.: Niewold, Unaken en van Dijk.

Foto van personeel van het Bureau Bewaking in Interneringskamp Westerbork

Van: Office Palestinien de Suisse&nbsp; Aan: Schoenbeck, Inge Plaats: Genève Datum: 1943-10-20 Onderwerp: plaatsing op de 4de Palestinalijst.&nbsp;

Van: Office Palestinien de Suisse&nbsp; Aan: Schoenbeck, Inge Plaats: Genève Datum: 1943-10-20 Onderwerp: plaatsing op de 4de Palestinalijst.&nbsp;

Brief van Office Palestinien de Suisse aan Inge Schoenbeck

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via van Rooien) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-22 Onderwerp: moeder was gisteren bij de dokter, hartaandoening, omdat ze zo nerveus is; op klaarlichte dag viel ze over een aardappel; vaders blaas wordt gespiegeld; moeder gaat verhuizen naar de 82 en wij (vier vrouwen die graag bij elkaar willen blijven) naar de 82 (ook onderdeel van het ziekenhuis): mevrouw Waterman, Fikri (Mundji-Roos), vrouw van de vroegere Turkse gezant, een een jonge gediplomeerde verpleegster, wiens man in Velp zit en gisteren plotseling een paar uur hier was; ze krijgt een extra pakketzegel; ze maakt zich zorgen; ze denkt aan mooie tijden vroeger…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via van Rooien) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-22 Onderwerp: moeder was gisteren bij de dokter, hartaandoening, omdat ze zo nerveus is; op klaarlichte dag viel ze over een aardappel; vaders blaas wordt gespiegeld; moeder gaat verhuizen naar de 82 en wij (vier vrouwen die graag bij elkaar willen blijven) naar de 82 (ook onderdeel van het ziekenhuis): mevrouw Waterman, Fikri (Mundji-Roos), vrouw van de vroegere Turkse gezant, een een jonge gediplomeerde verpleegster, wiens man in Velp zit en gisteren plotseling een paar uur hier was; ze krijgt een extra pakketzegel; ze maakt zich zorgen; ze denkt aan mooie tijden vroeger…

Brief van Lotte Ruth-Feldman-Kan (via Van Rooien) aan T. Feldman vanuit kamp Westerbork

Van: Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-07 Onderwerp: Siegfried kwam alweer met de volgende brief binnen; met vader gaat het niet goed, dat was te voorzien, hij is in het kampziekenhuis opgenomen; van alle verzonden pakketten nog maar drie rode kaarten ontvangen; alles lijkt verdwenen; organiseren van pakketten; de voorraad is bijna op; Els kan niet aan boter, eieren en kaas komen…

Van: Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-07 Onderwerp: Siegfried kwam alweer met de volgende brief binnen; met vader gaat het niet goed, dat was te voorzien, hij is in het kampziekenhuis opgenomen; van alle verzonden pakketten nog maar drie rode kaarten ontvangen; alles lijkt verdwenen; organiseren van pakketten; de voorraad is bijna op; Els kan niet aan boter, eieren en kaas komen…

Brief van Els en Alfred aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-24&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Weinreb uitwisseling

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-24&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Weinreb uitwisseling

Mededeling over Weinreb uitwisseling

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Weinreb uitwisseling

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Weinreb uitwisseling

Treinstations

Centraal Station Amsterdam

Sonder-Ausweis Oesterreicher, Lisbeth, 27-2-02, B41 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Haus Winne, Obersturmfuhrer Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Auf Weiteres Winne was de architect van het kamp. Hij woonde (huis 1) naast kampcommandant Gemmeker.

Sonder-Ausweis Oesterreicher, Lisbeth, 27-2-02, B41 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Haus Winne, Obersturmfuhrer Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Auf Weiteres Winne was de architect van het kamp. Hij woonde (huis 1) naast kampcommandant Gemmeker.

Sonderausweis van Lisbeth (Alzbeta) Oesterreicher

Van: Cahen, Jonas&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: grens Duitsland/provincie Groningen (verstrekt) Datum: 1945-06-25&nbsp; Onderwerp: Displaced Person Registratiekaart van Bob Cahen

Van: Cahen, Jonas&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: grens Duitsland/provincie Groningen (verstrekt) Datum: 1945-06-25&nbsp; Onderwerp: Displaced Person Registratiekaart van Bob Cahen

Bewijs van repatriëring van Bob Cahen

Toestemming om Kamp Westerbork te verlaten&nbsp; Van: Meents, Levie met vrouw&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1945-06-08&nbsp; Toestemming om Kamp Westerbork voorgoed te verlaten

Toestemming om Kamp Westerbork te verlaten&nbsp; Van: Meents, Levie met vrouw&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1945-06-08&nbsp; Toestemming om Kamp Westerbork voorgoed te verlaten

voor Levie Meents dat hij met zijn vrouw kamp Westerbork voorgoed mag verlaten

Foto van een winterlandschap, rijp op de bomen Achter op de foto staat: 'Onderweg naar het vluchtelingenkamp, winter 1939-1940'.

Foto van een winterlandschap, rijp op de bomen Achter op de foto staat: 'Onderweg naar het vluchtelingenkamp, winter 1939-1940'.

