In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg met het Ministerie van Oorlog, ingang contract 1 september 1949.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-10-24&nbsp; Onderwerp: huurovereenkomst kamp Schattenberg met het Ministerie van Oorlog, ingang contract 1 september 1949.

Brief van Houtvester Assen aan de directeur van Staatsbosbeheer

Beste Jose Martin, van Bram Amsel, de zoon van Ruth Amsel-Simons kreeg ik uitleg over de wijze waarop zijn moeder niet naar Westerbork is afgevoerd: >> Mijn moeder moest zich, zoals de andere Amsterdamse joden in de "Voormalige Hollandse Schouwburg" melden om vandaaruit naar het oosten gedeporteert te worden. De hoofd-SS'er aldaar was een zekere Ferdinand aus der Fünten, afkomstig was uit het Rheinland, niet ver van Keulen, de geboortestad van mijn moeder. Er zijn niet veel mensen die zouden gedurfd hebben wat zij toen deed. Zij stapte gewoon op die man af en zei met haar beste Keuls accent "Ich gehe nicht auf Transport". Toen hij okay zei, ging zij nog een stapje verder en zei tegen hem: "Geben Sie mir das schriftlich!". En dat deed hij. Hoe dan ook, hierna kon zij eerst in Amsterdam en dan in Hoensbroek, niet ver van Maastricht, onderduiken. De weerstand (Dutch Resistance) had speciaal voor het zuiden van Nederland gekozen, omdat er daar meer donkerharige mensen waren dan in het noorden. Niet dat dat veel uitmaakte, want mijn moeder zette gedurende negen maanden geen stap buitenshuis. De boerenfamilie waar zij verbleef waren waarschijnlijk communisten. Er waren zes kinderen in dat gezin, waarvan de jongste 6 jaar oud was en de oudste 18. Niemand, ook niet de jongste, heeft maar iets over de aanwezigheid van mijn moeder gezegd. Het oudste meisje had een Duitse soldaat als vriend, maar heeft ook niets verklapt. Toen men na de oorlog haar als straf voor die vriendschap wilde kaalscheren (dat was de gangbare straf voor collaborateurs), heeft mijn moeder dat kunnen voorkomen. << Of iets hiervan in het bevrijdingsportret van haar zus Martha verwerkt wordt, laat ik aan Bas Kortholt over. Met vriendelijke groet, Myriam Daru mail dd. 04.09.2015

Centrale verwarming Keukengebouw; directeurswoning; woning adj.directeur; dienstgebouw en administratiegebouw Vluchtelingenkamp Schaal: 1:100 Datum: 1940-08-19

Centrale verwarming Keukengebouw; directeurswoning; woning adj.directeur; dienstgebouw en administratiegebouw Vluchtelingenkamp Schaal: 1:100 Datum: 1940-08-19

Bouwtekening van de centrale verwarming in verschillende gebouwen van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

David van der Reis zat in het verzet en werkte onder de schuilnaam Mario Talamini. Hij is verraden en naar Kamp Westerbork overgebracht. Ook daar heeft hij zijn echte naam niet genoemd, en is onder de naam Talamini op transport gegaan.

Holländer, Alexander Zicht op de centrale weg, de barakken en het perron.&nbsp; Kamp Westerbork, 1945-01.

Holländer, Alexander Zicht op de centrale weg, de barakken en het perron.&nbsp; Kamp Westerbork, 1945-01.

Zicht op centrale weg van het kamp met barakken en de spoorlijn getekend door Alexander Holländer

Personen