Winterlandschap op weg naar Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Muller-Goldschmidt, I. Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Vught, Auffanglager Datum: 16 juli (1943) Onderwerp: Pakket ontvangen

Van: Muller-Goldschmidt, I. Aan: Joodse Raad Deventer Plaats: Vught, Auffanglager Datum: 16 juli (1943) Onderwerp: Pakket ontvangen

Briefkaart van I. Muller-Goldschmidt aan Joodse Raad Deventer vanuit kamp Vught

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-10-22 Onderwerp: Werner is ziek geweest; vulpenhouder gebroken, vandaar dat de brief met potlood is geschreven; Stella heeft haar vrijstellingsstempel gekregen; er zijn op het moment nog 9000 in kamp Westerbork; pakketjes komen soms niet bij de juiste mensen terecht, omdat ze al vertrokken zijn, het baraknummer niet op het pakketjes staat en de mensen daardoor onvindbaar zijn. Soms eisen mensen pakketjes voor zichzelf op die niet voor hun bestemde zijn; Onbezorgde pakketjes komen bij de Fürsorge terecht (zorg voor mensen die op transport gaan of in het kamp niets hebben). Levensmiddelen binnengekomen met als opschrift Voor de Joden uit Enschede en Hengelo, 'Aan de Joden uit Leeuwarden, ook vanuit Amsterdam; de omstandigheden blijven slecht, sinds 1 augustus zijn 15 mensen in het kamp overleden. De trein komt tot kort voor het kamp; vanavond/vannacht is weer een transportnacht; er is beslag gelegd op levensmiddelen door controle van pakketjes; er vinden ontvluchtingen plaats, de SS- wacht schiet, er zijn mensen getroffen; veel niet-Joodse bezoekers zijn aan de poort afgewezen, sommigen mochten 5 minuten met hun familieleden spreken; Alte kampinsassen zijn voorlopig vrijgesteld van transport, ook hun vrouwen.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-10-22 Onderwerp: Werner is ziek geweest; vulpenhouder gebroken, vandaar dat de brief met potlood is geschreven; Stella heeft haar vrijstellingsstempel gekregen; er zijn op het moment nog 9000 in kamp Westerbork; pakketjes komen soms niet bij de juiste mensen terecht, omdat ze al vertrokken zijn, het baraknummer niet op het pakketjes staat en de mensen daardoor onvindbaar zijn. Soms eisen mensen pakketjes voor zichzelf op die niet voor hun bestemde zijn; Onbezorgde pakketjes komen bij de Fürsorge terecht (zorg voor mensen die op transport gaan of in het kamp niets hebben). Levensmiddelen binnengekomen met als opschrift Voor de Joden uit Enschede en Hengelo, 'Aan de Joden uit Leeuwarden, ook vanuit Amsterdam; de omstandigheden blijven slecht, sinds 1 augustus zijn 15 mensen in het kamp overleden. De trein komt tot kort voor het kamp; vanavond/vannacht is weer een transportnacht; er is beslag gelegd op levensmiddelen door controle van pakketjes; er vinden ontvluchtingen plaats, de SS- wacht schiet, er zijn mensen getroffen; veel niet-Joodse bezoekers zijn aan de poort afgewezen, sommigen mochten 5 minuten met hun familieleden spreken; Alte kampinsassen zijn voorlopig vrijgesteld van transport, ook hun vrouwen.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Boek geschreven door Theun de Vries over kamp Amersfoort

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-19 Onderwerp: brieven ontvangen; haar zaak is en grote geduldsproef; naar vier weken nog niet verder; ‘zou het helpen als je naar Velp ging?’ (Aus der Fünten); verschillende dames spreken hier Frans, Lotte heeft wat aan haar Franse lessen gehad, ze verstaat alles vrij vlot…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-19 Onderwerp: brieven ontvangen; haar zaak is en grote geduldsproef; naar vier weken nog niet verder; ‘zou het helpen als je naar Velp ging?’ (Aus der Fünten); verschillende dames spreken hier Frans, Lotte heeft wat aan haar Franse lessen gehad, ze verstaat alles vrij vlot…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Kampleven Westerbork

Stemming kamp Westerbork

Internationale Rode Kruis&nbsp; Van: Netherlands Immigrants Committee Aan: Emmering, Siegfried Plaats: Jeruzalem Datum: 1944-02-25 Onderwerp: deponeren van Palestina certificaat bij de 'protecting power' te Bern

Internationale Rode Kruis&nbsp; Van: Netherlands Immigrants Committee Aan: Emmering, Siegfried Plaats: Jeruzalem Datum: 1944-02-25 Onderwerp: deponeren van Palestina certificaat bij de 'protecting power' te Bern

Brief van Netherlands Immigrants Committee aan Siegfried Emmering

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-17 Onderwerp: Henk staat er alleen voor nu Stella in Westerbork zit. Hij heeft haar een pakje opgestuurd.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-17 Onderwerp: Henk staat er alleen voor nu Stella in Westerbork zit. Hij heeft haar een pakje opgestuurd.&nbsp;

Briefkaart H. de Jong aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Knipsel met tekst: Harry Slager Uw makelaar - juist nu ! Medio januari 1941

Knipsel met tekst: Harry Slager Uw makelaar - juist nu ! Medio januari 1941

Knipsel van een advertentie met de tekst: Harry Slager Uw makelaar - juist nu !